Мэдээ
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ” -ийн тухай танилцуулга хийв.
2016 оны 11 сарын 03-ны өдөр:
“Эх хэлний цахим хөгжил - 2016” цахим хэл шинжлэлийн анхдугаар чуулганы үзэсгэлэнгийн үеэр “Монгол хэлний их тайлбар толь” болон толийн ‘app’-ын тухай танилцуулгыг ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан доктор Д.Уртнасан, Ч.Хүсэлбаяр нар хийлээ.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ” -ийн ‘АРР’ шинэчлэгдлээ.
2016 оны 09 сарын 28-ны өдөр:
“Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн ‘МОНГОЛ ТОЛЬ’ app дахин шинэчлэгдлээ. Гар утас дахь эхний хувилбарыг устгасаны дараа шинэчлэгдсэн хувилбарыг татаж авах боломжтой.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ” дахь монгол бичгийн үсгийн тигийг солилоо.
2016 оны 07 сарын 28-ны өдөр:
“Монгол хэлний их тайлбар толь” нь монгол бичгийн ‘Menksoft 2012’ үсгийн тигийг хэрэглэж эхэллээ. Тус үсгийн тигийг үнэ төлбөргүй ашиглах зөвшөөрөл олгосон ӨМИС-ийн Мөнхгал ХХК болон зуучилж өгсөн ӨМИС-ийн профессор Чойжинжав, Насан-Урт нарт талархал илэрхийлье.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ” - ийн iOS үйлдлийн системд зориулсан 'APP' - ийн хувилбар бэлэн боллоо.
2016 оны 02 сарын 22-ны өдөр:
“Монгол хэлний их тайлбар толь” - ийн iOS үйлдлийн системд зориулсан 'APP' - ийн хувилбар бэлэн боллоо. Тус хувилбарыг “Unlimited idea” ХХК хийж гүйцэтгэсэн бөгөөд Та бүхэн https://itunes.apple.com/us/app/id1084230579 хаягаар хандан iPhone болон iPad-даа суулгаж манай толийг ашиглах боломжтой.
Андройд үйлдлийн системийн гар утастай хэрэглэгч https://play.google.com/store/apps/details?id=com.idea.unlimited.mongoltoli.montoli хаягаар хандаж, татаж авна уу.
"МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ" - ийн гар утсанд зориулсан 'APP' - ийн нээлт боллоо.
2016 оны 02 сарын 02-ны өдөр:
"Монгол хэлний их тайлбар толь" - ийн гар утсанд зориулсан 'APP' - ийн нээлт Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх “Иргэний танхим”-д боллоо. Нээлтэд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга П.Цагаан, ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн ЭША, доктор Т.Пүрэвсүрэн, “Unlimited idea” ХХК-ийн захирал Х.Эрдэнэбаяр нар оролцлоо.
"Монгол хэлний их тайлбар толь" - ийн 'APP' - ийн тухай Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга П.Цагаан танилцуулсан юм. Тэрээр хэлэхдээ “Та бүхний энэ өдрийн амар амгаланг айлтгая. Монголчуудын уламжлалт их баяр-сар шинийн өмнө сайн мэдээ, сайн үйл явдлын гэрч, оролцогч болж байгаа сэтгүүлч та бүхэнд гүн талархал илэрхийлье.
2015 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр буюу цагаагчин гахай жилийн үндэсний их хувьсгалын 104 жилийн ойн урьд өдөр Монгол хэлний их тайлбар толийн нээлт хийснийг та бүхэн мэдэж байгаа. Энэ Монгол хэлний их тайлбар толийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачлагаар, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дэмжлэгтэйгээр ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэн, Информатикийн хүрээлэн хамтран жил гаруй хугацаанд ажиллаж бүтээсэн юм. Энэ нь 60 мянга гаруй толгой үг, 80 мянга гаруй хоршоо, холбоо үг, нийтдээ 140 мянган үг агуулсан Монгол хэлний анхны их тайлбар цахим толь юм. Тухайн үед Монгол Улсын Ерөнхийлөгч энэ толийг гар утсанд хэрэглэдэг байх нь тохиромжтой гэж байсан. Ингээд бид “Unlimited idea” гэдэг мэдээллийн технологийн компанитай гэрээ байгуулж, богино хугацаанд Монгол хэлний их тайлбар толийг гар утсанд ашиглаж болох хувилбарыг хийж гүйцэтгэлээ.
