Далай вангийн хүрээний туурь. Эх сурвалж: (http://www.mongoliantemples.org/index.php/en/)

Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Сэцэн хан аймгийн Далайн вангийн хошуу
Төрөл Шашин
Цаг үе XVIII зуун
Хэний хаанчлалын үед Тэнгэр тэтгэсэн
Сүмийн онцлог Ганжуур номыг залж жил бүр хуруулсаар байжээ.
Байгуулагдсан он 1782 он
Үйл ажиллагаа нь зогссон 1936 он
Хаана байсан Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сум
Сүмийг байгуулсан хүн Бэйс Сономванжилдорж

Далай вангийн хүрээ (Сэцэн хан аймаг)

Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сумын нутагт байсан хийд

    Сэцэн хан аймгийн Далайн вангийн хошуу буюу Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сумын нутаг Баясгалант хэмээх уулын өвөрт оршино. Анх Чин улсын Тэнгэрийг Тэтгэсний дөчин долдугаар /1782/ онд бэйс Сономванжилдоржийн үед шар, харын олон бүгдээр сүсэглэж дуган сүм байгуулж шунхаар бүтээсэн Ганжуур ном залж жил бүр хуруулсаар буй. Сайшаалтын зургаадугаар /1811/ онд Ганжуур номыг залж жил бүр хуруулсаар байжээ. Тус хийдэд нэлээд хэдэн дацан, хурал байжээ. Тухайлбал, 1912 онд Сачог гүйцэд дүлцэн, Чогчин хурал, Найдан, Ламрин, 1821 онд Дүйнхор дацан, Чогор сачог зэрэг олон хурал хуруулжээ. 1857 онд Цанид дацан, Жүгдэрнамжилын дончид, Хангал, Ерөөл зэрэг хурал, Бүрэн Засагчийн тавдугаар /1866/ онд алтаар Таравчимбийн доо бүтээлгэж, Ерөөл Мандал Лхамын дордов зэрэг хурал, 1886 онд Пунцагчойлон хэмээх дуган, 1889 онд Пандидоржаалин сүм, 1907 онд жүд дацан, 1917 онд Мамбадацанг тус тус байгуулж, хурал үйлдэж байжээ. Хорин нэгдүгээр /1835/ онд Гарамбын хэмээх хурал байгуулж, Авид, Майдарын чого, Долоон үндэсний чого зэрэг хурал үүсгэжээ. Эрдэнэ далай вангийн хошууны Баруун Ганжуур хурлыг байгуулахад түүний хурал номын хэрэглэлийн зардлыг ардаас албачлан татах журмыг гаргаж байжээ. 13-р жарны гал морин жил (1786)  “... захирагч гүн бэйс хэмээх ноёнд эзэн хаанаас шунхан ганжуур шагнаж, даавуу дуган нэгийг шинээр барьжээ." Уг хийд 1936 онд устгагдсан байна. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)

Ашигласан ном зохиол

Тагнуулын Ерөхий газрын Архив. Хэнтий аймгийн сүм хийдийн түүх. Бичмэл. Шашны фонд.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Өлзийсүрэн Б. Халхын сэцэн хан аймаг. Бит пресс. УБ., 2010
Монголын хүрээ хийдийн түүх, (эмхтгэсэн Ч.Банзрагч, Б.Сайнхүү). Соёмбо принтинг. УБ., 2004
Монголын сүм хийдийн түүхээс.(эмхтгэсэн Б.Эрдэнэбилэг). Соёмбо принтинг. УБ., 2012
Өлзий Ж. Монголын дурсгалт уран барилгын түүхээс.  Соёмбо принтинг. УБ., 1992
Монголын сүм хийдийн түүхэн товчоон. Адмон принтинг. УБ., 2009