Архангай аймгийн Хотонт сумын нутагт, Орхон голын хойно, Дунд Хутаг уулын арын салбар уулуудаас хойш буусан амнуудад өвөрмөц зохион байгуулалт бүхий сонин дурсгалууд байсныг бид 1998 онд илрүүлэн олсон юм. Х.Пэрлээ Дөрвөлжин хэмээх газарт буй хиргисүүд нэрээр анх тэмдэглэсэн байдаг. Тэдгээр дурсгалууд нь Хулхийн ам, Хундын хоолой, Өвөр хавцал хэмээх газруудад байсан билээ. Дурсгалууд нь гадуураа тэгш өнцөгт хэлбэрийн шороон далантай, далангийн дотор чулуу голлон шороо хольж босгосон овгор байгууламж бүхий юм. Уг дурсгалуудыг нутгийн оршин суугчид “Дөрвөлжингүүд” хэмээн нэрлэнэ. Дөрвөлжингүүд нь хэдийгээр өөр өөр газарт байгаа хэдий ч тэдгээрийн ерөнхий зохион байгуулалт, шороон даланг хийж бүтээсэн арга, хэлбэр нь хоорондоо ихээхэн төсөөтэй юм. Дөрвөлжингүүд нь уулын араас буусан, зүүн тийш харсан жижиг амнуудад байгаагаараа тэдний байрлал ч мөнхүү ижил юм. Гэхдээ дөрвөлжингүүдийн шороон далангийн дотор буй овгоруудын хэмжээ, өндөр нь зөрөөтэй байна.

Дөрвөлжингүүд болон тэдгээрийн орчин тойрноос хээтэй, хээгүй ваар савны хэлтэрхийнүүд, бүтэн болон хагархай тоосгонууд, барилгын шаваасны үлдэц-шохойн лагшин зэрэг зүйлс олдож байв.

Монгол-Хятадын хамтарсан археологийн судалгааны анги 2005 оны 9 дүгээр сарын 9-15-нд дөрвөлжингүүдийн гаднах төрх байдалтай танилцаж тэдгээрийн анхны дэвсгэр зураг болон тодорхойлолтыг үйлдсэн юм. Уг хамтарсан судалгааны анги урьд нь илэрч мэдэгдсэн дөрвөлжингүүдийн ойр орчны газруудад эрэл хайгуул хийж Хиргисүүрийн амны болон Дуганын үзүүрийн дөрвөлжинг шинээр нэмэн илрүүлсэн билээ.

2007 оны намар Монгол-Хятадын хамтарсан судалгааны ангийнхан Дугана үзүүрийн дөрвөлжингөөс зүүн зүгт 2 км орчим зайд дөрвөлжин байгууламж, 10 шахам булш, чулуун суурьтай, модон баганатай барилгын үлдэц, мөн Өвөр хавцалын аманд үерийн усанд ихэд идэгдэн далан нь мэдэгдэхгүй шахам болсон 1 дөрвөлжинг нэмэн илрүүлжээ. Эдгээр дурсгалууд нь Хулхийн ам, Өвөр хавцалын ам, Хундын хоолой, Хиргисүүрийн амны дөрвөлжингүүдтэй нэг үед холбогдох бололцоотой байна. (А.Энхтөр)