Одоогоор Монгол улсын нутаг дэвсгэрээс Уйгурын үед холбогдох руни бичгийн зургаан сонгодог дурсгал илэрч олдоод байгаа бөгөөд түүний нэг нь Могойн Шинэ усны онгон буюу Моюн-Чурт зориулсан гэрэлт хөшөөний бичээс юм. Энэхүү дурсгал нь Булган аймгийн Сайхан сумын Хиргисийн хөндий гэдэг газарт оршино. Эл дурсгал нь гадуураа намхан шороон далан, гүехэн сувагтай зүүн зүг харсан жижиг үүдтэй дундаа чулуун овоолго бүхий дурсгал юм. Дурсгалын өмнө талд хоёр хэсэг болж хугарсан хөшөө чулуу, мэлхийн дүрст чулуун суурь түүний дэргэд хоёр хэсэг хуваагдсан руни бичгээр бичсэн дурсгал бий.

Энэ чулууны бичээс нь Уйгур улсын түүх, хэл соёлын хосгүй дурсгалын нэг болох руни бичгээр бичигдсэн энэ хөшөөний урт 3.8 метр бөгөөд мэлхий чулуун дээр суурилуулан босгожээ. Хөшөө одоо мэлхий чулуунаасаа салж дундуураа нэг хугарчээ. Хөшөөний нүүрэн талд 1-12, баруун талд 13-23, хойд талд 25-39, зүүн талд нь 40-44 мөрийг тус тус сийлжээ. Нэг мөрөнд дунджаар 150 орчим үсэг зурлагатай юм. Судлаачид уг хөшөөнд ойролцоогоор 6750 орчим үсэг зурлага байсан бөгөөд 1750 орчим нь баларсан гэж үздэг.

Энэ хөшөөг Уйгур улсын хоёр дахь хаан Моюн-Чур /Баянчур/-т зориулан босгожээ. Моюн-Чур нь Уйгур улсыг байгуулж  улмаар хаанд өргөмжлөгдсөн Пэйло­гийн хүү бөгөөд 747-759 оны хооронд хаан ширээнд суухдаа тэнгэрээс заяат төр засагч мэдэлтэй хаан гэж алдаршжээ. Хөшөөний бичээст 744-750 оны хоорондох түүхэн үйл явдлыг голлон өгүүлнэ. Бичээсийн агуулгыг тоймлон дурдвал: Хөшөөний нүүрэн талд: Тэнгэрт болгоогдсон улсыг хураасан Цэцэн хаан Өтүкэний орчимд хоёр уулын дунд нутагладаг, уух ус нь Сэлэнгэ, улс түмэн нь нүүдэлчин агсан бөлгөө. Арван уйгур есөн огузыг зуун жил захиран суусан хаан эцэг нь Күл-Билгэ хаанд өргөмжлөгдсөн, Түрэгийн сүүлчийн хаан Озмис Тегинийг хонин жилд /743/ дайлаар мордсон, түүний хатныг булааж авсан, түрэг түмэн түүнээс хойш үгүй болсон, тахиа жил /746/ арван сум нэгдсэн, гахай жил /747/ тэднийг ялан дийлсэн, Ябгу цолыг соёрхсоны хойно хаан эцэг Пейло нь халин одсон зэргийг өгүүлжээ.

Хөшөөний баруун талын бичээст Бэкүгүкт тулалдахад дайсан өдөр нь зугатан шөнө нь дахин цуглан байлдсан боловч найман огуз, есөн татараас хүн үлдсэнгүйг тэмдэглээд эгэл жирийн харьяат нарыг устгасангүй, тэдний эд агуурс, гэр бараа, адуу малыг нь булааж авсангүй, харин тэднийг өөрийн харьяат бол хэмээн ятгаснаар түүнд /Моюн-Чурт/ дагаар орж ирцгээсэн, Сэлэнгийг уруудан зугатсан дайсныг дарсан, эзлэгдсэн түмэн дахин хүчээ хаандаа үнэнчээр өгөх болсон, 8-р сарын 2-нд /748, 749/ Гашуун Алтыр нуурын тэнд сүр хүч, ид хавыг үзүүлэн ялсан, Өтүкэн уулын орчимд өвөлжиж, Ябгу шад цолыг хоёр хүүдээ соёрхон Тардуш Төлисийг захируулан мэдүүлсэн, барс жил /750/ Чик рүү дайлаар мордсон, түүний дараа Ыдук башид улмаар Ябаш Токушийн билчирт зуссан, өргөөгөө тэнд босгож хил хязгаар, нутгаа тогтоон бататгаж, мянган жил түмэн өдөр дурсах бичиг, дурсгалаа тэнд зассан, чулуунаа сийлүүлэн босгуулсан хийгээд дараа нь Чикийг дайлаар мордсон түүний морьт цэрэг тэднийг тэнд даран сөнөөсөн зэргийг өгүүлснээр энэ талын бичээс төгсчээ.

Хөшөөний хойд талын бичээс нэлээд гэмтсэн тул утга төгссөн өгүүлбэр төдий л олон бус ажээ. Энд Эрчис мөрөн, Аркар толгойн эрэг Эр Камыш тийш салаар хүрсэн, Болчу голд гурван Карлукийг дийлсэн, нутгийн захад буй Сиз толгойд хүрч зуссан, мөргөлөө тэнд үйлдсэн, Чик түмэнд Тутукийг өгсөн, нэгэн удаа өндрөөс дайсныг үзэж Тайган нуурт цэргээ цуглуулсан тэнд хэрхэн байлдсан тухай тэндээсээ буцан Орхон Балыклык /загаст/ голын бэлчирт улсын өргөө ордыг бүтээн босгуулсан зэргийг дурджээ. Хөшөөний зүүн талын бичээс маш их гэмтсэн, халцарч баларсан тул утга төгссөн өгүүлбэр тун ховор бөгөөд Сэлэнгийн эрэгт Байбалык хотыг байгуулахыг согд, табагач нарт даалгалаа би хэмээн тэмдэглэжээ. (А.Энхтөр)