Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

ХЭМ I

1. Цаг хугацааны хэмжээ: өдрийн уртын хэм (өдрийн үргэлжлэх хэмжээ), шөнийн богинын дэлгэрэнгүй...хэм (шөнийн богинын хэмжээ);

2. Юмны их бага, өргөн нарийн, өндөр нам, багтаамж зэргийн хэр хэмжээ: дулааны хэм (дулааны хэмжээ), нимгэн зузааны дэлгэрэнгүй...хэм (юмны нимгэн зузааны хэмжээ), олон цөөний хэм (олон цөөний хэмжээ), өндрийн хэм (өндрийн хэмжээ), өргөний хэм (өргөний хэмжээ), хол ойрын хэм (хол ойрын хэмжээ), хэм хэмжээ [хоршоо] (а. Аливаа зүйлийн их багын хэр хэмжээ; б. Тогтоосон норм, дэг ёс) - Би чамтай найрлан хэм хэмжээнээс алдлаа, явах цаг боллоо гэв. “Утга зохиол урлаг” сонин;

3. [шилжсэн] Юмны уг байсан янз байдал: өвчин нь хэмдээ байх (өвчин нь уг янзандаа байх) - Одоо энэ хэмээ алдахгүй ажиллавал дэлгэрэнгүй... Ж.Бямба. Их аяныхан;

4. [шилжсэн] Зүрхний цохилт: зүрхний хэм алдах (зүрхний цохилтын хэмжээнээс алдагдах) - Би түүний хойноос харан инээмсэглэн дэлгэрэнгүй... Л.Дашням. Бурхантын цэцэг.,

5. [шилжсэн] Аливаа зүйлийн горим, журам: халаалтын хэм алдагдах (халаалтын горим зөрчигдөх);

6. [шилжсэн] Ариг гам: хэм гам [хоршоо] (ариг гам).

өдрийн уртын хэм	өдрийн үргэлжлэх хэмжээ
шөнийн богинын хэм	шөнийн богинын хэмжээ
дулааны хэм	дулааны хэмжээ
нимгэн зузааны хэм	юмны нимгэн зузааны хэмжээ
олон цөөний хэм	олон цөөний хэмжээ
өндрийн хэм	өндрийн хэмжээ
өргөний хэм	өргөний хэмжээ
хол ойрын хэм	хол ойрын хэмжээ
хэм хэмжээ	а. Аливаа зүйлийн их багын хэр хэмжээ; б. Тогтоосон норм, дэг ёс
өвчин нь хэмдээ байх	өвчин нь уг янзандаа байх
зүрхний хэм алдах	зүрхний цохилтын хэмжээнээс алдагдах
халаалтын хэм алдагдах	халаалтын горим зөрчигдөх
хэм гам	ариг гам