Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Сэцэн хан аймаг
Төрөл Шашин
Цаг үе XVIII-XX зуун
Хэний хаанчлалын үед Тэнгэр тэтгэсэн
Сүмийн онцлог Ганжуур, Данжуур ном болон бурхан шүтээн үлэмжийг бүтээн залсан.
Байгуулагдсан он 1772 он
Үйл ажиллагаа нь зогссон 1938 он
Хаана байсан Дорнод аймгийн Матад сум
Сүмийг байгуулсан хүн Засаг гүн Цэнгэлжав

Үйзэн бэйсийн хошууны Чойнхорравжаалин хийд

Дорнод аймгийн Матад сумын нутагт байсан хийд

    Сэцэнхан аймгийн Үйзэн бэйсийн хошуу буюу одоогийн Дорнод аймгийн Матад сумын Матад хан уулын нутагт оршино. Анх Тэнгэр тэтгэсний онд (1736-1795) хоёр дахь үеийн засаг гүн Цэнгүнжавын үед 1772 онд Матад хан уулын өмнө этгээдэд дөчин илүү өрөөгийн сүм байгуулж, Энх-Амгалангийн үед зарлигаар шагнагдсан Ганжуур, Данжуур ном болон бурхан шүтээн үлэмжийг бүтээн залж айлтгаад “Чойнхорравжаалин” нэр шагнуулжээ. Уг сүмд лам нар олныг хуруулан суулгаж да лам нэг, дэмч лам нэг, гэвхүй хошоодыг сонгон томилж захируулаад олон зүйлийн номын сургууль дагуулж өдөр бүр Чогчин хуруулан зүйл зүйлийн номыг цаг цагт уншуулжээ. Сайшаалт Ерөөлтийн хорьдугаар (1815) онд гүнгийн зэрэг, засаг тэргүүн зэргийн тайж Гүнсэнбалбарын үед Юмчинбардой сүм, Ерөөл, Магтаал, Хангал, Найви эдгээрийг жил бүр зургаан өдөр мөн сүмийн газар хуруулжээ. Бадаргуулт төрийн арван нэгээс (1885) хорин хоёрдугаар (1896) оны хооронд засаг тайж Доржнолшиндагийн үед Нүннээ мөнхөлж, Майдын чого, Маналын дойчид, Дарь эхийн Мандалчийваа номуудыг нэмж уншуулан хийдийн хойт этгээдэд шороо чулуугаар долоон алд хэмжээний Зорогсансарын суварга бүтээлгэж тахиулжээ. Уг хийдийг 1938 онд устгажээ. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)

Ашигласан ном зохиол

Монгол улсын шаштир.II боть.УБ. 1997
Монгол Улс ҮТА. ФА. Д- .ХН

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Монгол улсын шастир. II боть. УБ.,1997. Хэвлэлд А.Очир, З.Лонжид
Өлзийсүрэн Б. Халхын сэцэн хан аймаг. Бит пресс.УБ., 2010
Монголын сүм хийдийн түүхээс.(эмхтгэсэн Б.Эрдэнэбилэг). Соёмбо принтинг. УБ., 2012
Монголын сүм хийдийн түүхэн товчоон. Адмон принтинг. УБ., 2009