Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Манж Чин улс
Төрөл Засаг захиргааны нэр
Цаг үе Манж Чин улс
Салбар, чиглэл Түүх
Үндэслэн байгуулагч Манж Чин улс
Бүс нутаг Өвөр Монгол
Үүсч байгуулагдсан он цаг Манж Чин улсын үе

Зуу Удын чуулган

Манж Чин улсын үеийн Өвөр Монголын зургаан чуулганы нэг.


Зуу Удын чуулганд Найман хошуу, Баарин хоёр хошуу, Жарууд хоёр хошуу, Хишигтэн хошуу, Оннигуд хоёр хошуу, Ар Хорчин хошуу, Халх зүүнгарын хошуу зэрэг 11 хошуу харьяалагдаж байжээ. Тухайн үед Оннигудын зүүн гарын хошууны Зуу Уд гэдэг газар чуулган чуулдаг тул Зуу Удын чуулган гэж нэрлэжээ. Одоогийн ӨМӨЗО-ы Улаан хад хотын нутаг дэвсгэрийг бүрэн хамарч байжээ. Эдгээр хошууг захирсан засаг ноёд бүгд Чингис хааны дүү нар, үр хойчис, удам угсааныхан болно. Батмөнх Даян хааны ач Боди Алаг хааны дүү Алима ноёны хөвгүүн Буйма, түүний ахмад хөвгүүн Дайчиндүүрэн Аоханы ноёд болов. Хоёрдугаар хөвгүүн Эсэн үйзэн Найман хошууны ноён болов. Батмөнх Даян хааны тавдугаар хөвгүүн Алчуболд Жарууд, Баарин хоёр хошууны ноён болов. Батмөнх Даян хааны зургаадугаар хөвгүүн Очирболд Хишигтэний ноён болов. Хавт Хасарын үр хойчсын нэгэн салаа нь Ар Хорчины дээдэс болов. Отчигин ноёны үр хойчис нь Оннигуд 2 хошууны дээдэс болжээ. Халхын Засагт хан аймгийн Шолой убаши хунтайжийн гуравдугаар хөвгүүн Гомбо-Илдэн ноён дотоодын үймээнээс зайлж Энх амгалан хааны гуравдугаар онд (1664) Өвөр Монголд ирж Манжийг дагасанд Халхын зүүн гарын хошуу хэмээн нэрлэж засаг өргөмжлөн Зуу Удын чуулганд харьяалуулжээ. (А.Пунсаг)

Ашигласан ном зохиол

Ван Мандаа, Монголын түүхийн толь, ӨМАХХ, 1999

Монгол үндэстний нэвтэрхий түүх, Бээжин, 1995

Намсрай,Чин улсын үеийн Монгол хошуу чуулган, Хөх хот,1984


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Зарлигаар тогтоосон гадаад монгол, хотон аймгийн ван гүнгүүдийн илтгэл шастир, Хөх хот, 2006

Чжан Му, Монголын хошуу нутгийн тэмдэглэл, Хөх хот,1988