Ховдыг чөлөөлөх байлдаанд баатарлаг байлдсан цэргүүдэд Баатар цол шагнах тухай Богд хааны зарлигаас. 1912.08

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг БНМАУ-ын баатар
Хамаа бүхий үг Зарлиг, тогтоол
Төрөл Цол 
Цаг үе ХХ зуун
Бүс нутаг 
Цолыг албан ёсоор буй болгосон цаг хугацаа 1912 он 
Хэний зарлигаар олгосон   Богд хааны зарлиг, УБХ-ын Тэргүүлэгчдийн тогтоол, Ерөнхийлөгчийн зарлиг 
Холбогдох түүхэн хүн Баатар цолтнууд

Баатар цол

Эх орныхоо тусгаар тогтнолыг хамгаалах зэвсэгт тэмцэлд баатарлаг гавьяа байгуулсан дарга, цэргүүдэд олгож байсан дээд цол

    Монгол Улс тусгаар тогтнолоо сэргээсний дараа Богд хааны зарлигаар дайн тулалдаанд баатарлаг гавьяа байгуулсан цэрэг, дарга нарт “Баатар” цол олгож эхэлжээ. Анх 1912 онд Ховд хотыг Манж, Хятад цэргээс чөлөөлөх байлдааныг удирдсан болон мөн байлдаанд баатарлаг гавьяа байгуулсан 11 хүнд Баатар цол олгосон бөгөөд үүнээс хойш 1923 он хүртэлх хугацаанд Богд хааны зарлигаар 130 орчим хүнийг уг цолоор шагнажээ. Богд хааны зарлигаар олгосон Баатар цол нь ихэвчлэн Хатан баатар, Манлай баатар, Зоригт баатар, Шаламгай баатар, Хурц баатар гэх мэт тодотголтой байв.   

    Улсын Бага Хурлын Тэргүүлэгчид, Ардын Сайд нарын Зөвлөлийн 1936 оны 2 дугаар сарын 21-ний өдрийн хамтарсан хурлаас "Ардын хувьсгалт цэргийн дээд алдар цолыг буй болгох тухай" тогтоол гарчээ. Уг тогтоолын хоёрдугаар зүйлд, БНМАУ-ын Баатар цолыг “Улсын ба ард түмний төлөө дайсан этгээдүүдийг онц баатарлагаар байлдан дарж цусан гавьяа байгуулсан” хүмүүст олгохоор шийдвэрлэжээ.

    БНМАУ-ын хилийг зөрчсөн Японы түрэмгийлэгчдийг баатарлагаар эсэргүүцэн тэмцэж, байлдааны үүргээ нэр төртэй биелүүлсэн Булан дэрсний харуулын салаан туслах Ш.Гонгорт Улсын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1936 оны 1 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 4 дүгээр хурлын тогтоолоор БНМАУ-ын Баатар цолыг анх олгожээ. Үүнээс хойш нийт 60-аад хүнд БНМАУ-ын Баатар цол шагнасны дотор арав гаруй хүнд  Баатар цолыг нэхэн олгожээ.

    1939 оны Халхын голын дайн, 1945 оны Чөлөөлөх дайнд Монгол Ардын Хувьсгалт Цэргийг удирдсан маршал Х.Чойбалсанд 1941 онд “БНМАУ-ын шалгарсан баатар”, 1945 онд “БНМАУ-ын хошой баатар” цол шагнажээ. Түүнчлэн  БНМАУ-ын Баатар цол хүртсэн эмэгтэй 2, гадаадын (ЗХУ-ын) 18 иргэн байна.

    Хамгийн сүүлд 2014 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар ахмад дайчин П.Шагдарсүрэнд Монгол Улсын Баатар цол олгож, баатрын Алтан таван хошуу медаль, Сүхбаатарын одонгоор шагнажээ. (Г.Мягмарсамбуу)

Ашигласан ном зохиол

Болд Б. Монгол Улсын баатрууд. “ADMON” компани. Уб.,2012.

С.Гангааням. Монголчууд тусгаар тогтнолоо хамгаалан тэмцсэн нь (1911-1921) “Шувуун саарал” хэвлэх үлйдвэр. Уб.,1993.

Ш.Жамсранжав. БНМАУ-ын баатрууд ба баатарлаг хүмүүс. Улсын хэвлэлийн газар. Уб.,1972.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Дайчин алдар. Хувьсгалт тэмцлийн ахмад зүтгэлтэн дайчдын дурдатгал. Уб.,1985.

Монгол цэргийн түүхийн товчоон /1911 оноос 1990-ээд он/. Дэд дэвтэр. “Үнэт цаас”, “Алтан үсэг” компани Уб.,1996.