Адил утгатай үг | Чорос |
Хамаа бүхий үг | Ойрад, Зүүнгар улс |
Төрөл | овог аймаг |
Цаг үе | Дундад зуун-орчин үе |
Салбар, чиглэл | түүх |
Үндэслэн байгуулагч | Улиндай бадан тайш |
Угсаа | монгол |
Бүс нутаг | Монгол улс, БНХАУ |
Салаа салбарууд | Ноён Цорос, Нохой Цорос |
Цорос хэмээх нэр “цорго” хэмээх үгээс гаралтай гэж үздэг. Цорос овгийг Улиндай бадан тайш гэгчээс үүссэн гэдэг домог буй. XV зууны эхэн үеэс Дөрвөн Ойрадын дотор Цорос овгийн ноёдын эрх нөлөө ихссэнээр тэдний захирч байсан аймгийг Цорос хэмээн нэрлэх болсон бололтой.
Дөрвөн Ойрадын холбоог гурвантаа байгуулагдсан гэж үздэг бөгөөд Цорос аймаг гурвууланд нь оролцож байжээ. Цорос аймаг XVI зууны үеэс Или мөрний хөндийд нутаглажээ. 1671 онд Цоросын Галдан бошгот хаан Зүүнгарын хаант улсыг байгуулав. Зүүнгарын хаант улс гэж нэрлэгдсэн учир нь, XVII зууны үед ойрадууд баруун, зүүн 2 гарт хуваагдаж байсны зүүн гарт нь багтаж явсан Цоросын ноёд хүчирхэгжин, бусдыгаа өөрийн эрхшээлд оруулаад, өөрсдийн багтсан гарын (зүүн гарын) нэрээр хаант улсаа нэрлэсэнд оршино.
Цорос овгийн ноёд зөвхөн Цорос төдийгүй Дөрвөд, Баяд аймгийг захирч байв. Тиймээс Манжийн эрхшээлийн үеийн Дөрвөдийн 2 чуулганы ноёд тайж нар, бас Сайн ноён аймагт хавсаргасан Өөлдийн 2 хошуу, түүнчлэн Хөх нуурын Цоросын 2 хошууны ноёд тайж нар Цорос овогтой байжээ.
Хожим нь Монгол дахь Цорос овгийн эрх мэдлээ алдсан хэсэг нь нохой цорос гэгдэх болсон ажээ. (Ц.Цэрэндорж)
Зарлигаар тогтоосон гадаад монгол, хотон аймгийн
ван гүнгүүдийн илтгэл шастир, Монгол бичгээс кирилл бичигт буулгаж, тайлбар хийсэн Цэрэндорж Ц., Эрдэнэболд
Л., Баржав Д., Ганбат Н., УБ., 2007, 2009
Өөлдийн ноёдын уг эх, Монгол бичгээс хөрвүүлж, тайлбар, галиг,
үгийн хэлхээ хийсэн Цэрэндорж Ц., УБ., 2010
Далай Ч., Ойрад монголын түүх, 1-р боть, УБ., 2002
Монгол улсын түүх, гутгаар боть, УБ., 2003
Монгол
Улсын угсаатны зүй, II боть (Ойрадын угсаатны зүй), УБ., 1996
Очир А., Монголчуудын гарал, нэршил, УБ., 2008
Очир А., Монголын ойрадуудын түүхийн товч, УБ., 1992
Очир А., Дисан Т., Монгол улсын өөлдүүд, УБ., 1999
Цэвээн Ж., Дархад, Хөвсгөл нуурын урианхай, Дөрвөд, Хотон, Баяд, Өөлд, Мянгад, Захчин, Торгууд, Хошууд, Цахар, Дарьганга, Алтайн урианхай, Хасаг, Хамниганы гарал үүсэл байдлын өгүүлэл, УБ., 1934 // Цэвээн Ж., Түүвэр зохиолууд, эмхэтгэсэн Идшинноров С., I, II дэвтэр, УБ., 2000
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он