Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Юань, Умард Юань, Тогоонтөмөр хаан
Төрөл түүхэн хүн
Цаг үе Юань улс
Хэний хаанчлалын үед Тогоонтөмөр Ухаант хаан, Аюушридара Билэгт хаан
Салбар, чиглэл түүх
Хүйс эр
Төрсөн он, сар, өдөр 1339
Овог, аймаг Мэргид
Албан тушаал Төв бичгийн мужийн засгийн хэргийг тэгшлэн шийтгэгч түшмэл, Шэньго гүн, Шумиюань-ы хэргийг мэдэгч, Кайфу итун саньсы, Сюйго гүн, тайбао
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, ах дүү, хүү охин гэх мэт) Өвөг эцэг нь Мажартай, эцэг нь Тогтоо. Дүү нь Саньбаону.

Харажан

Юань улсын эцэс үеийн улс төрийн зүтгэлтэн, цэргийн жанжин.

Харажан нь 1339 онд төрж, Тогоонтөмөр хааны хөвгүүн Аюушридаратай хамт өсчээ. 1354 онд түүний эцэг Тогтоо буруутгагдаж, алагдсаны дараа Харажан болон түүний хоёр дүүг цөлж, Харажанг Сучжоу-д нутаг заан суулгажээ. 1362 онд Тогтоогийн хэргэм зэргийг дахин сэргээгээд, түүний хөвгүүд болох Харажан, Саньбаону (三寶奴) нарыг дуудан ирүүлжээ. Тэгээд Харажанг Төв бичгийн мужийн засгийн хэргийг тэгшлэн шийтгэгч түшмэл (中書省平章政事) болгож, Шэньго гүн (申國公) өргөмжилжээ. 1365 онд Шумиюань-ы хэргийг мэдэгч (知樞密院事)-ээр томилжээ.

1368 онд Тогоонтөмөр хаан умар зүг одоход Харажан дагалдсан ажээ. 1369 онд Харажанд Кайфу итун саньсы (開府儀同三司) цол нэмэн шагнаж, Сюйго гүн (徐國公) өргөмжлөв. Удалгүй тайбао (太保) өргөмжилжээ.

Аюушридара хаан суусны дараа Харажан түүний гол түшмэдийн нэг болж, цэрэг авч Шэньян хавьцаа сууж байжээ. 1372 онд  Мин улсын жанжин Ли Вэньчжун Туул голын орчим давшин ирсэнд Манз (蠻子), Харажан нар түүнтэй тулалджээ. Төгстөмөр хаан суусны дараа Харажан бас түүний шадар түшмэлийн хувиар чэнсян Люй-эр (驢兒), Манз (蠻子) нартай хамт Инчан, Хархорум хавьд нутаглаж, үе үе Мин улсын хилийг давж байжээ.

1396 онд Харажан Сулатаолай гол (速剌討來川, өнөөгийн Таолай гол 討賴河) руу дутааж, Мин улсын хаан түүнийг мөрдөн хөөх зарлиг буулгаж байсан тухай мэдээ бий. Түүнээс хойш Харажангийн талаар тэмдэглэл гардаггүй ажээ. (Ц.Цэрэндорж)

 

Ашигласан ном зохиол

Лю Цзи, Умар газар одсон хувийн тэмдэглэл (орчуулсан Цэрэндорж Ц.) – “Умар газар одсон хувийн тэмдэглэл, Умрыг төвшитгөсөн тэмдэглэл”, УБ., 2016

Мин улсын судар (хятад хэлээр)

Юань улсын судар (хятад хэлээр)

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол