Шороон Бумбагар бунхант булшнаас илэрсэн Махранз (Баяннуур сум, Булган аймаг)

Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Шороон Дов
Төрөл Булш оршуулгын дурсгал
Түүхэн эрин үе Сеяньто-гийн үе
Он цаг НТ VI-VII зуун
Салбар Археологи

Шороон Бумбагар бунхант булш

Сеяньто-гийн үеийн бунхант булш.

Булган аймгийн Баяннуур сумын төвөөс зүүн хойш 14 км-т Баян Улаан уулын зүүн хойно, Майхан уулын урд энгэрт, Туул голын баруун этгээдэд, Хэрмэн дэнжийн балгаснаас баруун урагш 8 км зайд оршино. Нутгийнхан Шороон Бумбагар хэмээн нэрлэдэг бөгөөд булшин дээр шороог зууван дугуй конус хэлбэрээр дэлдэж дарсан дараастай юм. Одоо хадгалагдаж буй өндөр нь 4,2 м, суурийн голч 50 м, уг булшны хэрэм нь 200 х 180 м. Бунхны үүд хүртэл үүдэвч нь 42 метр урт байжээ. Бунхны хана болон бунхны үүдэвчний ханыг нимгэн шавраар доторлож дээр нь зураг зурсан байна.

Уг бунхант булш нь Заамарын бунхант булштай ойролцоо Туул голын урд талд барааны газар оршдог. Уг булшнаас нийт 200 гаруй хойлгийн эд зүйлс илэрчээ. Гэвч булшны эзэнд зориулсан булшны бичээс илрээгүй учир уг дурсгалыг малтан судласан судалгааны баг VII зууны хоёрдугаар хагас орчим хэмээн он цагийг авч үзсэн байдаг. Бунхант булшны үүдний сахиул буюу махранз хэмээх домгийн амьтан үүдэнд нь тавьдаг заншилтай бөгөөд Заамарын Шороон Дов болон тус дурсгалаас илэрсэн олдворуудыг харьцуулан Пүгү аймгийн тэргүүн Итү-гийн эцэг Сифү-д зориулсан бунхан буюу НТ 646-657 онд үйлдсэн хэмээн он цагийг тогтоосон байдаг. Он цагийг (VI-VII) зууны Сеяньто-гийн үед  холбогдуулан үздэг. (А.Энхтөр)

Ашигласан ном зохиол

Очир А., Энхтөр А., Эрдэнэболд Л. Хар бух балгас ба Туул голын сав дахь Хятаны үеийн хот, суурингууд. УБ., 2005, т. 137.

Очир А., Эрдэнэболд Л., Харжаубай С., Жантегин Х. Эртний нүүдэлчдийн бунхант булшны малтлага судалгаа. УБ., 2013, т. 14-17.

X
by AdChoices
X
by AdChoices

Батболд Г. Майхан уулын Шороон бумбагар-1 дурсгалын он цагийг нягтлах нь // Эртний Түрэгийн түүх, соёл  (Олон улсын эрдэм шинжилгээний хурлын эмхэтгэл). УБ., 2015.

 

 

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол