Адил утгатай үг | Хиад Боржигин, алтан ураг, цагаан ястан |
Хамаа бүхий үг | Хамаг Монгол улс, Их Монгол улс |
Төрөл | овог аймаг |
Цаг үе | Хамаг Монгол улс, Их Монгол улс |
Салбар, чиглэл | Түүх |
Үндэслэн байгуулагч | Бодончар |
Угсаа | Монгол |
Бүс нутаг | Монгол |
Чингис хааны алтан
ургийн овог.
Монголчуудын доторх язгууртны ихэнх нь Боржигин овогтой билээ. “Монголын нууц товчоон”-д “Бодончар Боржигин овогтон болов” гэсэн тэмдэглэл байдаг. Зарим мэдээ сэлтийг үндсэлбэл Бодончар бол X зууны үеэр амьдарч байсан монголчуудын дээд өвөг бөгөөд тэргүүлэгч байжээ. Бодончараас гурван үеийн өмнө Боржигдой мэргэн гэсэн нэртэй хүн байсан ч Боржигин овгийг түүнээс эхлээгүй харин тэнгэрийн хөвгүүн хэмээгдэх Бодончараас эхлэн тооцдог. Үүнийг зарим эрдэмтэн монголын Бөртэ чоноос эхэлсэн ноёдын удам Добу мэргэнд хүрээд тасарсантай холбон үзэж Чингис хааны үеэс эхлэн өвөг дээдсээ Бодончартай холбож Боржигин овгийн эхлэл болсон хэмээн үздэг. Өөрөөр хэлбэл Боржигин овог нь Бодончараас эх үүсэлтэй бөгөөд Боржигин овгийнхон XIII-XIV зууны үеийн Монголын эзэнт гүрэн болон XVI зууны 2-р хагасаас XVII зуунд Зүүн Монголын бүхий л эрхийг барьж маш өндөр нэр нөлөөтэй байсан тухай түүхэнд өгүүлдэг. Ер нь XVIII-XX зууны эхэн хүртэл бүх Монголын эрх мэдэл Чингис хааны үр удмын Боржигин тайж нарын гарт байсан юм.
Боржигин гэдэг үгийн язгуур нь “бор, бүри, бөртэ” гэх мэт чоныг заасан үг, “жигин” гэдэг нь “тигин” хэмээх үгийн хувилбар, Боржигины дээдэс чоно онгонтой байсан тул ийнхүү нэрлэв гэж үздэг. Бас зарим бичигт бор буюу цэнхэр бор нүдтэй гэсэн үг хэмээн тайлбарласан байдаг. Боржигин овгийнхон 1000-аад жил монголын гол овог буюу ноёрхох овог байсан ба хүн ам олонтой байсан байна. Одоогийн Монгол улс Өвөр Монголын олон ястны дунд түгээмэл тархаж байна. (А.Пунсаг)
Монголын нууц товчоон
Судрын чуулган
Юань улсын судар
Очир А., Монголчуудын гарал нэршил, УБ., 2008
Содномдорж Б., Монгол овог ястны чуулган, Ляонин, 2007
Зарлигаар тогтоосон гадаад монгол, хотон аймгийн ван гүнгүүдийн илтгэл шастир, Хөх хот, 2006
Буянхүү, Монгол түүхийн толь бичиг - Эртний боть, Хөх хот, 2010
Ломи, Монголын Боржигид овгийн түүх, Хөх хот, 1989
Монгол судлалын нэвтэрхий толь - Эртний түүх, Хөх хот, 2010
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он