“Урианхайн 3 харуул” гэдэг нь Доянь харуул, Тайнин харуул, Фуюй харуулыг хэлнэ. 1380-аад оны эцсээр Мин улс монголын зүүн өмнөд хэсгийн зарим аймгийг эрхэндээ оруулж, тэднээр 1389 онд Хянганы нурууны орчимд 3 харуул байгуулжээ. Урианхайн 3 харуул нь Зүүн Монгол, Ойрадын хамтаар тухайн үеийн Монголыг бүрдүүлэгч гол хэсэг байв. Дээрх 3 харуул нь эхлээд Тайниндоу чжихуйшисы-д захирагдаж байгаад Юнлэ хааны цаг (1403-1424)-т Нурган доусы-д харьяалагдах болжээ.

Доянь харуул нь 3 харуулын дотор хамгийн хүчирхэг бөгөөд голчлон монголын урианхай аймгийн хүмүүсээс бүрдсэн тул “Урианхайн 3 харуул” хэмээн нэрлэх болжээ. Урианхайн 3 харуул нь 1402 онд Мин улсын Юнлэ хааныг сууринд суухад цэргийн тусламж үзүүлж байжээ. Юнлэ хаан болмогц амлалтаа биелүүлээгүй учраас Урианхайн 3 харуулын монголчууд Аругтай тайшийн хамт Мин улсыг довтлох болжээ. Гэвч амжилт олоогүй тул нэг хэсэгтээ Мин улсын захиргаанд оров.

1430-аад оны үеэс Монгол хүчирхэг болохын хамтаар түүнд дулдуйдан Мин улсын ноёрхлыг хүлээн зөвшөөрөхөө больжээ. 1440-өөд оны үед Урианхайн 3 харуул нь Ойрадын Эсэн тайшийн талд орж, Монголын цэргийг замчлан Мин улсыг довтолж байжээ.

1450-аад оны эхээр Эсэн үхэж, Зүүн Монгол дахин хүчирхэгжих үед Урианхайн 3 харуулын монголчууд Монголын Болай тайштай холбоолон Мин улсын хил хязгаарыг уулгалж байжээ. Гэвч 1478 онд адуун захыг дахин нээснээр Мин улстай харилцах болов. Тэгснээр нөхцөл байдал өөрчлөгдөн Урианхайн 3 харуул Монголын довтолгоонд өртөх болжээ. Ийм нөхцөл байдал Монголын Боди Алаг хаан, Дарайсун Гүдэн хааны үе болоход бас дахин өөрчлөгдөж, Урианхай дахин Мин улсын хил хязгаарыг уулгалан довтолж эхлэв. Түүгээр ч үл барам, 1550 онд Монголын Алтан хан Бээжинг довтлох үед түүнд идэвхийлэн тусалж байжээ.

Урианхайн 3 харуул XV зууны дунд үеэр өмнө тийш нүүдэллэн Цагаан хэрмийн гадна нутаглах болжээ. Доянь харуулын монголчууд Баясгалан хадат хаалга болон Сюаньфу-гийн хооронд, Тайнин харуулынхан Цзиньчжоу болон Ляохэ голын хооронд, харин Фуюй харуулынхан Мүгдэн, Тиелин, Кайюань зэрэг газарт тус тус нутаглаж байв. (Ц.Цэрэндорж)