Энэ их тайлбар тольд нэг онцлог байгаа. Та бүхэн мэднэ. Шагжийн толь, Цэвэлийн толь, Ц.Дамдинсүрэнгийн толь зэргийг цаасан хэлбэрээр үздэг. Тэгвэл Монгол хэлний их тайлбар толийг ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн эрдэмтэн мэргэд гол үүрэг гүйцэтгэн зөвхөн Монголдоо байгаа монголчууд төдийгүй дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа монголчууд цахимаар оролцон хамтарч бүтээсэн юм. Нэг жил бүтээх явцад 1900 үг шинээр нэмж оруулсан, гол онцлог нь хамтын бүтээл юм.
Энэ толийг цаашид ч байнга баяжуулж хөгжүүлж байх боломжтой. Ингэхийн тулд www.монголтоль.мон, www.mongoltoli.mn гэсэн хаяг бүхий веб сайт руу орж бүртгүүлээд хэн ч гэсэн шинэ үг нэмж оруулах боломжтой. Энэ тольд нутгийн аялгууны хоршоо үг, холбоо үг, хэлц үгүүдийг оруулсан. Цаашид энэ толио хамтын оюун ухаанаар баяжуулаад явах юм.
Дэлхийн аль ч өнцөг булангаас хандаж, ашиглаж болох энэхүү толийг өнөөдөр бид гар утсан дээрээ ашиглах боломжтой болж байна. Ашиглах заавар хялбар. Өөрөө номын сантай. Энэ толь интернэттэй, Wi-Fi-тай орчинд үгийн дуудлагыг сонсох боломжтой. Өөр орчинд бол кирилл монгол, худам монгол бичлэг, холбоо, хоршоо үгсийг харж судлах боломжтой. Мэдээллийн технологийн ололт амжилтыг монгол хэл, эх хэлээ сурах, сурталчлах, баяжуулахад ашиглаж байгаа юм.
Монгол хэлний их тайлбар толийн гар утасны хувилбарыг хийх явцад худам монгол бичгийн тигийг олон улсад хүлээн зөвшөөрүүлж, баталгаажуулж гаргаагүйгээс болоод хүндрэл үүссэн. Гэхдээ тэр асуудлыг шийдсэн. “Unlimited idea” компанийн хийсэн программаар 2013, 2014 оноос хойших бүх утсанд Download хийх боломжтой. Өнөөдөр Андройд системээр ажилладаг гар утастай хүмүүс шууд суулгаж болно. Харин Apple-ийн гар утастай хүмүүс хэд хоног хүлээх хэрэгтэй болж байгаа бөгөөд энэ хоёрдугаар сарын 22-нд iOS үйлдлийн системд зориулсан хувилбар албан ёсоор зөвшөөрөгдөнө. Энэ хугацаанаас хойш бүх гар утсанд суулгах боломж бүрдэж байна.
Энэ ялдамд хэлэхэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч гурван зүйлд анхаарч байгаа. Цаашид ч анхаарна. Нэгд, Монголын түүхийг үнэн, бүтэн болгох, хоёрт, монгол хэлээ сэргээн хэрэглэх, энэ нэгдүгээр сарын 1-нээс Монгол хэлний хууль хүчин төгөлдөр болсон. Гуравт, монголын соёлын их өвийг сэргээх гэсэн ажлууд хийгдэж ирлээ. Өнөөдөр монгол хэлийг цахим орчинд дэлхийн өнцөг булан бүрээс кирилл, монгол үсгээр, хоршоо, холбоо үгтэй нь, дуудлагатай нь үзэх, сонсох боломж бүрдэж байна. Сайн үйлс улам дэлгэрэх болтугай “гэлээ.
