Баян-Өлгий аймгийн Сагсай сумын нутаг Даян нуурын эрэгт VI-VIII зууны үед оршин тогтнож байсан эртний Түрэг улсын түүхэнд холбогдох нэгэн хүн чулуун хөшөө байдгийг нутгийнхан “Даян баатрын хөшөө” хэмээн нэрлэдэг.  
    Одоо байгаа байдлаар 160 см өндөр, 40 см өргөн, 20 см зузаан хэмжээтэй цайвар боржингоор хийсэн хөшөөг 4х4 м хэмжээтэй дөрвөлжин хашлаганы хажууд суулгасан байна. Энэ хөшөөнд хүний толгой их биеийг дүрсэлсэн боловч гар, хөлийг дүрслээгүй байна. Тэгэхдээ малгай, ээмэг бүхий чих, нүд хөмсөг, хамар, ам, живэр сахал, хацрын төвгөр зэргийг нарийн гаргажээ. Их биед нь мөрөвч, бүс хувцасны эмжээр чимэглэл болон хүзүүнд нь сахиус бололтой дэвж буй шувуу хэлбэрийн зүйлийг зүүлт болгосон байна. 
      1876-1877 онд Баруун Монголоор аялж явсан Оросын судлаачид уг хүн чулуун хөшөөг очиж үзэх үед хөшөөний орчин одоогийнхоос арай өөр байжээ. Хөшөөн дээр хаалга, цонхтой жижиг дуган хэлбэрийн байшин бариастай, хадаг яндар болсон шүтлэгийн зориулалттай газар байсан бололтой.
     Зарим судлаачид Даян баатрын хөшөөнд дүрсэлсэн сахиусны хэлбэрийг VI-VIII зууны эртний түрэг угсааны аймгуудын дунд “христос” шашин дэлгэрч байсантай холбон тайлбарладаг бол зарим нь эртний түрэг-монгол угсааны олон ястны угсаа соёлын хүрээнд нэлээд түгээмэл байдаг эхийн “Умай” шүтлэгтэй холбон аман зохиол, угсаатны зүйн олон баримтаар баримтжуулан одоо хүртэл монгол, түрэг хэлтнүүдийн дунд шүтэгдсээр байгаа Умайг дундад зууны үеийн нүүдэлчид далавчтай эмэгтэй хүний дүрээр төсөөлөн дүрсэлж, түүнийгээ биендээ сахиус маягаар зүүдэг байсан бололтой гэж янз бүрээр тайлбар¬ладаг.
     Даян бааатрын хүн чулуун хөшөөний сахиустай ижил төстэй хэлбэр бүхий хүн чулуун хөшөө Киргизстан улсын нутаг Иссык-Куль нуурын орчмоос олдсон бөгөөд уг хөшөөний хүзүүнд зүүлттэй байгаа сахиус хэлбэрийн хувьд кирилл цагаан толгойн “Ф” үсэгтэй төстэй байдаг ажээ. (Ч.Амартүвшин)