I  

Гол төлөв байгалийн эрхшээл нөлөөнөөс болж хүн, малын идэш ууш нэн ховордож нийтээр маш их гачигдал үзэх цаг үе: дэлгэрэнгүй...зуд болох (цас шуурга ихсэх, цасгүйгээр харын хүйтэн болох зэргээр хүн, мал зүдэх, сүйдэх цаг зуурын бэрхшээл тулгарах), өлөн зуд (идэш уушийн зүйл маш ховор цаг), туурайн зуд (мал хэт олширч, бэлчээр эвдэрсэн гамшиг), хар зуд (өвөл цас орохгүй, хараар хүйтэрч, унд ус гачигдах цаг), цагаан зуд (өвөл маш их цас орж гачигдах цаг) - Манай оронд үе үе цагаан зуд болж улс ардын аж ахуйд үлэмж хохирол учруулах явдал гардаг. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага., зуд гачиг [хоршоо] (зуд турхан), зуд турхан [хоршоо] (цас зуднаас болж өвс бэлчээр хомсдох үе) - Энэ хэдэн жилийн зуд турханд сангийн амуу бас элбэг хураасангүй. В.Инжаннаши. Хөх судар., ган зуд [хоршоо] (цаг агаарын таагүй нөхцлийн улмаас бэлчээр хомсдох байгалийн гамшиг), цас зуд [хоршоо] (цас их орсноос хүйтэрч, өвс бэлчээр хомсдон гачигдах бэрхшээл) - Цас зуд болж мал амьтан үхэж… Монгол ардын домог үлгэр., зуд болоход нохой таргалдаг, зовлон болоход лам таргалдаг [зүйр цэцэн үг] (ард олны гачигдал бэрхшээлийг далимдуулан ашиг хонжоо олох гэсэн санаа), зуд нэг жил, журам мянган жил [зүйр цэцэн үг] (зуд шуурга нэг жилдээ л өнгөрнө, харин ёс төр бол ашид мөнх гэсэн санаа), зунд таргалахгүй, зудад үхэхгүй [зүйр цэцэн үг] (сайн муу зүйлийн аль алинд төдий л өөрчлөгдөж хувирдаггүй гэсэн санаа) - Айхтар зуд болж, цас хунгарт дарагдаж, хааяагүй л замгүй боллоо. С.Удвал. Та бид уулзана.

• зуд болох - цас шуурга ихсэх, цасгүйгээр харын хүйтэн болох зэргээр хүн, мал зүдэх, сүйдэх цаг зуурын бэрхшээл тулгарах
• өлөн зуд - идэш уушийн зүйл маш ховор цаг
• туурайн зуд - мал хэт олширч, бэлчээр эвдэрсэн гамшиг
• хар зуд - өвөл цас орохгүй, хараар хүйтэрч, унд ус гачигдах цаг
• цагаан зуд - өвөл маш их цас орж гачигдах цаг
• зуд гачиг - зуд турхан
• зуд турхан - цас зуднаас болж өвс бэлчээр хомсдох үе
• ган зуд - цаг агаарын таагүй нөхцлийн улмаас бэлчээр хомсдох байгалийн гамшиг
• цас зуд - цас их орсноос хүйтэрч, өвс бэлчээр хомсдон гачигдах бэрхшээл
• зуд болоход нохой таргалдаг, зовлон болоход лам таргалдаг - ард олны гачигдал бэрхшээлийг далимдуулан ашиг хонжоо олох гэсэн санаа
... үргэлжлүүлэн харах ...
зуд нэг жил, журам мянган жил - зуд шуурга нэг жилдээ л өнгөрнө, харин ёс төр бол ашид мөнх гэсэн санаа
зунд таргалахгүй зудад үхэхгүй - сайн муу зүйлийн аль алинд төдий л өөрчлөгдөж хувирдаггүй гэсэн санаа