Шоргоолжин булш нь Байгал нуурын өмнөд тал, Монголын говь, тал хээрийн бүс, Хангай нурууны өмнөд бие, Алтайн нурууны зүүн өмнөд хэсэг, Өвөрмонголын нутгийн зүүн болон хойд талаар тархсан байна. Энэхүү дурсгалыг анх 1920-иод оны сүүл үед Төв Монгол, Өвөр Монгол, Байгал нуур орчимд малтан судалж эхэлжээ.

     Одоогоор Дундговь аймгийн Адаацаг, Дэлгэрцогт сумын зааг Бага Газрын Чулуу, Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын Баруун Гялаат, Өвөрхангай аймгийн Богд сумын Тэвш уул, Хар Үзүүр, Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын нутаг Ундайн гол, Өмнөговь аймгийн Номгон сумын Цагаан Толгой, Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутаг Ухаа Худаг, Сүхбаатар аймгийн Онгон сумын Дунд Овоот, Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын Майхан Толгой зэрэг газарт цөөнгүй тооны шоргоолжин булшийг малтан судлаад байна.

     Уг булш нь ихэвчлэн өргөрөгийн дагуу сунасан байдалтай хойд болон урд талаараа хотойж нумарсан, дөрвөлжин хэлбэрийн чулуун хашлагатай байна. Хашлаганы зүүн хойд болон зүүн өмнөд талын буланд хөшөө маягийн өндөр чулуу босгодог. Хашлаганы гадна болон дотор талыг чулуугаар битүү дарна. Дотоод зохион байгуулалтын хувьд хашлага чулууны төв хэсэгт 60-100 см гүн нүх ухаад хүнээ түрүүлгэ нь харуулан тэнэгэр байдалтай оршуулна. Хүнийхээ толгой, цээж, хөл талд хавтгай чулуугаар таглан нүхийг шороогоор дүүргэсний дараа хашлаганы өндөртэй тэнцүүлэн бүхэлд нь жижиг чулуугаар дүүргэдэг. Оршуулгын нүхэнд эд өлгийн зүйл дагалдуулах нь тун ховор. Ихэвчлэн мал, амьтны идээ шүүс дагалдуулдаг байжээ. Цөөн тохиолдолд аргалийн толгойн дүрслэл бүхий алтан сүлбээр, хүрэл зэв оршуулгын нүхэнд буюу талийгаачид дагалдуулан тавьсан байжээ. Харин хашлага чулууны орчмоос шавар сав суулганы хагархай, чулуун эдлэл, хүрэл эдлэл, малын яс зэрэг зүйлс гарах нь элбэг бий.

     Шоргоолжин булшны тархалтын хүрээнд багтан гадаад, дотоод зохион байгуулалтын хувьд зарим талаараа ижилсэх булш оршуулгын дурсгалууд бий. Ийм төрлийн дурсгалын хамгийн томоохон төлөөлөл бол Сүхбаатар аймгийн Түвшинширээ сумын нутаг Дэлгэрхаан уулын Улаан зуух, Дорноговь аймгийн Дэлгэрэх сумын Чандмань Хар уулын булш юм.

     Шоргоолжин булш түүнтэй ижилсэх дурсгалууд нь он цагийн хувьд хүрэл зэвсгийн дунд үе буюу НТӨ II мянганы эхний хагасаас сүүлийн хагаст холбогдоно. (Ч.Амартүвшин)