Ийнхүү өнөөдрөөс Андройд үйлдлийн систем болон таблет-д зориулсан гар утасны хувилбарыг, 20 хоногийн дараагаас iOS үйлдлийн системд зориулсан хувилбарыг хэрэглэгчид хүлээн авахаар боллоо.
"МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ" - ийн гар утсанд зориулсан 'APP' - ийн нээлт болно.
2016 оны 02 сарын 01-ний өдөр:
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдоржийн санаачилга, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дэмжлэгээр Шинжлэх Ухааны Академийн Хэл зохиолын хүрээлэн, Физик технологийн хүрээлэнгийн Информатикийн салбарын судлаачид монгол үндэстний эрхэмлэн дээдэлж, уламжлан баяжуулсаар ирсэн эх хэлнийхээ үгийн сангаас 60000 гаруй толгой үг, 80000 гаруй холбоо үг бүхий “Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийг бүтээн, нээлтийн ёслолоо 2015.12.28-нд Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх “Иргэний танхим”-д хийж байсан бол маргааш буюу 2016.02.02-ны өдрийн 11.40 цагт “Иргэний танхим”-д гар утасны хувилбарыг танилцуулах нээлтийн үйл ажиллагаа болно. Энэхүү хувилбарыг “Unlimited idea” ХХК хийж гүйцэтгэлээ.
“Монгол хэлний их тайлбар толь” - ийн гар утсанд зориулсан 'APP' нь Андройд болон iOS үйлдлийн системд зориулсан хоёр хувилбартай бөгөөд маргааш танилцуулах 'APP' нь Андройд үйлдлийн системд зориулсан хувилбар юм. iOS үйлдлийн системд зориулсан хувилбарыг удахгүй олон нийтэд хүргэх болно.
Та бүхэн Google Play-д хандаж монголтоль, mongoltoli гэж бичээд Андройд болон таблет-д зориулсан хувилбарыг нь татаж авснаар цахим орчинд холбогдоогүй үедээ ч энэхүү толийг хэрэглэн, сонирхсон үгийнхээ тайлбар, утга зохиолын хэлний болон нутгийн аялгууны жишээ, уламжлалт монгол бичгийн бичлэгийг үзэх бөгөөд харин үгийн дуудлагыг зөвхөн цахим орчинд сонсох боломжтой юм.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн нээлтийн ёслол боллоо.
2015 оны 12 сарын 29-ний өдөр:
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдоржийн санаачилга, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын ивээл дор Шинжлэх Ухааны Академийн Хэл зохиолын хүрээлэн, Физик технологийн хүрээлэнгийн Информатикийн салбарын эрдэмтэн судлаачид монгол хэлний толь бичгийн уламжлалд тулгуурлан, нийгмийн хөгжил, хувьсал, шаардлагад нийцүүлж “Монгол Хэлний Их Тайлбар Толь”-ийг бүтээн өргөн түмэндээ барьж буй билээ.
Одоогоос яг нэг жилийн өмнө “Монгол хэлний цахим тайлбар толь” төслийн танилцуулга болж байсан юм. Тэгвэл уг mongoltoli.mn / монголтоль.мон -ийн нээлтийн ёслол өнөөдөр Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Иргэний танхимд боллоо. Нээлтийн үйл ажиллагаанд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж, ШУА-ийн эрдэмтэн судлаачид, монгол хэл судлалын эрдэмтэд, багш нарын төлөөлөл оролцлоо.
“Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн нээлтийн ёслолыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга П.Цагаан нээж, ШУА-ийн ерөнхийлөгч академич Б.Энхтүвшин, ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн захирал, төслийн удирдагч, академич Л.Болд нар үг хэлж, “МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн ерөнхий бүтэц, загвар, ач холбогдлыг ШУА-ийн Хэл зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Т.Пүрэвсүрэн танилцуулав.
Нээлтийн үйл ажиллагаанд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж оролцож үг хэлсэн бөгөөд ёслолын дараа төслийн багийнхан болон ёслолд оролцсон хүмүүс Монгол Улсын Ерөнхийлөгчтэй хамт дурсгалын зураг авахуулав.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн нээлтийн ёслол болно.
