Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

ХИЛ I

1. Хөвөө хязгаар;

2. Улс орон, нутаг, газар орны хоорондын зааг: хил давах (улс орны хооронд заагласан шугамын нэвтрэх гарах), хил дэлгэрэнгүй...зааглалт (хил тогтоолтын бичиг баримтад тулгуурлан хилийн дагуу тэмдэг тавих аргаар улсын хилийн шугамыг газар дээр нь тодорхойлох), хил залгах (нутгийн зах хязгаар уулзах), хил нийлэх (хил залгах), хил нэвтрэх (хязгаар давах), хил тогтоох (хил залгадаг хоёр улсын засгийн газраас эрх олгон томилсон тусгай комиссоос гэрээнд заасан газрын зурагт тусгаж, улмаар гэрээгээр бэхжүүлэн бататгасан хоёр улсын хоорондын улсын хилийн тодорхой байршил, үндэслэлийг тодорхойлох үйл ажиллагаа), хил хамгаалагч (хил сэргийлэх үүрэг бүхий хүн), хилийн боомт (гадаадаас орж ирэх, гадагшаа гарах хүн болон барааны баримт, бусад зүйлийг шалган нэвтрүүлэх газар), хилийн будлиан (хил хязгаар зөрчсөний улмаас гарсан будлиан), хилийн журам (улсын хилийн бүсэд нэвтрэх, түр хугацаагаар байх, аж төрөх, шилжин явах, ажил үйлдвэрлэл эрхлэх бусад үйл ажиллагаагаар тодорхойлсон дүрэм журам), хилийн овоо (хилийн тэмдэг овоо), хилийн халхлалт (дайсны хил орчмын нутаг дэвсгэрийн газар, далай тэнгис, агаараас хийсэн цохилтыг няцаах буюу хүчийг сулруулж өөрийн цэргийг дэлгэн байрлуулах, байлдаан хийхэд ашигтай нөхцөл буй болгох, тайван болон дайны цагт дайсны тагнуул, хорлон сүйтгэх тагнуулын бүлэг, тусгай томилолтын хүч, хил нэвтрэх оролдлогыг илрүүлж таслан зогсоох талаар хилийн цэрэг, хилийн ойролцоох цэргийн анги, салбарын хүчээр хэрэгжүүлдэг арга хэмжээ), хилийн харуул (хил хязгаарыг сэргийлэн суулгасан цэрэг), хилийн цамхаг (алсыг харах, хянах зорилгоор хил орчимд босгосон өндөрлөг байгууламж), хилийн чанд (хилийн шугамын цаана), хилийн шугам (хил залгадаг хоёр улсын засгийн газраас зөвшөөрч хил тогтоосон тухай албан ёсны газрын зураг, бусад бичиг баримтыг үндэслэн тэгш эрх бүхий комиссоос тус улсын хил мөн болохыг тодорхойлж тусгайлан онцлон үзэх тэмдэг босгож холбосон шугам), агаарын хил (агаараар зааглагдсан хэсэг), торгон хил (хилийн зааг) - Эх орондоо тангараг өргөж, ээлжийн харуул торгон хил рүү эзний ёсоор гарч байна. Д.Пүрэвдорж. Нар тойрсон зам., улсын хил (улс орны хоорондох газар нутгийн зааг), хил хайч [хоршоо] (нутаг орны зах сэжүүр, улс орны зах хязгаар) - Хилийн цагдаа байж, хил хайчаа сахив. Чехийн эртний домог., хил хязгаар [хоршоо] (улс орны зах хязгаар хэсэг) - Манай улс найрамдлыг сахин байтал, ямар учир өчнөөн цэрэг хил хязгаарыг зөрчин орж ирэв? Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., *хилийн дээс (хилийн торгон зааг), хилийн дээс алхах (гадаадад явах).

хил давах	улс орны хооронд заагласан шугамын нэвтрэх гарах
хил зааглалт	хил тогтоолтын бичиг баримтад тулгуурлан хилийн дагуу тэмдэг тавих аргаар улсын хилийн шугамыг газар дээр нь тодорхойлох
хил залгах	нутгийн зах хязгаар уулзах
хил нийлэх	хил залгах
хил нэвтрэх	хязгаар давах
хил тогтоох	хил залгадаг хоёр улсын засгийн газраас эрх олгон томилсон тусгай комиссоос гэрээнд заасан газрын зурагт тусгаж, улмаар гэрээгээр бэхжүүлэн бататгасан хоёр улсын хоорондын улсын хилийн тодорхой байршил, үндэслэлийг тодорхойлох үйл ажиллагаа
хил хамгаалагч	хил сэргийлэх үүрэг бүхий хүн
хилийн боомт	гадаадаас орж ирэх, гадагшаа гарах хүн болон барааны баримт, бусад зүйлийг шалган нэвтрүүлэх газар
хилийн будилаан	хил хязгаар зөрчсөний улмаас гарсан будилаан
хилийн журам	улсын хилийн бүсэд нэвтрэх, түр хугацаагаар байх, аж төрөх, шилжин явах, ажил үйлдвэрлэл эрхлэх бусад үйл ажиллагаагаар тодорхойлсон дүрэм журам
хилийн овоо	хилийн тэмдэг овоо
хилийн халхлалт	дайсны хил орчмын нутаг дэвсгэрийн газар, далай тэнгис, агаараас хийсэн цохилтыг няцаах буюу хүчийг сулруулж өөрийн цэргийг дэлгэн байрлуулах, байлдаан хийхэд ашигтай нөхцөл буй болгох, тайван болон дайны цагт дайсны тагнуул, хорлон сүйтгэх тагнуулын бүлэг, тусгай томилолтын хүч, хил нэвтрэх оролдлогыг илрүүлж таслан зогсоох талаар хилийн цэрэг, хилийн ойролцоох цэргийн анги, салбарын хүчээр хэрэгжүүлдэг арга хэмжээ
хилийн харуул	хил хязгаарыг сэргийлэн суулгасан цэрэг
хилийн цамхаг	алсыг харах, хянах зорилгоор хил орчимд босгосон өндөрлөг байгууламж
хилийн чанд	хилийн шугамын цаана
хилийн шугам	хил залгадаг хоёр улсын засгийн газраас зөвшөөрч хил тогтоосон тухай албан ёсны газрын зураг, бусад бичиг баримтыг үндэслэн тэгш эрх бүхий комиссоос тус улсын хил мөн болохыг тодорхойлж тусгайлан онцлон үзэх тэмдэг босгож холбосон шугам
агаарын хил	агаараар зааглагдсан хэсэг
торгон хил	хилийн зааг
улсын хил	улс орны хоорондох газар нутгийн зааг
хил хайч	нутаг орны зах сэжүүр, улс орны зах хязгаар
хил хязгаар	улс орны зах хязгаар хэсэг
хилийн дээс	хилийн торгон зааг
хилийн дээс алхах	гадаадад явах