ЦЕС-ийн захиргаа, аж ахуйн зохион байгуулалтын бүдүүвч. Батлан хамгаалахын төв архив.

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг  Даргын сургууль, “Бүх цэргийн ерөнхий сургууль”, “Цэргийн ерөнхий сургууль”, Цэргийн ерөнхий дээд сургууль, Цэргийн нэгдсэн дээд сургууль, Цэргийн их сургууль, Батлан хамгаалахын их сургууль
Хамаа бүхий үг Монгол Ардын Хувьсгалт Цэрэг
Төрөл  Боловсрол 
Цаг үе  ХХ зуун 
Салбар Түүх 
Анх хаана байгуулагдсан  Нийслэл Хүрээ буюу өнөөгийн Улаанбаатар
Байгуулагдсан он 1921 он
Ямар мэргэжлийн сургууль болох   Цэргийн 
Үндэслэн байгуулагч  Жанжин Д.Сүхбаатар

Ардын цэргийн даргын сургууль

Монгол улсад байгуулагдсан анхны мэргэжлийн сургууль 

Цэргийн даргалах бүрэлдэхүүнийг бэлтгэх зорилгоор 1921 оны 8 дугаар сарын 20-нд хорин сурагчийг бүртгэж, улмаар 10 дугаар сарын 15-нд  90 хүнтэйгээр морин цэрэг, улс төрийн гэсэн хоёр ангитай, зургаан сарын хугацаатай сургалтаа эхлүүлжээ. Анхны захирлаар нь П.М.Толпыгин, комиссараар нь Н.Юмжав нар томилогджээ. Даргын сургуулийн анхны төгсөлт 1921 оны 12 дугаар сарын 25-нд болж, салаан дарга 15, хагас салаан дарга зургааг төгсгөжээ.

Даргын сургуульд 1922 оноос их бууны салаа нэмэн байгуулж, суралцах хугацааг нэг жил болгосон бол 1923 онд Ардын засгийн газар “Даргын сургуулийг шинэчлэн байгуулах тухай дүрэм” баталж, сургуулийн морин анги, их бууны анги, пулемётын ангийн суралцах хугацааг гурван жил болгон суман, салаан дарга нарыг бэлтгэх, мөн морин цэрэг, их бууны дарга нарыг давтан сургах 10 сарын хугацаатай курс байгуулах, суртлын сургагч, холбоочдыг нэг жил, захиргаа, аж ахуйн ажилтнуудыг найман сарын хугацаатай бэлтгэх тогтолцоотой болгосон байна.

Даргын сургуулийн бүтэц зохион байгуулалт, үүрэг зориулалт, сургалтын агуулга, чанар улам бүр өргөжин гүнзгийрсээр 1923-1924 оны хичээлийн жилээс “Бүх цэргийн ерөнхий сургууль”, 1932 оноос “Цэргийн ерөнхий сургууль” болон өөрчлөгдөв. Тус сургууль 1966 оноос Цэргийн ерөнхий дээд сургууль, 1981 оноос Цэргийн нэгдсэн дээд сургууль, 1991 оноос Цэргийн их сургууль, 1999 оноос Батлан хамгаалахын их сургууль болжээ. 

Ардын цэргийн даргын сургууль нь МАХЦ-ийг үндэсний боловсон хүчнээр хангах, улс орны батлан хамгаалах хүчийг бэхжүүлэхэд төдийгүй улс ардын аж ахуйг зохих боловсрол мэдлэгтэй, удирдах чадвартай шинэ залуу боловсон хүчнээр хангахад үнэтэй хувь нэмэр оруулжээ. Ийм учраас төр засгийн шийдвэрээр тус сургуулийг 1947 онд жанжин Д.Сүхбаатарын нэрэмжит болгож, 1932 онд Байлдааны гавьяаны улаан тугийн одон, 1971 онд Сүхбаатарын одонгоор шагнажээ. (Г.Мягмарсамбуу)

Ашигласан ном зохиол

Монгол Улсын Батлан Хамгаалахын Их Сургууль. “Соёмбо принтинг” ХХК. УБ.,2001.
Д.Гомбосүрэн. Монгол Улсын Зэвсэгт хүчний байгуулалтын түүх (ХХ зуун). Судалгааны бүтээл. Нэмж засварласан хоёр дахь удаагийн хэвлэл. “Соёмбо принтинг” ХХК. УБ.,2012.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Батлан Хамгаалахын Удирдлагын Академи. Боловсруулсан Г.Бүлтэн. УБ.,2013.
Монгол Улсын Батлан Хамгаалахын Их Сургууль 90 жил. Зохион эмхэтгэсэн И.Чинбат. “Соёмбо принтинг” ХХК. УБ.,2011.
Нийгэм Хүмүүнлэгийн тэнхим 40 жил. Хянан тохиолдуулсан Г.Мягмарсамбуу, С.Ганболд. “Сэлэнгэ пресс” ХХК. УБ.,2007.