2015 оны 12 сарын 28-ны өдөр:
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилга, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын санхүүжилтээр Шинжлэх Ухааны Академийн Хэл Зохиолын Хүрээлэн, Физик, Технологийн Хүрээлэнгийн Информатикийн салбарын эрдэмтэн судлаачдын гүйцэтгэж буй “Монгол Хэлний Их Тайлбар Толь”-ийн нээлтийн ёслол Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх “Иргэний танхим”-д өнөөдөр 14 цагаас болно.
Энэ төслийг Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн захирал, академич Л.Болд удирдаж, тус хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Ц.Батдорж, Э.Баярчимэг, С.Мөнхсайхан, Т.Пүрэвсүрэн, О.Самбуудорж, Д.Уртнасан, Д.Түвшиндэлгэр, Физик, Технологийн Хүрээлэнгийн Информатикийн салбарын эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Д.Ууганбаатар, магистр Н.Баттүшиг, Э.Батзаяа, Ч.Содоо нар гүйцэтгэв.
Толь нээлттэй ажиллаж эхэлснээс хойших 10 сарын хугацаанд Завхан аймгийн Баянхайрхан сумын харьяат Б.Лхагважав зуун гучин есөн үгийг тайлбарын хамт толийн санд шинээр нэмсэн бол мөн Завхан аймгийн Ургамал сумын харьяат Д.Сумьяа жаран хоёр үгийг тайлбарын хамт шинээр нэмсний зэрэгцээ үндсэн санд буй хорин найман үгийн тайлбар, Төв аймгийн Цээл сумын харьяат О.Шинэбаяр хорин долоон үг, Завхан аймгийн Яруу сумын харьяат С.Энхбадрах хорин хоёр үг, Улаанбаатар хотын иргэн Отгонхишиг арван зургаан үг, Ц.Пүрэвжаргал арван хоёр үг, Д.Боролзой арван нэгэн үгийг шинээр нэмж, нэг тайлбарыг баяжуулах зэргээр өнөөдрийг хүртэл нийт 88 хэрэглэгч толийн санг баяжуулан дэлгэрүүлж, хамтран ажилласан байна.
Монгол хэл соёл маань “Монгол хэлний их тайлбар толь”-иор дамжин эх дэлхийд түгж, эх орны маань иргэн бүр энэ толийн хэрэглэгч болох сайхан эхлэл тавигдсан өлзий дэмбэрэлт энэ өдрийн үр шим нь үеийн үед үр хүүхдэд маань уламжлан дэлгэрч, дэлхий даяар тархан суурьшсан угсаар нэг түмний минь оюуны үнэт баялаг болох болтугай.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн тухай тоон үзүүлэлтээр өгүүлэх нь.
2015 оны 12 сарын 02-ны өдөр:
Нийт хэрэглэгчийн тоо: 179037
Нэг өдөрт хандсан хандалтын тоо: 1659
Тогтмол хэрэглэгчийн тоо: 1200 - 1400
Нийт хандсан орны тоо: 95 (1407 хот)
“ИРГЭДИЙН ОРОЛЦОО” сургалт зохион байгуулав.
2015 оны 11 сарын 25-ны өдөр:
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар болон “Монгол хэлний цахим тайлбар толь” төслийн багийнхан 2015 оны 10 сарын 12-ноос 11 сарын 24-ний өдрүүдэд “Монгол хэлний их тайлбар толь” бүтээхэд орон нутгийн иргэдийг татан оролцуулах, иргэний оролцоог эх хэл, соёлтой холбон идэвхжүүлэх зорилгоор “Иргэдийн оролцоо” сургалтыг 21 аймагт зохион байгуулав.
Тус сургалтад Дархан-Уул, Сэлэнгэ, Орхон, Булган, Хөвсгөл, Увс, Баян-Өлгий, Ховд, Төв, Өвөрхангай, Баянхонгор, Говь-Алтай, Говьсүмбэр, Дорноговь, Өмнөговь, Дундговь, Архангай, Завхан, Хэнтий, Дорнод, Сүхбаатар аймгийн төрийн албан хаагч, ерөнхий боловсролын сургуулиудын монгол хэлний багш нар хамрагдав.
