Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Их Монгол Улс, Өнгүд
Төрөл Түүхэн хүн
Цаг үе Их Монгол Улс
Хэний хаанчлалын үед Чингис хааны хаанчлалын үе
Салбар, чиглэл Түүх
Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт) Дигитхури
Хүйс Эр
Овог, аймаг Өнгүд
Албан тушаал Их Монгол улсын үеийн Өнгүд аймгийн захирсан 5 мянган өрхийг захирсан мянганы ноён
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) Хадам эцэг нь Чингис хаан, гэргий нь Алага Бэхи.

Алахуш Дигитхури

Их Монгол Улсын үеийн улс төрийн зүтгэлтэн, Өнгүд аймгийг захирсан Чингис хааны мянганы ноён.

Алахуш нь нэр, Дигитхури нь цол. Уул нь Алтан улсын хилийг сахисан түшмэл байв. Тухайлбал, Цзинчжоу (өнөөгийн Өвөр Монголын Дөрвөн хүүхэд хошуунаас баруун хойд зүгт, хуучин туурь нь бий) хотыг сахин суусан Өнгүд аймгийн ноён байжээ. Өнгүд болон Найман аймаг нь эртнээсээ холбоо харилцаатай явж иржээ. 1204 онд Найманы Таян хаан Өнгүд аймагт элч илгээж, хамтаар Монгол улсыг довтлохыг санал болгосонд хүлээн авсангүй бөгөөд гэдрэг Чингис хаанд элч томилон, Чингис хаантай холбоолж Найман аймгийг мөхөөхөд хүчин зүтгэл гаргажээ. 1206 онд Их Монгол Улс байгуулагдсаны сүүлээр Алахуш Дигитхурийг 5000 Өнгүдыг захирсан мянгатын ноёноор томилжээ. Мөн Чингис хаан өөрийн охин Алага Бэхийг хатан болгон шагнасан байна. 1211 онд Чингис хаан Алтан улсыг дайлах үед, Алахуш Дигитхури газарчлан явж Алтан улсыг байлдан ялахад чухал үүрэг гүйцэтгэжээ. Үүнээс хойш удалгүй Өнгүд аймгийн дотоодод самуун дэгдэж, Алахуш Дигитхури болон түүний хөвгүүн Буянш нар хөнөөгдөв. 1305 онд Өлзийт Төмөр хаанаас Алахуш Дигитхурийг “Гаотан чжун-у ван” цолоор нөхөн өргөмжилсөн бөгөөд гэрэлт хөшөө босгож, гавьяа зүтгэлийг нь тэмдэглэжээ. (А.Пунсаг)

Ашигласан ном зохиол

Монголын нууц товчоон

Юань улсын судар (хятад хэлээр)

Монгол судлалын нэвтэрхий толь - Эртний түүх, Хөх хот, 2010

Монгол түүхийн толь бичиг (хятад хэлээр эртний түүхийн боть, Хөх хот),  2010

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Юань улсын гавьяат түшмэдийн үйл хэргийн товч

Алтаншаа Н., Монголчуудын өчигдрийн мөр, Хөх хот, 1993

Ту Цзи, Монголын түүхэн тэмдэглэл, Хөх хот, 2011