Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Тамсагбулагийн суурин
Түүхэн эрин үе Мезолитын үе
Салбар Археологи

Хэрээ уулын суурин

Мезолитын үеийн дурсгалт газар.

Дорнод аймгийн Халхгол сумын нутагт, сумын төвөөс зүүн урагш 170 км зайд, Халх голын зүүн эрэгт оршино. Анх 1949 онд А.П.Окладников илрүүлэн олсон. 1967 онд МЗТСХЭ энд сорьц цооног болон том хэмжээний малтлага хийсэн.

 Монгол орны мезолитын үеийн дурсгал дотор Хэрээ уулын суурин онцгой байр суурь эзэлдэг. 1967 онд Хэрээ уулын сууринд 3м2 цооног сорьц, 25 м2 өргөн хэмжээний малтлага хийж, хөрсний давхарга зүйг тодорхойлон, эд өлгийн зүйл илрүүлсэн байна. Хөрсний 4 үе давхарга илэрсэн бөгөөд эхний 3 давхарга нь соёлт давхарга байв.

Хэрээ уулын сууринг малтахад хүрэн ба цайвар хүрэн цахиураар хийсэн говийн үлдэц, түүнийг хийхэд зориулсан бэлдэц, ялтас ба ялтсан залтасаар хийсэн гөвгөр иртэй дөрвөлжиндүү хусуур, хавтгай хар занарлаг чулуугаар хийж нэг талыг нь ирлэсэн нутгийн өвөрмөц эдлэл болох хутга (хянгар), хутган ялтсаар хийсэн булангийн ба шөвгөн эсгүүр, үлдэц чулууг засах үед хагарсан хажуу ба хотгор цуулдас, захыг нь сэлтлэн ирлэсэн буюу ирлээгүй гурвалжин хэлбэрийн том жижиг хутган ялтас, говийн үлдэцнээс цуулсан бичил ялтас, хугадас маягийн эдлэлүүд олдсон. Тэдгээр олдвор хэрэглэгдэхүүний хийсэн арга ажиллагаа, төрөл зүйн хувьд Дорнод сибирийн мезолитын үеийн Верхояны уул, Усть-Белая, Алс Дорнодын Тадуш гол, Приморийн хязгаарын Майхэв тосгоны ойролцоох суурингуудынхтай ижил төстэй. Монгол орноос олдсон анхны мезолитын үеийн суурин гэдэг утгаараа эрдэм шинжилгээний өндөр ач холбогдолтой.

Мезолитын үед холбогдоно. (Я.Цэрэндагва)

Ашигласан ном зохиол

Дорж Д., Деревянко А.П. Отчет о археологической работе, проведенной в Восточном аймаке МНР в 1967 году // Монголын археологи: хээрийн судалгааны тайлан (1928-1974). УБ., 2016. т. 213-216.

Окладников А. П. Поселение каменного века на горе Хере-Уул (Восточная Монголия) и докерамические культу­ры Японии // Историко-филологические исследова­ния. Сб. статей памяти акад. Н. И. Конрада. М., 1974.  т. 322-338.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол