1. Хоол боловсруулах эрхтний нэг хэсэг, дээш ходоодтой, доош хошногоны сүвтэй холбоотой: бүдүүн гэдэс дэлгэрэнгүй...
(хүн, амьтны хоол боловсруулах замын төгсгөл хэсэг), нарийн гэдэс (ходоодны нугалуурын төгсгөлөөс бүдүүн гэдэсний эхлэл болсон мухар гэдэс хүртэлх хэсэг) - Манай ноёны ходоод, нарийн гэдэс нь түлэгдсэн бололтой гэж би бодсон. Ж. Пүрэв. Аянга., шулуун гэдэс (бүдүүн гэдэсний төгсгөлийн хэсэг);| бүдүүн гэдэс | хүн, амьтны хоол боловсруулах замын төгсгөл хэсэг |
| шулуун гэдэс | бүдүүн гэдэсний төгсгөлийн хэсэг |
| нарийн гэдэс | ходоодны нугалуурын төгсгөлөөс бүдүүн гэдэсний эхлэл болсон мухар гэдэс хүртэлх хэсэг |
| гэдэс алдах | тарга хүч авахгүй болох |
| гэдэс базлах | дотор эвгүйцэж базлан өвдөх |
| гэдэс гарах | а. Гэдэс нь ил харагдах; б. [шилжсэн] Сайн цадах - Анчин ирэхээс өмнө амаа бид тосдож гэдэс гарлаа. Б.Ринчен. Заан залуудай |
| гэдэс гаргах | мал нядлах |
| гэдэс дүүрэх | а. Цадах; б. Гэдсэнд хий орох |
| гэдэс дүүрэн | цатгалан |
| гэдэс мушгих | дотор эвгүйтэн базлан өвдөх |
| гэдэс ороолдох | гэдэс зангирах |
| гэдэс өлсөх | хоол идэхийг хүсэх |
| гэдэс түгжрэх | ходоод хоол боловсруулж чадахаа болих |
| гэдэс хуржигнах | гэдэс дүүрч хур хур дуугарах |
| гэдэс цайлгах | а. Цагаан идээ идэх - Зун бол хөдөө гарч, гэдэс цайлгах нэрээр айлын мал хариулна. В.Инжаннаши. Хөх судар; б. Гүүний айраг уух |
| гэдэс цайх | цагаан идээнд ханах |
| гэдэсний өвчин | ходоод гэдэсний замын өвчин |
| гэдэсний хижиг | гэдэсний гоц халдварт өвчин |
| гэдэсний цагаан хорхой | амьтны гэдсэнд үүсэж бий болдог нялцгай шимэгч хорхой |
| гэдсээ сойх | хоол бага идэх, удтал хоол идэхгүй байх |
| гэдэс гүзээ | зургаан сав /цөс, ходоод, олгой, нарийн гэдэс, давсаг, самшуу/-ын ерөнхий нэр |
| гэдэс дотор | таван цул, зургаан савын ерөнхий нэр |
| гэдэс ходоод | хүн амьтны хэвлий, хэвлийн хөндийн эрхтэн |
| гэдэс хээл | хүн, амьтны хэвлийн хэсэг |
| гэдэс хэвэл | гэдэс хээл |
| гэдсэндээ хөлөө хийлцэх | бие биенийхээ мууг үзэх гэж өрсөлдөн тэмцэлдэх |
| гэдэс нь өвдсөн юм шиг | үхээнц дорой, бээвийсэн |
| гэдэс нь цадавч нүд нь цадахгүй | хэрэгцээ нь гүйцэд хангагдсан байтал бас л авахыг боддог гэсэн санаа |
| гэдсийг нь хормойлуулах | алах |
| гэдсээ илэх | ажил төрөлгүй алхайн хэвтэх |
| гэдэс наашлах | цадах |
| гэдэс цадвал хишиг өдөр, нар гарвал сайн өдөр | өөдөлж дэвшихийг бодохгүй залхуу хүнийг шүүмжилсэн хэллэг |
| гэрээс гарч гэдэс алдаагүй | а. Хувиа борлуулж суугаа байдал; б. Хал бэрхшээл үзээгүй |
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он