Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Юань улс, Хубилай хаан
Төрөл түүхэн хүн
Цаг үе Юань улс
Хэний хаанчлалын үед Хубилай Сэцэн хаан
Салбар, чиглэл түүх
Хүйс эр
Төрсөн он, сар, өдөр тодорхойгүй
Нас барсан он, сар, өдөр 1287
Овог, аймаг Боржигин
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, ах дүү, хүү охин гэх мэт) Өвөг эцэг нь Тагачар, эцэг нь Ажул.

Наян

1287 онд Хубилай хааны эсрэг бослого гаргасан Тэмүгэ Отчигины угсааны ноён.


Наян бол Чингис хааны дүү Тэмүгэ Отчигины гуч хөвгүүн бөгөөд Юань улсын үед Чингисийн дүү нарын угсааныхныг тэргүүлж байв. Тэрээр Хянганы нуруунаас зүүн тийш, Ляодунгийн ихэнх нутгийг эзэмшиж байв.

Наян 1284 оны үед эцгийгээ залгамжилжээ. Тэр үеэс Наян Хубилайтай зөрчилдөж эхэлсэн бөгөөд Хубилай хаан 1285 онд Ляоян-д Дунцзин салбар мужийг байгуулснаар тэдний зөрчил туйлдаа хүрчээ. Эрх мэдлийг нь хязгаарлахыг оролдсон явдалд дургүйцсэн Наян 1287 онд Хасарын угсааны Шигтүр, Хачиуны угсааны Шиннахар, Хадаан тэргүүтэй Чингисийн дүү нарын угсааны ноёдыг удирдан Хубилайн эсрэг бослого гаргав. Тэрээр Өгэдэйн угсааны Хайдутай холбоо тогтоосноос гадна Чингис хааны Хулан хатнаас төрсөн хүү Хөлгэний угсааны ван Эбүгэн түүнийг дэмжжээ.

Хубилай хаан Баарин аймгийн Баян жанжинд цэрэг өгч Хархорумын зүг илгээн, Хайдугийн цэргийг туслахаар ирэхээс сэргийлэв. Тэгээд Хубилай хаан өөрийн биеэр их цэрэг удирдан Шар мөрөн (Ляохэ) хүртэл давшсан Наяны цэрэгтэй тулалдахаар хөдөлжээ. Тэрээр Шар мөрний умар Сартур гэдэг газарт хүрч, Наяны цэргийн хүрээг гэнэдүүлэн довтлов. Тулалдаан Хубилайн ялалтаар дуусч, Наян олзлогдож цаазаар авахуулжээ. Гол хүч нь дарагдаж, толгойлогчоо алдсан Наяны талынхан шил шилээ даран бууж өгөв.

Гагцхүү Хачиуны угсааны Хадаан бууж өгсөнгүй, Хубилайн цэрэгтэй тулалдсаар байжээ. Улмаар Хадаан, түүний хөвгүүн Лаоди нар Корйө улсад нэвтэрчээ. Дайн самуун 4 жил үргэлжилсний эцэст 1292 онд Юань улс болон Корйөгийн цэрэг Хадааны цэргийг Амнок мөрний орчимд бутцохив. Ингэснээр “Наян, Хадаан нарын самуун” эцэс болжээ. (Ц.Цэрэндорж)

Ашигласан ном зохиол

Юань улсын судар (хятад хэлээр)

Далай Ч., Монголын түүх (1260-1388), гутгаар дэвтэр, УБ., 1992

Монгол улсын түүх, дэд боть, УБ., 2003

Россаби М., Хубилай хаан түүний амьдрал, цаг үе, орчуулсан Пүрэвтогтох Х., Чинзориг Б., УБ., 2011

Сүгияма Масааки, Монголын эзэнт гүрний мандал буурал, орчуулсан Цэрэндорж Ц., УБ., 2015

윤은숙, 몽골제국의 만주 지배사, 서울: 소나무, 2010


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол