УУШГИ

Хүн, амьтны амьсгалын эрхтэн - Нээрээ уушги муудчихсан байвал яана аа. С.Лочин. Газрын дуун., уушги судлал (уушги, амьсгалын бусад эрхтний эмгэг түүний шалтгаан оношилгоо, эмчилгээ, сэргийлэх аргыг судалдаг эмнэл зүйн салбар), уушги тоостох (үйлдвэрлэлийн тоос уушгинд хурснаас болж амьсгалын эрхтэн өвчилж уушгины эд хатуурч өөрчлөгддөг мэргэжлийн өвчин), уушги тэлэх (амьсгал, цусны эргэлтийн эрхтний ажиллагаанд олиг үүсэж амьсгалах хөдөлгөөн хомсдоход уушги тэлдэг өвчин), уушгины сүрьеэ (өвөрмөц бичил нянгаас үүсэх уушгины халдварт өвчин), уушгины хаван (уушгины завсрын эд, цулцанд цусны шингэн ихээр нэвчиж, нүүр царай хөхөрч бүтэх), уушгины хийн солилцоо (хүн, амьтны гадаад орчны агаар, уушги хоёрын хоорондох хийн солилцоо); уушги зүрх [хоршоо] (хүн, амьтны амьсгал, цусны жигд эргэлтийг хангах цул эрхтэн); *ам нээвэл уушги нээх (нэгэнт ярьж эхэлсэн бол сэтгэл дотроо байсан зүйлээ бүгдийг нь гаргаж хэлэх), *уушги зүрх амаар гарах шахах (а. Айж цочих - Уушги зүрх амаараа гарах шахсан Балгармааг амьсгаадсаар орж ирэхэд саахалтын айлынхан нь уур савссан аарцаа ууцгааж суулаа. Б.Нямаа. Араараа модтой Биндэръяа., Модны навч сэрчигнэхэд хүртэл уушги зүрх амаар гарчих шиг болов. ААЗ; б. Ихэд аахилан амьсгаадах - Тэд шөнийн цагт тэгж их ядарч сандрахад хүрвэл уушги зүрх нь амаараа гарчих шахан уухилцгааж, аягүй бол бүхэл шөнийн нойр алдаж тавгүйтдэгээ бусдад мэдэгдэхгүйг хичээх ажээ. Д.Мягмар. Нийлэх замын уулзварт; в. Бухимдаж цухалдсанаас дэлбэрэх шахах - Пэлжээ, -Ээ дээ энэ үглээ хар толгой … адгуу хүн ч бас хэцүү юм даа. Ёх уушги зүрх амаар гарчих шахлаа гэм. Ч.Лхамсүрэн. Юу сайхан дур сайхан), *уушги зүрх сагсайх (ихэд уурлах, бачимдах), *уушги тэнийх (санаа амрах) - Удаж уулзсан бид хоёр, уушги тэнийж баярлана. Д.Нацагдорж. Учиртай гурван толгой., *зүрх гэж уушги (аймхай хулчгар), маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушги дээр [зүйр цэцэн үг] (юмыг дараа гэж хойш бүү тавь гэсэн санаа), уушгинаасаа цагаан хөөс гаргаж, улнаасаа хар хөлс гаргах [зүйр цэцэн үг] (үхэн хатан, үхэхээс наахнуур юм болж гэсэн санаа);


2. Уушгины өнгөтэй, уушгины хэлбэртэй юм: уушгин чулуу (галт уулаас гарсан хөнгөвтөр, нүхэрхэг чулуу, хүрмэн чулуу /хүрмийн дэлгэрэнгүй...
уушги судлал уушги, амьсгалын бусад эрхтний эмгэг түүний шалтгаан оношилгоо, эмчилгээ, сэргийлэх аргыг судалдаг эмнэл зүйн салбар
уушги тоостох үйлдвэрлэлийн тоос уушгинд хурснаас болж амьсгалын эрхтэн өвчилж уушгины эд хатуурч өөрчлөгддөг мэргэжлийн өвчин
уушги тэлэх амьсгал, цусны эргэлтийн эрхтний ажиллагаанд олиг үүсэж амьсгалах хөдөлгөөн хомсдоход уушги тэлдэг өвчин
уушгины сүрьеэ өвөрмөц бичил нянгаас үүсэх уушгины халдварт өвчин
уушгины хаван уушгины завсрын эд, цулцанд цусны шингэн ихээр нэвчиж, нүүр царай хөхөрч бүтэх
уушгины хийн солилцоо хүн, амьтны гадаад орчны агаар, уушги хоёрын хоорондох хийн солилцоо
уушги зүрх хүн, амьтны амьсгал, цусны жигд эргэлтийг хангах цул эрхтэн
ам нээвэл уушги нээх нэгэнт ярьж эхэлсэн бол сэтгэл дотроо байсан зүйлээ бүгдийг нь гаргаж хэлэх
уушги зүрх амаар гарах шахах а. Айж цочих - Уушги зүрх амаараа гарах шахсан Балгармааг амьсгаадсаар орж ирэхэд саахалтын айлынхан нь уур савссан аарцаа ууцгааж суулаа. Б.Нямаа. Араараа модтой Биндэръяа., Модны навч сэрчигнэхэд хүртэл уушги зүрх амаар гарчих шиг болов. ААЗ; б. Ихэд аахилан амьсгаадах - Тэд шөнийн цагт тэгж их ядарч сандрахад хүрвэл уушги зүрх нь амаараа гарчих шахан уухилцгааж, аягүй бол бүхэл шөнийн нойр алдаж тавгүйтдэгээ бусдад мэдэгдэхгүйг хичээх ажээ. Д.Мягмар. Нийлэх замын уулзварт; в. Бухимдаж цухалдсанаас дэлбэрэх шахах - Пэлжээ, -Ээ дээ энэ үглээ хар толгой адгуу хүн ч бас хэцүү юм даа. Ёх уушги зүрх амаар гарчих шахлаа гэм. Ч.Лхамсүрэн. Юу сайхан дур сайхан
уушги зүрх сагсайх ихэд уурлах, бачимдах
уушги тэнийх санаа амрах
зүрх гэж уушги аймхай хулчгар
маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушги дээр юмыг дараа гэж хойш бүү тавь гэсэн санаа
уушгинаасаа цагаан хөөс гаргаж улнаасаа хар хөлс гаргах үхэн хатан, үхэхээс наахнуур юм болж гэсэн санаа
уушгин чулуу галт уулаас гарсан хөнгөвтөр, нүхэрхэг чулуу, хүрмэн чулуу хүрмийн чулуу