Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Дархан Муумянган
Цаг үе XV зуунаас одоог хүртэл
Салбар, чиглэл Түүх
Үндэслэн байгуулагч Цэгээн
Угсаа монгол
Бүс нутаг Өвөр Монгол
Үүсч байгуулагдсан он цаг XV зуун
Татан буугдсан он цаг Тодорхойгүй
Салаа салбарууд Мянган, Их мянган, Бага мянган

Муумянган

Өвөр Монголын нэгэн хошуу.


Муумянган бол эдүгээ Өвөр Монголын нэгэн хошууны нэрийдэл. Энэ нэр нь эртний монголчуудын цэрэг, засаг захиргааны мянгатын тогтолцооны нэрээс үүсэлтэй ажээ. Тухайлбал: засаг захиргааны нэрийдлээс овог аймгийн нэр, дахиад засаг захиргааны нэр болж хувирчээ. Муумянган нь XV зууны сүүлчээс XVI зууны эхэн үед Хорчины долоон отгийн баруун гар Хэрэйдийн харьяанд багтаж байсан бөгөөд бас Их Мянган, Бага Мянган, Муумянган гэж ялган нэрлэж байжээ. Хавт Хасарын 14 дүгээр үеийн ачийг Шархятад гэдэг. Тэрээр гурван хөвгүүнтэй. Ахмад хөвгүүн нь Дорж гэдэг. Доржийн хөвгүүн Цэгээний үед өөрийн хараат аймгаа Муумянган хэмээн нэрлэжээ. Уул нь тэд Онон гол болон Нэвчүү голын сав газраар нутаглаж байгаад сүүлд Хөлөнбуйрт нутаглах болжээ. Манж Чин улсын үед Хөлөнбуйраас баруун зүг нүүдэллэн өнөөгийн Хөх хотын ард ирж нутаглах болжээ. Манжийн Сэцэн хааны 7 дугаар онд (1636) Цэгээн өөрийн харьяат аймгаа дагуулан Манжид дагаар оров. Түүний хөвгүүн Сэнгээг Энх амгалан хааны гуравдугаар онд (1664) засаг төрийн тэргүүн тайжаар өргөмжилж Муумянган хошууг захируулжээ. Манжийн үед тус хошуу 4 сумтай байв. Тухайн үед Улаанцавын чуулганд харьяалагдаж байсан бөгөөд 1954 онд Халх баруун гарын Дархан вангийн хошуутай нэгтгэж эдүгээ Өвөр Монголын Бугат хотын харьяа Дархан Муумянган хошуу болжээ. (А.Пунсаг)

Ашигласан ном зохиол

Монгол үндэстний нэвтэрхий түүх, Бээжин, 1995

Намсрай, Чин улсын үеийн Монгол хошуу чуулган, Хөх хот, 1984

Содномдорж Б., Монгол овог ястны чуулган,Ляонин, 2007


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Зарлигаар тогтоосон гадаад монгол, хотон аймгийн ван гүнгүүдийн илтгэл шастир, Хөх хот, 2006

Чжан Му, Монголын хошуу нутгийн тэмдэглэл, Хөх хот, 1988