СҮРЭГ I

1. Амьтны аймаг, олуулаа, хэсэг бүлгээрх бөөгнөрөл - Түүнээс холгүй нэг сүрэг адуу ус уугаад гарч буй бололтой дэлгэрэнгүй... Ч.Алагсай. Алтайн зам., бугын сүрэг (дан буганаас бүрдсэн, тодорхой тоо толгойтой бугын бүл), зээрийн сүрэг (дан зээрээс бүрдсэн, тодорхой тоо толгой, нутаг дэвсгэр бүхий зээрийн бүл) - Хулан, тахь, бөхөн, зээрийн сүрэг бэлчиж, Алтайн эгц цавчим хад хавцлын оройгоор аргаль, угалз, янгир архайлдан зогсож харагдана. С.Эрдэнэ. Миний эх орон, миний тоонот; хулангийн сүрэг (дан хулангаас бүрдсэн, тодорхой тоо толгой, нутаг дэвсгэр бүхий хулангийн бүл) - Дэлхийд ховордсон хулангийн сүрэг энд хоёр удаа дайралдав. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., ижил сүрэг (тухайн амьтантай нэг төрлийн сүрэг) - Толгодын тэртээд идээшлэх ижил сүрэг рүүгээ ганхан алхална. Л.Дашням. Нялх ногоо., тэмээн сүрэг (тэмээ голдуу мал), үхэр сүрэг (үх‎эр голдуу мал) - Үхэр сүрэг хаврын улиралд өвлийнхөөс нэлээд зутруу ордог. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага., ямаан сүрэг (ямаа голдуу мал) - Хонь, ямаан сүрэг нь зуншлага сайтай бол зуны тэргүүн сарын хуучаар ерөнхийдөө ногоонд гүйцэд цадна. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага., сүрэг чоно (хэсэглэн бүлэглэсэн чоно) - Харсаар байтал тэр сүрэг чоно чиглэн яваа амаа өгссөөр цаад ониор нь давах хүчин чадалгүй явааг Дорж мэдлээ. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., сүргийн манлай (а. Сүргийг дагуулан явдаг мал, азарга, хуц гэх мэт; б. [шилжсэн] Сүргийн шилдэг, сайн мал), сүрэг салгах (а. Сүргийн доторх тоо толгой ихсэх үед хувааж хэд хэдэн сүрэг болгох; б. Малчин айл өрх салахдаа өмч малаа салган авч явах), сүрэг ялгах (а. Малын үүлдэр угсаа, чанар зэргээр нь ялган маллах; б. Сүрэг салгах), мал сүрэг [хоршоо] (гэрийн тэжээмэл мал болон түүний сүрэг) - Гадаа нь мал сүрэг тайван налайж байхаас өөр чимээ анир ч алга. Ж.Дамдин. Үймээний жил., сүрэг хадгалах [хуучирсан] (бусдын малыг хадгалах), *сүрэг идэх (бусдын мал сүргийг хариулан амь зогоох), төмөр сүрэг ~ босоо сүрэг (манжийн хааны зарлигаар ямар ч шалтгаан тохиолдсон тоо бүрэн байлгах ёстой мал), сүргээсээ салсан хонь чонын аманд үхнэ [зүйр цэцэн үг] (зожиг зантай хүн сайнаа үзэхгүй гэсэн санаа);


2. [хуучирсан] Баячуудын мал түрээслэх хэлбэр: сүрэг тавих (а. Малаасаа ядуу айлд өгч, хямд хөлсөөр маллуулах; б. Малаа бэлчээх);
3. [хуучирсан] Монголын нэг овог аймгийн нэр.

бугын сүрэг

дан буганаас бүрдсэн, тодорхой тоо толгойтой бугын бүл

зээрийн сүрэг дан зээрээс бүрдсэн, тодорхой тоо толгой, нутаг дэвсгэр бүхий зээрийн бүл
хулангийн сүрэг дан хулангаас бүрдсэн, тодорхой тоо толгой, нутаг дэвсгэр бүхий хулангийн бүл
ижил сүрэг тухайн амьтантай нэг төрлийн сүрэг
тэмээн сүрэг тэмээ голдуу мал
үхэр сүрэг үхэр голдуу мал
ямаан сүрэг ямаа голдуу мал
сүрэг чоно хэсэглэн бүлэглэсэн чоно
сүргийн манлай а. Сүргийг дагуулан явдаг мал, азарга, хуц гэх мэт; б. [шилжсэн] Сүргийн шилдэг, сайн мал
сүрэг салгах а. Сүргийн доторх тоо толгой ихсэх үед хувааж хэд хэдэн сүрэг болгох; б. Малчин айл өрх салахдаа өмч малаа салган авч явах
сүрэг ялгах а. Малын үүлдэр угсаа, чанар зэргээр нь ялган маллах; б. Сүрэг салгах
мал сүрэг

гэрийн тэжээмэл мал болон түүний бүл

сүрэг идэх бусдын мал сүргийг хариулан амь зогоох
төмөр сүрэг ~ босоо сүрэг манжийн хааны зарлигаар ямар ч шалтгаан тохиолдсон тоо бүрэн байлгах ёстой мал
сүргээсээ салсан хонь чонын аманд үхнэ зожиг зантай хүн сайнаа үзэхгүй гэсэн санаа
сүрэг тавих а. Малаасаа ядуу айлд өгч, хямд хөлсөөр маллуулах; б. Малаа бэлчээх
Ижил үг:

СҮРЭГ II: