СУУЛГАХ
I
1.Суухад хүргэх: сөгдүүлэн суулгах (өвдөг бохируулан суулгах) - Асрын өмнө манж цэрэг тушааж, дэлгэрэнгүй...
тэднийг сөгдүүлэн суулгажээ. Б.Ринчен. Гүнж;
2. Явах унаанд нь хүргэн үдэн гаргах - Би чамайг вагонд суулгаж өгчхөөд явна гэж найрсгаар хэлэв. С.Лочин. дэлгэрэнгүй...Сэтгэлийн өнгө;
3. Машин тэргэнд оруулах: машинд суулгах (машинд оруулах) - Тэгээд жанжин Сүхбаатарыг машинд суулган явж тусгай бэлтгэсэн байшинд дэлгэрэнгүй...буулгаж зочилсон билээ. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд;
4. Тодорхой байр, орчинд байлгах: гэрт нь суулгах (гэрт нь байлгах), дэвсгэр дээр суулгах (дэвсгэр дээр бөгсөөр нь дэлгэрэнгүй...тулж байлгах), дэргэдээ суулгах (дэргэдээ байлгах) - Пэрэнлэй гуай намайг дэргэдээ суулган эцэг хүний буурьтай хэдэн үг хэлсэн. Ж.Дамдин. Үймээний жил., зайчлан суулгах (зай гарган суулгах) - Тэнд байсан хүмүүс тэднийг зайчлан суулгаж айраг өгөв. Н.Банзрагч. Зам., өвөр дээрээ суулгах (өвөр дээрээ авах) - Тогоо хүүхнийг өргөж өвөр дээрээ суулгаж толгойг илэн үнсэхэд хүүхэн мэгшин уйллаа. С.Удвал. Их хувь заяа;
5. Суурьшлуулан амьдруулах, байршуулах, шилжүүлэх - Хошуу тамгын газраас түшмэл бичээч нарыг томилон суулгаж байсан. Ж.Дамдин. Үймээний жил., хотод суулгах (хотод байлгах, амьдруулах) - Ховд хотноо суулгасан төлөөний сайдын энэхүү албан яаманд онцгой чамин юм байсангүй. Л.Түдэв. Улаан долгион., шоронд суулгах (тодорхой хугацаагаар шоронд хорих), цэргийг суулгах (цэргийг байрлуулах), шилжүүлэн суулгах (өөр газар байрлуулах) - Нэг хүний арьсыг нөгөө хүнд шилжүүлэн суулгахад тусгай зүй тогтоол байдаг. Л.Дашням. Бурхантын цэцэг., нүүлгэж суулгах (нүүдэл суудал хийлгэх, нүүлгэн тодорхой хугацаагаар суурьшуулах);
6. Суралцуулах, оролцуулах: сургуульд суулгах (сургуульд оруулан ном сургах), хийдэд суулгах (хийдэд ном үзүүлэх) - дэлгэрэнгүй...Бага наснаас ламд шавь болгон өгч хийдэд суулгасан. Д.Нацагдорж. Үүрийн жавар., хичээлд суулгах (ном сургах), хуралд суулгах (хуралд оролцуулах) - Үнэ бүхий зүйлээр шагнаж сайн малчдын хуралд урьж суулган туршлагыг дэлгэрүүлж байдаг юм. С.Удвал. Та бид уулзана;
7. Мал адгуусыг гэдрэг нь ухруулах, цахлуулах - Нөгөө гараараа ташааг нь алгадан эмнэг үрээ суулгаж байгаа юм шиг л давхисан гэнэ. дэлгэрэнгүй...style="font-size: 10px;">Б.Нямаа. Арандалынхан;
8. Зоох, тогтоох - Төө хэрийн модонд эв хав муутай хөх төмөр толгой суулгасан гаансаа гаргаж тамхи нэрэв. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., лаа суулгах (лаа зоох) - Дэнлүү суулгадаг тавиурт нь олон лаа суулгасан байлаа. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., шигтгээ суулгах (шигтгээг ямар нэгэн зүйлд тогтоох, наах), өрөм суулгах (сүүнд өрөм тогтоох), шүд суулгах (шүд хийх) - Тармуурын нуруунд шүд суулгахдаа нурууг шааврын хоногт оруулж хажуу талаас нь шаантаглана. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага., шаварт суулгах (машин тэргийг шаварт шигдүүлэх), шон суулгах (шон босгох), арьс нөхөж суулгах (мэс ажиллаврын аргаар арьсны гэмтсэн хэсгийг нөхөх);
9. Ургамал, ногоог тарих: бут сөөг суулгах (бут сөөг тарих) - Мод тарьж бут сөөг суулгах, агуулах хашаа барих зэрэг өчнөөн ажил дэлгэрэнгүй...бүтээжээ. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., мод суулгах (мод тарих) - Тэр оройдоо байшингийнхаа өмнө өнөөх модыг суулгажээ. Л.Түдэв Уулын үер., үр суулгах (үрийг газарт булах);
10. Суутгах: цалингаас нь суулгах (цалингаас нь суутгаж авах), суулгаж авах (а. Тогтоож цээжлүүлж авах; б. Суутгах); дэлгэрэнгүй...
11. [шилжсэн] Хир толбо болгох, өө сэвтэй болгох: хир суулгах (хиртэй болгох) - Нүүрээ жаахан будаж хүрэн болгох, хуйхандаа хир дэлгэрэнгүй...суулган бор болгох юм байна. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., сэв суулгах (а. Сэвтэй болгох; б. [шилжсэн] Сэтгэл санаанд муу зүйл үлдээх) - Харин сэтгэлийн нь гүнд мөд арилшгүй сэв суулгажээ. Б.Нямаа. Арандалынхан;
12. [шилжсэн] Гэрлүүлэх: хүнтэй суулгах (гэрлүүлэх) - Ээж аав намайг хамаагүй хүнтэй суулгах гэж зовоогоод байх юм. дэлгэрэнгүй...style="font-size: 10px;">Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он