Адил утгатай үг | Баян жанжин |
Хамаа бүхий үг | Их Юань улс, Хубилай хаан |
Төрөл | Түүхэн хүн |
Цаг үе | Их Юань Улс |
Хэний хаанчлалын үед | Хубилай хааны үед |
Салбар, чиглэл | Түүх |
Хүйс | Эр |
Төрсөн он, сар, өдөр | 1236 |
Нас барсан он, сар, өдөр | 1295 |
Овог, аймаг | Баарин |
Албан тушаал | Цэргийн их жанжин, Юань улсын үеийн Төв бичгийн мужийн зүүн, баруун гарын чэнсян |
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) | Эцэг нь Шувуудай, өвөг эцэг нь Алаг. |
Баян жанжин бол Баарин аймгийн Шүргэт өвгөний хойчис бөгөөд 1253 онд эцэг Шувуудайг дагалдан Хүлэгү ноёны баруун тийш дайлах аян дайнд оролцож, үлэмж их гавьяа зүтгэл байгуулав. Эцэг Шувуудай нас барсны сүүлээр эцгийн тушаалыг залгамжилж, Ил хаант улсад цэрэг захиран суужээ. Тэрээр 1264 онд Хүлэгү хааны томилолтоор Их Юань улсад иржээ. Хубилай хаан түүний авьяас билгийг хүндэтгэн дэргэдээ үлдээж үйлчлүүлэв. 1265 онд түүнийг Төв бичгийн мужийн зүүн гарын чэнсянгаар томилжээ. 1270 онд Цэргийн явдлын яамны тэргүүн сайдаар томилсон бөгөөд 1274 онд зүүн гарын чэнсянгийн тушаалыг хавсарган Өмнөд Сүн улсыг дайлах их жанжнаар томилж, ус хуурай замын цэргийг дайчлан Өмнөд Сүн улсыг дайлав. Баян жанжин бүх цэргээ хоёр зам хувааж, Өмнөд Сүн улсын нийслэл Линьань хотыг хоёр талаас нь хавчин байлдах бодлого явуулжээ. Тухайлбал: их жанжин Ари Хаяа ноёноор нэгэн замын цэргийг захируулж, тус жилийн 12-р сард Эчжоу-г байлдан эзлүүлж, өмнө зүгт цэрэг давшин Хунань, Гуанси зэрэг олон газрыг байлдан эзлэв. Баян жанжин өөрөө Ажу ноёнтой хамт их цэрэг дайчлан, Хөх мөрнийг уруудан зүүн тийш байлдааад Сүн улсын цэргийг Динцзячжоу гэдэг газар ихэд ялав. Тэгээд Хадаан, Дун Вэньпин нарын дайчилсан цэрэгтэй нийлж 1275 оны 3-р сард Юань улсын их цэрэг өнөөгийн Цзянсу мужийн Наньцзин хотыг байлдан эзэлжээ. 1275 оны 11-р сард Их Юань улсын цэрэг 3 зам хувааж, Өмнөд Сүн улсын нийслэл Линьань хотыг байлдав. 1276 оны цагаан сард Сүн улсын хаан бууж өгч Өмнөд Сүн улс мөхжээ.
Их жанжин Баян булаан дээрэмдэх ба алан хядахыг эрс хориглож Сүн улсаас уламжилж ирсэн соёл түүхийн өвийг бүрэн бүтэн хамгаалж, Их нийслэл Дайду хотод хүргүүлжээ. 1277 онд Хубилай хааны томилолтоор Хархорумыг хамгаалж, бослого гаргасан төрлийн ван Ширэги нарын цэргийг дарангуйлав. 1281 онд хунтайж Чингимийг дагаж Хархорум ба говийн арыг сахин суужээ. 1287 онд зүүн гарын төрлийн ван Наян, Хадан нар бослого гаргасанд Хубилай хааны хамт дайнд мордож бослогыг дарсан бөгөөд Хархорумыг сахин суужээ. 1289 онд Цэргийн явдлын яамны тэргүүн сайд бөгөөд Хархорумы салбар яамны үйл хэргийг голлон шийдэж байжээ. 1292 онд Хайдуг дагалдан урвасан төрлийн ван Мэлигтөмөрийн бослогыг дарангуйлж Хархорумыг сахин хамгаалжээ. Энэ үед зарим хүн Хубилай хаанд Баян жанжин биеийн амрыг бодож Хархорумд жарган сууж байна хэмээн хов үг зөөсөнд Хубилай хаан худал үгэнд итгэж Баян жанжныг Хархорумаас шилжүүлэн Датунгийн газар суулгажээ. Хожим нь Хубилай хаан хов үгэнд орсноо мэдэж 1293 онд нийслэл хот Дайдуд авчирч биеэ асруулав. 1294 онд Хубилай хаан нас нөгчсөний дараа Баян жанжин Хубилай хааны гэрээсийг дагаж Иштөмөр, Бөхөмү зэрэг түшмэлтэй хамтран Төмөр хааныг тэтгэж их сууринд суулгажээ. Тус жилийн 12 сард Дайду хотноо өвчнөөр нас барав. (А.Пунсаг)
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он