Елюй Чуцай бол Чингис хаан Өгэдэй хааны хоёр төрд шударгаар үйлчилсэн томоохон улс төрийн зүтгэлтэн болно. Тэрээр багаасаа утга уянга, одон орон, зурхай, бурхны сургааль, бомбын суртахуун, эм эмнэлэг, түүх судар, хууль цааз, газарзүй зэрэг олон төрлийн мэдлэг боловсролыг эзэмшсэн эрдэмтэн хүний нэг байжээ. 1215 онд Чингис хаан Алтан улсын Дундад нийслэл өнөөгийн Бээжин хотыг байлдан эзлэх үед Елюй Чуцайг олзлон авч, түүний ер бусын мэдлэг оюуныг хүндэтгэж дэргэдээ үйлчлүүлжээ. Түүнээс хойш Елюй Чуцай Монголын төрд шударгаар үйлчлэн 1219-1225 оны хооронд Чингис хааныг дагаж баруунш дайлах аян дайнд оролцож, цэрэг дайны арга бодлого болон  иргэдийг засах төр ёсыг өргөж, Их Монгол улсын төр засгийг бататган бэхжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэжээ. Чингис хаан нас барахынхаа өмнө үр хүүхдээ дуудан “Чуцай болбоос тэнгэрээс манай гэр бүлд хайрласан хишиг болой. Хожим цэрэг засах болон ард иргэний хэрэг явдлыг түүнд найдваас зохимуй” хэмээн гэрээсэлсэн гэдэг. Чингис хааныг нас барснаас хойш 1228 онд Өгэдэй хааныг дэмжин хаан ширээнд суулгасан бөгөөд Хятад орныг засан тохинуулах, гааль татварыг цэгцлэх, эрдэмтэн мэргэдийг хүндэтгэн хэрэглэх, эдийн засгийг хөгжүүлэх зэрэг олон талын арга бодлогыг явуулж байжээ. Өгэдэй хаан ч түүний авъяас чадварыг үнэлж, Төв бичгийн мужийн тэргүүн сайдаар томилж, төрийн чухал үйл хэргийг эрхлүүлжээ.

1241 онд Өгэдэй хаан нас нөгчсөнд Дөргэнэ хатан төр эзэлж, Елюй Чуцай зэрэг шударга түшмэдийг тушаалаас нь огцруулсан бөгөөд Дөргэнэ хатанд үйлчилсэн Абдурахман зэрэг зальхай түшмэд Елюй Чуцайг төрийн албанд байхдаа улсын хөрөнгийг ихээр шамшигдуулсан хэмээн гүтгэн заалдаж түүний гэр бүлийг нэгжсэн байв. Тэгэхэд түүний гэрээс зөвхөн ятга, шанз, лимбэ, бишгүүр, ном зохиол, зураг хөргөөс өөр юу ч гараагүй ажээ. Улс төрийн гүтгэлэг янз бүрийн дарамт шахалтаас болж 1244 онд тэрээр Хархорумд нас нөгчжээ. Мөнх хаан сууринд суусны сүүлээр түүний шударга ариун гавьяа зүтгэлийг үнэлж, Вэньчжэн буюу Төв соёлт хэмээх цол соёрхож Гуаннин ван нэхэн өргөмжилсөн байна. (А.Пунсаг)