ДАЙРАХ

1. Дайсан руу довтлон орох, байлдах: дайран довтлох (эсрэг этгээдийг ялж дийлэхээр тэр зүг хүчлэн дэлгэрэнгүй...


2. Бусдад дайсагнан халдах, үг хэлээр басамжлах: дайрах давшлах [хоршоо] (элдэв ширүүн үгээр доромжлон халдах), үгээр дэлгэрэнгүй... (далд битүү утгатай үг хэлж ёжлох) - Хортой үг бүү хэлээрэй, хошуу хотлыг бүү дайраарай. Халх ардын тууль; 4. Юмны дээгүүр нь гарах, гишгэн өнгөрөх: гэр дайрах (гэр мөргөх шүргэх зэргээр гэмтээх, эвдлэх) - Наад үхрээ хөө. Гэр дайрчих нь. “Цог” сэтгүүл., дугуйгаар дайрах (дугуйг онолдуулан дайрч гарах), машинаар дайрах (машинаар мөргөж унагах, хэмхчин өнгөрөх), мориор дайрах (морины хөлөөр гишгэчин өнгөрөх), хүн дайрах (зам гудас дайран бэртээх, мөргөн унагаах) - Машин түүний дээгүүр өнгөрөхдөө өрөөсөн дугуйгаараа дайрлаа. Ч.Лодойдамба. Солонго; 5. Замд тохиолдсон газраар туулж өнгөрөх - Тойроод гарах нас биш, дайраад гарах насаа. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө; 6. Зам зуурт айл хунараар ороод гарах, нутаг орноор явж өнгөрөх - Урьдаар манайхаар дайраад явъя гээд Итгэлт уяа руу хөдлөв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир; 7. Гамшиг тохиолдох: гай дайрах (гай зовлон тохиолдох) - Дайраад ирсэн аюулаас далдирч бултаж болдоггүй, Дамчин зориг гаргаж даван туулдаг жамтай. Ж.Дамдин. Үймээний жил; 8. Байгалийн үзэгдэл болж өнгөрөх: нар дайрах (юмны дээгүүр нарны гэрэл тусаж гарах), сүүдэр дайрах (сүүдэр дээгүүр нь өнгөрөх) - “Хар үзүүрийн сайрын чулуу халуун наранд хагарсан гэхийг бодвол энэ жил тун айхтар ган болох нь уу даа” гэж ам ам дамжин гайхан ярилцаж байтал ашгүй зуны эхэн сарын сүүлчээр тэнгэр цоохорлосон үүл гарч, энд тэнд сүүдэр дайрах үзэгдэв. П. Баярсайхан. Хөгшид., үүл дайрах (үүлэн сүүдэр тусаж өнгөрөх), хуй дайрах (хуй тохиох) - Түжир уулсын цуурайн, түнэр шөнийн шуугиан, түргэссэн шуурга мэтээр түсэрхэн адилаар, түлхлэнхэн хуйлраад ирлээ, түрэнхэн дайраад ирлээ. Ж.Бадраа. Уяхан хорвоон хань; 9. Өвчин тусах, өвчинд нэрвэгдэх: саа дайрах (гараг өвчин тусах), хижиг дайрах (хижиг өвчин тусах) - Хижиг дайраа юм уу? С.Удвал. Их хувь заяа., дайрлага дайрах (учир, шалтгаан нь мэдэгдэхгүй саа тусах, оюун мэдрэл балайрах зэрэг өвчин тусах); 10. Онох, онож өнгөрөх: сум дайрах (сум тусах) - Тэнэмэл сум гарыг нь дайрчээ. С.Буяннэмэх. Түүвэр зохиол.

дайран довтлох эсрэг этгээдийг ялж дийлэхээр тэр зүг хүчлэн довтлох
дайран орох довтлон очих
дайран тулалдах довтлон байлдах
дайрах довтлох дайсан руу ихээхэн хүчээр дайран орох
дайрах давшлах элдэв ширүүн үгээр доромжлон халдах
үгээр дайрах далд битүү утгатай үг хэлж ёжлох
гэр дайрах гэр мөргөх шүргэх зэргээр гэмтээх, эвдлэх
дугуйгаар дайрах дугуйг онолдуулан дайрч гарах
машинаар дайрах машинаар мөргөж унагах, хэмхчин өнгөрөх
мориор дайрах морины хөлөөр гишгэчин өнгөрөх
хүн дайрах зам гудас дайран бэртээх, мөргөн унагаах
гай дайрах гай зовлон тохиолдох
нар дайрах юмны дээгүүр нарны гэрэл тусаж гарах
сүүдэр дайрах сүүдэр дээгүүр нь өнгөрөх
үүл дайрах үүлэн сүүдэр тусаж өнгөрөх
хуй дайрах хуй тохиох
саа дайрах гараг өвчин тусах
хижиг дайрах хижиг өвчин тусах
дайрлага дайрах учир, шалтгаан нь мэдэгдэхгүй саа тусах, оюун мэдрэл балайрах зэрэг өвчин тусах
сум дайрах сум тусах