Сургалт хэрэгжсэнээр “Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн хэрэглэгчийн тоо орон нутгийн 40000 хэрэглэгчээр нэмэгдэв. Мөн толийн олон нийтийн нэмсэн үг өдөр тутам арвижсаар байгаа нь сургалтын бодит үр дүн юм.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн үгийн утгын тайлбарыг засах, нэмэн дэлгэрүүлж, баяжуулах ажлыг хийв.
2015 оны 11 сарын 02-ны өдөр:
Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор С.Мөнхсайхан, Д.Уртнасан нар “Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн үгийн утгын тайлбарыг засах, нэмэн дэлгэрүүлж, баяжуулах ажлыг хийж, одоогийн байдлаар 20000 гаруй үгийн тайлбарыг шинэчлэн засав. Энэхүү ажил нь тасралтгүй байнга үргэлжилнэ.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн толгой үгийг монгол бичгээр хадах болон үгийн санг баяжуулах ажлыг хийв.
2015 оны 10 сарын 02-ны өдөр:
Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор О. Самбуудорж, Ц.Батдорж, Э. Баярчимэг нар “Mонгол хэлний их тайлбар толь”-ийн толгой үгийг нутгийн аялгууны үгээр, доктор Т.Пүрэвсүрэн толийн үгийн санг “Монгол уран зохиолын дээж” 108 ботийн үг хэллэгээр баяжуулах ажлыг тус тус хийв.
Мөн Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан Д. Түвшиндэлгэр, доктор Ц.Батдорж, Т.Пүрэвсүрэн, Э.Баярчимэг нар толийн толгой үгийг монгол бичгээр бичиж, мөн цаг тухайн цахим засваруудыг хийж гүйцэтгэв. Энэхүү ажил нь цаашид үргэлжилнэ.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн тухай тоон үзүүлэлтээр өгүүлэх нь. 2015 оны 09 сарын 15-ны өдөр:
Нийт хэрэглэгчийн тоо: 99899
Нэг өдөрт хандсан хандалтын тоо: 1029 (9 сарын 14-ний өдөр) 1078 (9 сарын 15-ны өдөр) Тогтмол хэрэглэгчийн тоо: 890-900
Нийт хандсан орны тоо: 87 (Монгол 86.6%, АНУ 2.4%, Япон 2.3%, БНСУ 2.2%, Орос 1.5%, Хятад 0.9%, Тайван, Унгар, Франц зэрэг)
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийг орон орны монгол судлаач залууст танилцуулав. 2015 оны 08 сарын 12-ны өдөр:
Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Д.Уртнасан БСШУЯ, Монгол Судлалын Үндэсний Зөвлөлөөс зохион байгуулсан “Залуу Монгол Судлаачдын Зуны сургалт”-д оролцсон 12 орны 30 залуу судлаачдад “Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн танилцуулгыг хийв.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн толгой үгийн дуудлагын бичлэгийг хийв.
2015 оны 07 сарын 17-ны өдөр:
Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Ц.Батдорж, Э.Баярчимэг нар “Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн толгой үгийн зөв дуудах зүйн хэм хэмжээнд нийцсэн дуу бичлэгийг хийж дуусгав. Үгийн дуудлагыг Metro lounge radio 91.7-ийн хөтлөгч Д.Янжиндэжид уншсан юм. Одоо тус дуу бичлэгийн материалыг “Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн толгой үг нэг бүрд харгуулан холбох ажлыг гүйцэтгэж байна.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн цахим хувилбарыг өөрчилж шинэчлэв. 2015 оны 06 сарын 03-ны өдөр:
“Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн цахим хувилбарын загварт өөрчлөлт хийв. “Мэдээ”, “Толь” гэсэн цэсийг нэмж, өнгө, ерөнхий зургийг өөрчиллөө.
