Адил утгатай үг | Гуйхуа хот, Суйюань хот |
Хамаа бүхий үг | Түмэдийн Алтан хан |
Төрөл | Засаг захиргааны нэгж |
Цаг үе | Умард Юань улс |
Хэний хаанчлалын үед | Түмэдийн Алтан хан |
Салбар, чиглэл | Түүх |
Үндэслэн байгуулагч | Түмэдийн Алтан хан |
Бүс нутаг | Өвөр Монгол |
Үүсч байгуулагдсан он цаг | XVI зуун |
Өнөөгийн Өвөр Монголын
Өөртөө Засах Орны төв.
Хөх хот нь ӨМӨЗО-ы дундад хэсэг, Түмэдийн талд орших Даланхар уулын энгэрт Их түргэн голын ард байрласан эртний хот болно. Одоо ӨМӨЗО-ы төв бөгөөд нийт 2 сая гаруй хүн амтай ба ӨМӨЗО-ы улс төр, эдийн засаг, соёлын төв болжээ. Нийт талбай нь 60 гаруй км2. Хөх хотыг анх Түмэдийн Алтан хан 1571 онд байгуулж тухайн үедээ Хөх хот хэмээн нэрийдсэн байна. Тэр нь одоогийн Хөх хотын хуучин хотын дүүрэгт байна. Мин улсын Цзяцзин (1522-1566)-гийн үед Түмэдийн Алтан хан Хөх хотын эргэн тойрон нутгийг эзэмшин захирч Мин улсаас оргосон хятад оргодлуудыг байшин гэрт суулган тариа будаа тариулж байснаар хятад иргэдийн тоо 5, 6 түм болон өсчээ. Хүн ам ихээр төвлөрсөн нь Хөх хот байгуулагдахын бас нэг үндэс болсон юм. Гэвч Мин улсын үеийн хятадууд Хөх хот хэмээн дуудалгүй Гуйхуа хот гэж дуудаж байжээ. Алтан ханаас хойш түүний 3 дугаар ордны хатан Хөх хотыг удаан захиран суусан тул зарим үед бас Жүнхэн хатны хот гэж нэрлэдэг байжээ.
1578 оноос хойш Төвдийн гэлүгба төрлийн шашны тэргүүлэгч энд ирэн шашин ном дэлгэрүүлж Их зуу зэрэг сүм хийд баригджээ. Алтан ханаас Далай лам цол хүртэж монгол оронд бурхан шашин дэлгэрэх үүд мөр нээгдсэн байна. Манж Чин улсын үед энэ газар Түмэд зүүн баруун гарын онцгой хошуу, Гуйхуа танхим, Тогтох танхим, Тогтог танхим, Гуйсигийн цэргийн бэлтгэлийн зам зэргийг байгуулжээ. Мөн 1738 оноос 1739 оны хооронд бас нэгэн цэргийн сэргийлэлтийн хот байгуулж Хөх хотын нэрийг Суйюань хот гэж нэрлэв. Энэ нь одоогийн Хөх хотын шинэ дүүрэг болно. Дундад иргэн улсын үед шинэ хуучин 2 хотыг нийлүүлж Гуйсуй сянь хэмээн нэрлэжээ. 1929 онд Суйюань муж болгож өөрчлөв. Монгол хязгаарын засгийн газрын үед дахин Хөх хот хэмээх нэрийг сэргээж засгийн ордны төв болгож байв. Японы эсэргүүцэх дайны үед нэг үе Гуйсуй хот гэж нэрлэж байгаад 1954 онд Суйюань мужийг хүчингүй болгож Хөх хот гэсэн нэрийг нь сэргээн хэрэглэж ӨМӨЗО-ы төв болгожээ. (А.Пунсаг)
Алтан ханы тууж
Мин улсын түүх
Буянхүү, Монгол түүхийн толь бичиг - Эртний боть, Хөх хот, 2010
Дай Хун И, Боглуд Буян, Умард Юань улсын түүх, Хайлаар, 1991
Чжан Му, Монголын хошуу нутгийн тэмдэглэл, Хөх хот,1988
Монгол судлалын нэвтэрхий толь - Эртний түүх, Хөх хот, 2010
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он