1. Хүн, амьтны бэлхүүснээс дооших хэсэг: бөгсөн бие (бэлхүүснээс дооших хэсэг) - Үүд нээгдэн, нэг дэлгэрэнгүй...
хүний толгой цухуйж, улмаар чээж нь, дараа нь бөгс нь харагдлаа. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., малын бөгс харах (мал төллөх болсон эсэхийг шинжих) - Гурван жил гэдэг маань хэдэн малын бөгс хараад өнгөрөв. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., бөгс бөөр [хоршоо] (бэлхүүснээс дооших хэсэг) - Ялангуяа бөгс бөөрний хэрүүл шиг шившгийн муухай юм байхгүй шүү. А.Дашням. Хүрэндэлтийн хүүхэн., *бөгс нь загатнах (а. Хүүхэд алиархах, үл болохыг үйлдэх зэргээс бөгсөө чимхүүлэх буюу алгадуулахыг егөөддөг хэллэг; б. Өөрөөсөө эрх мэдэл, хүч чадлаар илүү хүнийг элдвээр оролдох, шоглох), *бөгсийг нь ухах (мууг нь үзэх гэх), *бөгсөн дээр нь жин тавих (а. Ажил хэргийг өнгөрсөн хойно ийм тийм гэж ярьж гай түвэг удах, араас нь гэм хор хийх; б. Ар хударгаар гай тарих - Хэрэг явдал сарниж, энд тэнд нууц юмнууд үлдээд хожим бидний бөгсөн дээр жин тавьж болзошгүй юм. Ж.Дамдиндорж. Суварганы нууц), *бөгс долоох (зусардах, зулгуйдах, хэтэрхий бялдуучлах гэсэн санаа) - Тэр хүн угаас шударга шулуун, хүний бөгс долоох зусардах хүн биш. Б.Ринчен. Үүрийн туяа., *бөгс өндийх (хэсэгхэн эзгүй байх, түр амсхийн завсарлах), *бөгс өндөлзөх (сэтгэл яарч, тайван сууж чадахгүй байх гэсэн санаа) - Долоодой Мядагийг мэнд сайн сууж байгаа гэхийг сонсож, эдүгээ хүүхэнтэйгээ уулзсанаар үл барам, Мядагтай бас уулзах болно гэж санаж, бөгс өндөлзөх болов. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол., *бөгс хүндтэй (удаан хөдөлгөөнтэй), *бөгс эргэх зайгүй (маш давчуу, зай муутай гэсэн санаа), *бөгсөө хавчих (айж эмээх, хэрээ мэдэж дуугүй байх), *бөгсөө чирэх (хөдөлж ядах), бөөрөө бөгсөндөө, цэрээ чээжиндээ (аливаа зүйл байх ёстой байрандаа байх хэрэгтэй гэсэн санаа), бөгс бөөрөөрөө нийлэх (эр эмийн муу явдлаараа адилхан байх гэсэн санаа);бөгсөн бие | бэлхүүснээс дооших хэсэг |
малын бөгс харах | мал төллөх болсон эсэхийг шинжих |
бөгс бөөр | бэлхүүснээс дооших хэсэг |
бөгс нь загатнах | а. Хүүхэд алиархах, үл болохыг үйлдэх зэргээс бөгсөө чимхүүлэх буюу алгадуулахыг егөөддөг хэллэг; б. Өөрөөсөө эрх мэдэл, хүч чадлаар илүү хүнийг элдвээр оролдох, шоглох |
бөгсийг нь ухах | мууг нь үзэх гэх |
бөгсөн дээр нь жин тавих | а. Ажил хэргийг өнгөрсөн хойно ийм тийм гэж ярьж гай түвэг удах, араас нь гэм хор хийх; б. Ар хударгаар гай тарих - Хэрэг явдал сарниж, энд тэнд нууц юмнууд үлдээд хожим бидний бөгсөн дээр жин тавьж болзошгүй юм. Ж.Дамдиндорж. Суварганы нууц |
бөгс долоох | зусардах, зулгуйдах, хэтэрхий бялдуучлах гэсэн санаа |
бөгс өндийх | хэсэгхэн эзгүй байх, түр амсхийн завсарлах |
бөгс өндөлзөх | сэтгэл яарч, тайван сууж чадахгүй байх гэсэн санаа |
бөгс хүндтэй | удаан хөдөлгөөнтэй |
бөгс эргэх зайгүй | маш давчуу, зай муутай гэсэн санаа |
бөгсөө хавчих | айж эмээх, хэрээ мэдэж дуугүй байх |
бөгсөө чирэх | хөдөлж ядах |
бөөрөө бөгсөндөө, цэрээ цээжиндээ | аливаа зүйл байх ёстой байрандаа байх хэрэгтэй гэсэн санаа |
бөгс бөөрөөрөө нийлэх | эр эмийн муу явдлаараа адилхан байх гэсэн санаа |
машины бөгс эвдрэх | тэрэгний хойд тэнхлэг эвдрэх |
бөгс мөнгө | а. Сарын сүүлийн хагасын цалин; б. Урьдчилгааг авснаас үлдсэн мөнгө |
уургын бөгс | уургын төгсгөлийн бүдүүвтэр хэсэг |
бөгс ороох | ар хударгаар орох |
бөгсөнд нь хөдлөх | сүүлд нь хөдлөх |
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он