Хуучин загвар Шинэ загвар
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн танилцуулгыг ӨМӨЗО, Өвөр Монголын Их Сургуульд хийв. 2015 оны 05 сарын 09-ний өдөр:
Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн захирал академич Л.Болд, эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга доктор Б.Түвшинтөгс, эрдэм шинжилгээний ажилтан доктор Т.Пүрэвсүрэн нар “Монгол хэлний их тайлбар толь”-ийн тухай танилцуулгыг БНХАУ, ӨМӨЗО, Өвөр Монголын Их Сургуулийн багш, оюутнуудад хийв.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ” -ийг зөв бичих зүйн үүднээс жигдлэх хэлэлцүүлэг зохион байгуулав.
2015 оны 04 сарын 04-ний өдөр:
“Монгол толь” төслөөс монгол хэл шинжлэлийн ухааны тэргүүлэх мэргэжилтнүүд болон багш нарыг урьж, “МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ” дахь зөв бичих зүйн үүднээс жигдлэх шаардлагатай 14 зүйлийн 194 гаруй үгийг нэг мөр болгох хэлэлцүүлгийг хийв. Тус хэлэлцүүлгийг Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Д.Уртнасан хөтлөн явуулж, “Монгол толь” төслийн бусад гишүүд оролцлоо.
Уг ажилд шинжлэх ухааны үндэстэй үнэтэй саналаа нэмэрлэсэн хэл шинжлэлийн ухааны доктор, профессор М.Базаррагчаа, Ж.Санжаа, Ц.Өнөрбаян зэрэг нэр бүхий эрдэмтдэд талархлаа илэрхийлье.
“МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ЦАХИМ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн эхний цахим хувилбар нээлттэй болсон тухай хэвлэлийн бага хурал Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Иргэний танхимд болов.
2015 оны 02 сарын 12-ны өдөр:
Монгол хэлний цахим тайлбар толь бүтээх ажлын явцын талаар ШУА-ийн Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн захирал, академич Л.Болд танилцууллаа.
Тэрбээр уг толийн талаар танилцуулахдаа “Даяаршлын орчинд эх сайхан монгол хэлээ авч үлдэж, хойч үедээ өвлүүлэх хариуцлагатай энэ үед Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдоржийн санаачилгаар бид монгол хэлний цахим их тайлбар толь бүтээх ажлыг эхлүүлээд байна. Энэ толийг цахим хэлбэрээр бүтээж байгаа нь "Эх хэлээ гэсэн хүн бүхэн толь бүтээх ажилд бидэнтэй хамтран ажиллана гэдэгт найдаж байгаагийн илрэл юм. Та бүхэн үгсийн утгыг нэмэн дэлгэрүүлэх, өөрийн нутгийн аялгууны өвөрмөц нандин үгс, холбогдох мэргэжлийн нэр томьёо, нийгмийн олон талт хөгжлийг даган гарч буй шинэ үгийн утгын тайлбарыг жишээ, зургийн хамтаар толийн санд нэмж оруулах бүрэн боломжтой юм. Уг толийг бүтээснээр бид монгол хэлээ шинжлэх ухааны үндэстэйгээр нийгмийн үүргийг нь өндөржүүлж, олон түмэнд хүргэх давхар зорилгыг агуулж байна” гэлээ.
Эхний байдлаар цахим тольд 60 гаруй мянган толгой үг, 80 гаруй мянган хоршоо, холбоо үг, хэвшмэл хэллэгийг багтаасан. Цаашдаа “Монгол уран зохиолын дээж” 108 ботийн үг хэллэг, өдөр тутмын тогтмол хэвлэлийн болон улс төр, шинжлэх ухааны үг хэллэгийг дэлгэрэнгүй оруулах юм. Танилцуулгын дараа цахим толийн бүтэц, зохиомжийн талаар ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан Т.Пүрэвсүрэн тайлбарлав.
"Монгол хэлний цахим тайлбар толь" төслийг Нийслэлийн монгол хэл, уран зохиолын багш нарын төлөөлөлд танилцуулав.
2015 оны 01 сарын 13-ны өдөр:
ШУА-ийн Хүрээлэнгүүдийн нэгдсэн 1-р байрын хурлын танхимд "Монгол хэлний цахим тайлбар толь" төслийг Нийслэлийн монгол хэл, уран зохиолын багш нарын төлөөлөлд танилцуулах хурал болов.
