Хамаа бүхий үг | Сэцэн хан аймаг |
Төрөл | Шашин |
Цаг үе | XVII-XX зуун |
Хэний хаанчлалын үед | Энх-Амгалан |
Сүмийн онцлог | Дээдийн түмэн өлзийн ном уншуулан, жил тутам Ганжуур хуруулж, өдөр бүр Чогчин жасаа, Хангал зэрэг ном уншуулдаг аж. |
Байгуулагдсан он | 1692 он |
Үйл ажиллагаа нь зогссон | 1930-аад оны эцэс |
Хаана байсан | Дорнод аймгийн Матад сум |
Сэцэн хан аймгийн Хурц вангийн хийд нь одоогийн Дорнод аймгийн Матад сумын Шашин Төр Хурах хэмээх газар оршино.
Анх Манжийн Энх-Амгалан хааны гучин нэгдүгээр он буюу Европын 1692 онд засаг Гүржавын хошуунд хурал байгуулж тэргүүн лам нэг, дэд лам нэгд тушаах тэмдэгт бичиг, шавь лам гучин наймд гэрээс гарах тэмдэгт бичиг олгуулжээ. Дээдийн түмэн өлзийн ном уншуулан, жил тутам Ганжуур хуруулж, өдөр бүр Чогчинжасаа, Хангал зэрэг ном уншуулдаг ажээ. Харин 1916 оны үед уг хийдэд Хятадын хар цэрэг довтлон уг хийдийг түйвээн дээрэмдэж, нэлээд олон лам нарын амь егүүтгэгдсэн хэмээн дээш мэдүүлж байв. Тус хүрээ нь өөрийн гэсэн томоохон дацан үгүй олон арван жилийн турш даавуу асар дуганд хурал ном хурж иржээ.
Харин сүүлчийн засаг ноён жүн вангийн зэрэг, Шүүн таслах яамны дэд сайд, хурц засаг Түдэнг төрд сайнаар зүтгэсэн хэмээн Богд Жибзундамба хутагт, Эх дагина Дээрхийн хишиг хүртээж Эрдэнийн Ганжуур шүтээн хайрласанд хошуу хотлоор сүслэн баярлаж хичээнгүйлэн хүлээн авч лам нарыг хуруулан Ганжуур эрдэнийгуншуулан Егүзэр хутагтын хийдийн зүүн хойд зүгт Шашин Төр Хурах хэмээх энэ газарт давхарлага асарт нэг сүм үүсгэн байгуулжээ. Энэ хийдийн хөрөнгийг ард олноос гаргуулан авч байсан тул ард олны амьдрал нэн дорой тул эсэргүүцэн алба, гувчуур төлж хэрхэвч чадахгүй хэмээн хошуу ноёнтойгоо заалдсан юм. Гэвч ард олны энэ эсэргүүцэл төдий л үр дүнд хүрээгүй болно. Уг хийд нь 1930-аад оны эцсээр устгагдажээ. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)
МУТТА. ФА-176.Д-1. ХН-54.
“Монголын хүрээ хийдийн түүх”, (эмхтгэсэн Ч.Банзрагч, Б.Сайнхүү). Соёмбо принтинг. УБ., 2004
Нацагдорж Ш. Ардын заргын бичиг (XYIII-XX эхэн) Улсын хэвлэлийн газар. УБ.,1962
Монголын сүм хийдийн түүхээс.(эмхтгэсэн Б.Эрдэнэбилэг). Соёмбо принтинг. УБ., 2012
Монголын сүм хийдийн түүхэн товчоон. Адмон принтинг. УБ., 2009
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он