Худам монгол буюу уйгуржин монгол бичиг нь угтаа сири бичгээс үүсэлтэй. Монголчууд VI-VII зууны үед Төв Азийн иран угсааны согдуудаас авч хэрэглэсэн гэж үздэг. Гэхдээ монгол хэлний онцлогт тааруулж өөрчлөн, монгол бичиг болгожээ.

Худам монгол бичиг нь Монголын эзэнт гүрний үед дөрвөлжин бичгийн хамт албан ёсны бичиг байсан агаад түүнээс хойш ч Монголын албан ёсны бичиг үсэг байсаар XX зууны дунд үед хүрсэн билээ.

Худам монгол бичиг нь дээрээс доош бичдэг, зурлага бүр өөрийн нэршилтэй байдаг онцлогтой. XVII зууны үед худам монгол үсгийн зурлага тигд том өөрчлөлт гарчээ. Түүнчлэн харь үг, тухайн цагийн монгол хэлний дуудлагыг тодорхой илэрхийлэхийн тулд хэд хэдэн удаа шинэ үсэг нэмэх буюу шинэчлэн өөрчлөхөөр оролдож байв. Тухайлбал: Бурхны шашны ном судрыг монголоор орчуулахтай холбоотойгоор түвэд, санскрит хэлний авиаг тэмдэглэх зорилгоор 1587 онд Аюуш гүүш хэдэн үсгийг шинээр нэмж зохиожээ. Түүнчлэн бичгийн хэлийг бодит дуудлагатай нь ойртуулан, монгол хэлний зарим аялгуунд таарсан бичиг зохиохын тулд тод бичиг (1648), вагиндрагийн үсэг (1905) зэрэг бичиг үсгийг худам монгол бичигт үндэслэн зохиож байв. Түүгээр ч үл барам, манж нар худам монгол бичигт дулдуйдан өөрийн бичиг үсгийг зохиосон нь манж бичиг хэмээн алдаршжээ. Мөн Солонгосын ханъгыл бичиг гэх мэт Зүүн Азийн авианы бичиг зохиогдоход тодорхой нөлөө үзүүлжээ.   

Худам монгол бичгийг Монгол улсад 1944 он хүртэл албан ёсны бичиг болгон хэрэглэж байгаад кирилл бичгээр сольжээ. 1990-ээд оны эхээр худам монгол бичгийг сэргээн хэрэглэх хөдөлгөөн өрнөж, 1994 оноос албан ёсны бичиг болгохоор төлөвлөж байсан боловч хэрэгжиж чадаагүй юм. Одоо 2025 оноос эхлэн кирилл бичиг, худам монгол бичгийг хослуулан хэрэглэх бэлтгэл ажлыг хийж байна.

БНХАУ-ын Өвөр Монголын өөртөө засах оронд худам монгол бичгийг албан ёсоор хэрэглэсээр байна. (Ц.Цэрэндорж)