Тус хуралдаанд Нийслэлийн Боловсролын газрын монгол хэл, уран зохиол хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Ө.Цэндсүрэн болон 24 сургуулийн 30 гаруй багш оролцож уг төсөлтэй танилцсан юм.
Хурлын эхэнд Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн захирал, академич Л.Болд тус хүрээлэнгийн хэрэгжүүлж буй ажил, болон уг төслийн талаар тойм мэдээллийг багш нарт өгч, улмаар Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Д.Уртнасан "Монгол хэлний цахим тайлбар толь" төслийн талаар дэлгэрэнгүй танилцуулгыг хүргэлээ.
“Монгол хэлний цахим тайлбар толь” төслийн нээлт Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын Иргэний танхимд болов.
2014 оны 12 сарын 17-ны өдөр:
Уг төслийн танилцуулгыг нээж Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга П.Цагаан үг хэлэв.
“Монгол хэлний цахим тайлбар толь” төслийн танилцуулга буюу “МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ИХ ТАЙЛБАР ТОЛЬ”-ийн ерөнхий бүтэц, загвар, ач холбогдлыг ШУА-ийн Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Д.Уртнасан танилцуулав.
Төслийн танилцуулга хийх арга хэмжээнд ШУА, Их дээд сургуулийн багш, эрдэмтэн судлаачид, зохиолч нийтлэлчдийн төлөөлөл 100 гаруй нэр хүндтэй хүмүүс урилгаар оролцлоо.
Монгол хэлний цахим тайлбар толийн эхний ерөнхий загвар бэлэн болов.
2014 оны 12 сарын 16-ны өдөр:
“Монгол толь” төслийн багийнхан шөнө дөл хүртэл ухаан бодлоо уралдуулан байж цахим тайлбар толийнхоо эхний ерөнхий загварыг бэлэн болгов.
Энэхүү ажил бэлэн болон болтол шинэлэг сайхан санаануудыг байнга нэмэрлэж байсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга П.Цагаан, дэд дарга Б.Нэргүй, Ерөнхийлөгчийн зөвлөхийн туслах Г.Баттогтох нарт талархууштай.
Цахим тайлбар толийн эхний загварыг “Үгийн хайлтыг кирил болон монгол бичгээр хийх, сонирхсон үг болон тухайн үгийнхээ утгыг нэмэн тодруулсан утга зохиолын жишээ, монгол бичгийн бичлэг, уг үгтэй холбогдох зургийг харах, утга зохиолын хэлний зөв дуудах зүйд нийцсэн дуудлагыг сонсох, үгийн сангийн утгыг зүйлчилсэн ангиллаар харах, монгол хэлний нутгийн аялгууны үг, шинэ нэр томьёогоор монгол хэлний үгийн санг баяжуулах зэрэг боломжтой”-гоор зохиомжлов.
“Moнгол хэлний цахим тайлбар толь” төсөл хэрэгжиж эхлэв.
2014 оны 12 сарын 03-ны өдөр:
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдоржийн санаачилга, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дэмжлэгээр хэрэгжүүлж буй “Moнгол хэлний цахим тайлбар толь” буюу “Монгол толь” төсөл нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дэд дарга Б.Нэргүй, Шинжлэх Ухааны Академийн Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн захирал Л.Болд нар “Ажил гүйцэтгэх гэрээ”-нд гарын үсэг зурснаар албан ёсоор хэрэгжиж эхлэв.
Уг төсөл 2014 оны 12 дугаар сараас 2015 оны 12 дугаар сар хүртэл нэг жил үргэлжилнэ. “Монгол толь” төслийг Шинжлэх Ухааны Академийн Хэл Зохиолын Хүрээлэн, Информатикийн Хүрээлэнгийн нийт 13 судлаач, эрдэмтэд хийж гүйцэтгэхээр ажилдаа орлоо.
Энэхүү төсөл хэрэгжсэнээр монгол хэл сурах, судлах хүсэлтэй хүн бүхэн дэлхийн хаанаас ч хэрэгтэй үгийнхээ утга, бичлэг, дуудлагыг мэдэх төдийгүй цахим толийг бүтээхэд оролцож, саналаа илэрхийлэх боломжтой болох юм.
