СЭМ

1. Нам гүм, сэмээр, аяархан - Түүнийгээ хэд дахин хойш хил сэм давуулсныг мэдэх хүн захаас аван байлаа. дэлгэрэнгүй... сэм гөрөөлөгч (хулгайн анчин), сэм гарах (бусдад мэдэгдэлгүй аяар гарах) - Хоёул сандан мэндэн юмаа бэлтгэж энэ тэрийг ярилцаад гадагш сэм гарахад үүр хаяарч байлаа. Л.Түдэв. Улаан долгион., сэм гэтэх (дуу чимээ гаргалгүй, хүнд мэдэгдэлгүй гэтэх), сэм мяраах (дуу чимээ багатай, бусдад мэдэгдэлгүй мяраах) - Цамба шуудууны цаана мориноосоо бууж, тушиж орхиод Дамбийн тариа руу сэм мярааж явсаар цангийн дэргэд очив. Л.Түдэв. Нүүдэл;


2. Нам, дуугай, битүүхэн - Бид ямар муур биш” гэж Лүндэг чавганц Сонгоо өвгөнтэй сэм яриа нийлж байна. дэлгэрэнгүй... сэм ажих (ажиг сэжиг өгөлгүй ажих) - Айлынхаа гэрийн үүдийг сэм ажсаныг хэн мэдэх билээ. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., сэм бэлдэх (битүүхэн, нууцхан бэлдэх), сэм инээх (дуу гаргалгүй инээх), сэм отох (зам мөрийг нь битүүхэн отох), сэм харах (нууцхан харах) - Нүднийхээ булангаар сэм харах болгонд ээжийг мэдчих бий гэж сэтгэлд зовсныг яана. С.Лочин нар. Галтай залуу нас., сэм хүлээх (битүүхэн, нууцхан хүлээх) - Тэр хоёр араатны холдохыг сэм хүлээж байтал арслан ч далд орлоо. Б.Ринчен. Заан Залуудай;
3. Бусдад мэдэгдэхгүй нууцаар хийх санаа, нууц, далд, битүү - Түүний дотроо саран мишээж янагийн үлгэрийг сэмээр өгүүлнэ. дэлгэрэнгүй... сэм хуйвалдах (хүмүүс далдуур үгсэн эвлэлдэх, нам нийлэх), сэм өгөх (бусдаас далдуур нууж өгөх), сэм чагнах (өөрт нь мэдэгдэлгүйгээр чагнах), сэмээр хэлэлцэх (нууц далд, бусдад мэдэгдэлгүй хэлэлцэх), сэм сууж, гэм хийх [зүйр цэцэн үг] (хүнд мэдэгдэхгүй аргаар муу хэрэг хийх гэсэн санаа), сэм бол гэм, гэм бол зэм [зүйр цэцэн үг] (хүнээс нууж сэмээр үйлдэх явдал буруу гэсэн санаа).

сэм гөрөөлөгч хулгайн анчин
сэм гарах бусдад мэдэгдэлгүй аяар гарах
сэм гэтэх дуу чимээ гаргалгүй, хүнд мэдэгдэлгүй гэтэх
сэм мяраах дуу чимээ багатай, бусдад мэдэгдэлгүй мяраах
сэм ажих ажиг сэжиг өгөлгүй ажих
сэм бэлдэх битүүхэн, нууцхан бэлдэх
сэм инээх дуу гаргалгүй инээх
сэм отох зам мөрийг нь битүүхэн отох
сэм харах нууцхан харах
сэм хүлээх битүүхэн, нууцхан хүлээх
сэм хуйвалдах хүмүүс далдуур үгсэн эвлэлдэх, нам нийлэх
сэм өгөх бусдаас далдуур нууж өгөх
сэм чагнах өөрт нь мэдэгдэлгүйгээр чагнах
сэмээр хэлэлцэх нууц далд, бусдад мэдэгдэлгүй хэлэлцэх
сэм сууж гэм хийх хүнд мэдэгдэхгүй аргаар муу хэрэг хийх гэсэн санаа
сэм бол гэм гэм бол зэм

хүнээс нууж сэмээр үйлдэх явдал буруу гэсэн санаа