Өвөрхангай аймгийн Богд сумын төвийн зүүн, зүүн хойд талаар орших, хар хүрэн өнгийн хүрмэн чулуут уулыг Тэвш уул хэмээн нэрлэнэ. Уулын зүүн урд тал буюу Богд сумын төвөөс Ховд бригадын төв хүртлэх хавтгайдуу оройтой салбарыг Бага Тэвш уул гэнэ. Бага Тэвш уулын эргэн тойрон олон үеийн булш, хиргисүүр, хадны сүг зураг нэн элбэг бөгөөд 1920-иод оноос хойш гадаад дотоодын археологич эрдэмтэд, хэд хэдэн удаа очиж хайгуул, малтлага хийж иржээ.

     Энэ газар хүрэл зэвсгийн үеээс дундад зууны үед холбогдох 200 гаруй булш, хиргисүүр, мөн хадны зургийн дурсгалтай. Хүннүгийн оршуулгын газар нь үерийн усны жалгын баруун эрэгт хоорондоо 150 м орчим зайтай хойд, өмнөд 2 хэсэг болон бөөгнөрсөн маягтай байгуулагдсан байна. Нийт 22 булштайгаас хойд хэсэгт 8, өмнөд хэсэгт 14 булш байрлажээ. Дурсгалт газарт хэд хэдэн удаа малтлага судалгаа хийгдсэн ба түүнээс Хүннүгийн булшийг 1971, 1972, 1977 онуудад малтаж судласан байна. 1971 онд МЗТСХЭ-ийн судлаач В.В.Волков, Д.Наваан нар өмнөд хэсгийн зүүн хойд болон баруун хойд захад 3 булш малтжээ. Дараа нь 1972 онд дээрхи экспедицийн хүрээнд Д.Цэвээндорж 4 булш, хожим 1977 онд мөн тэрээр дахин 4 булш малтан шинжилсэн байна. Тэвш уулын Хүннүгийн оршуулгын дурсгалт газарт малтсан дээрхи булшнууд нь бүгд төстэй цагираг хэлбэрийн гадаад чулуун байгууламжтай бөгөөд түүний хэмжээ нь 4.5-8.5 м хүртэл хэд хэдэн янз юм. Гадаад байгууламжийн дор хойноос өмнө (77-3, 77-4-р булшны хувьд баруун хойноос зүүн өмнө тийш) зүгт сунгаж ухсан нүх илрэх бөгөөд түүнийг том жижиг чулуугаар чигжиж дүүргэсэн байжээ. Чулуун чигжээсийг зайлуулсны дараа 1.4-2 м гүнд оршуулгын хэсгийг богино модоор хөндлөн таглаж, дээр нь урт модоор даруулсан таг илэрдэг. Энэхүү тагны моднууд нь бүгд углуургын нүхтэй байсан нь сонирхолтой юм. Малтлага хийсэн судлаач Д.Цэвээндорж уг тагны моднуудыг тэрэгний гар, данз хэмээн үзжээ. Тэрээр цааш нь “Тэвш уулын Хүннүгийн булшинд хүнээ оршуулсан авсныхаа дээгүүр тэрэгний гуяыг тас цавчин давхар тагласан байгаа нь 20-р зууны үед халхчууд хүнээ ачиж хөдөөлүүлсэн тэрэгнийхээ дугуйг дээш нь харуулж арлаар нь хөмөрч тавьдаг заншилтай төстэй байна” гэж үзжээ. Энэ нь Хүннүгийн оршуулгын заншил хожмын монголчуудад уламжлан хадгалагдсаны баталгаа хэмээн тайлбарласан байдаг. Тэвш уулын дурсгалт газраас Хүннү булшнаас түгээмэл олддог нумын ясан наалт, сумын төмөр зэв, ваар сав, хятад хийцийн хүрэл толины хагархай, чий будагтай аяга зэрэг эд зүйлсээс гадна өмнө илэрч байгаагүй улавч хэлбэрийн үйсэн эд, модон чагт, улавч хэлбэрийн модон эд, өвөрмөц хэлбэрийн модон тэвш, бүсний модон толь (нүүр) зэрэг эд зүйлс илэрсэн байна. Мөн уг дурсгал говийн хэт хуурай хөрстэй газарт орших тул модон авс зэрэг оршуулгын модон байгууламж, хувцасны үлдэгдэл болох торго дурдан харьцангуй сайн хадгалагдаж үлдсэн байсан нь судалгаанд хэрэг болохуйц чухал мэдээллийг өгсөн юм. (Ч.Амартүвшин)