Сүхбаатар аймгийн Түвшинширээ сумын Хантай багийн нутаг Дэлгэрхаан уулын зүүн суга болох “Гүн ус” хэмээх газар нь хойноос урагш үргэлжилсэн жижиг ам буюу боржин хадтай бэсрэг толгодоос бүрдэх бөгөөд энэхүү амны доод шувтаргыг “Улаан Зуух” гэх бөгөөд энд хүрэл зэвсгийн үед холбогдох дөрвөлжин хэлбэрийн чулуун дараастай 60 гаруй булш бий. Эдгээрээс өнөөг хүртэл 20 орчим булшийг малтан шинжлээд байгаа бөгөөд гадаад, дотоод зохион байгууламжийн зарим онцлогийг харгалзан үзэж судлаачид “Улаан Зуухын булш” хэмээн нэрлэх болсон байна. 
     Ийм төрлийн дурсгалууд нь тус нутгийн тахилгат хайрхан “Дэлгэрхаан” уулыг тойрон Булгийн эх, Билүүтийн гол, Булгийн адаг, Тогоотын гол зэрэг газраар тархсан болохыг хайгуул судалгаагаар тогтоогоод байгаа юм. 
Уг булш нь тэгш дөрвөлжин хэлбэртэй, баруун урдаас зүүн хойд зүг чиглэсэн байрлалтай байдаг. Төв дундаа хавтгай чулуугаар дөрвөлжин хэлбэр гарган өрлөг, түүний гадна талаар том хавтгай чулуудыг босгон давхар хашлага үйлдэнэ. Харин хүнээ гүехэн нүхэнд толгойг нь зүүн хойд зүгт хандуулан, түрүүлгэ нь харуулан тэнэгэр байдалтай оршуулдаг. 
    Улаан зуухын булшны дагалдуулсан эд зүйлсэд 42-р булшнаас чулуун эдлэл, 1, 3-р булшнаас цагаан өнгийн чулуу болон ясан  сувс (200 орчим), чулуугаар хийсэн хясаа хэлбэрт зүйл, ясан эдлэл, шавар ваарны хагархай зэрэг орно. Үнэндээ бидний малтсан булшнууд бүгд ямар нэгэн хэмжээгээр тоногдсон байсан ба дагалдуулсан эд өлгийн зүйлс ч хомс байна. Энэхүү оршуулгын газраас нэн болхи хийцтэй шавар ваарны хагархай, ясан болон чулуугаар хийсэн эдлэл дагалдуулсан байдаг нь тус оршуулгын он цагийг хүрэл зэвсгийн түрүү, магадгүй түүнээс эрт үед холбон үзэх боломжийг олгож байна. 
     “Улаан Зуух”-ын 42-р булшнаас илэрсэн чулуун эдлэлтэй төстэй эдлэл Буриадын нутагт малтсан дөрвөлжин булшнаас илэрсэн бөгөөд судлаачид тэдгээр олдворыг Ацайн (НТӨ VIII-VI зуун) шатанд холбогдуулан ямар нэгэн зүйлийг ирлэхэд зориулсан билүү гэжээ. Тэдгээр булшнууд нь гадаад зохион байгуулалтын хувьд өндөр чулуун хашлагатай, дөрвөн буландаа хөшөө чулуутай байсан байна. Мөн судлаачид ийм төрлийн билүүг Дорнод аймгийн нутаг Майхан Толгойн шинэ чулуун зэвсгийн бууцны орчмоос түүвэр байдлаар олж байсан байна. 
     Улаан Зуухын булшны он цаг нь хүрэл зэвсгийн дунд үе буюу НТӨ II мянганы эхний хагасаас сүүлийн хагаст холбогдоно. (Ч.Амартүвшин)