I
1. Амгалан, тайван, төвшин: биеийн амрыг харах (залхуурах), мэнд амар суух (сайн дэлгэрэнгүй...суух), амар амгалан [хоршоо] (аж амьдрал, санаа сэтгэл тайван) - Алтай өргөн нутагтаа амар амгалан жаргажээ. Торгууд, захчин ардын тууль үлгэр., амар атар [хоршоо] (амар жимэр, сул тааваар) - Богд Чингис хааны хишгээр мөнхүү улсаа олж эгэж амар атраар сууж ахуй. В.Инжаннаши. Хөх судар., амар жаргал [хоршоо] (төвшин жаргал) - Ашдын амар жаргалыг ольё хэмээвээс онц буян хэрэгтэй тул хичээн үйлд. Оюунтүлхүүр., амар жимэр [хоршоо] (а. Тайван амгалан; б. Хэл ам, хэрүүл тэмцэлгүй) - Ард түмэн амар жимэр аж төрөн суужээ. Д.Сүхбаатарын тухай дурдатгалууд., амар заяа [хоршоо] (амгалан тайван), амар сайн [хоршоо] (амар мэнд, аюул осолгүй) - Хаан сайхан ах нар минь амар сайн сууж хошуу нутаг минь төвшин амгалан байгтун. Арван гурван хүлгийн дуун., амар сайхан [хоршоо] (тайван сайхан) - Ингээд тэр хоёр хүү охин хоёртой болж амар сайхан жаргажээ. Торгууд, захчин ардын тууль үлгэр., амар сул [хоршоо] (чөлөөтэй) - Нэгэн өдөр амар сул бөгөөс нэгэн өдрийн буян. В.Инжаннаши. Хөх судар., амар тайван [хоршоо] (айх аюулгүй, үймээн шуугиангүй, тайван амгалан) - Хөлөг дээр амар тайван байхыг бид хүлээсүгэй. Ж.Верн. Арван таван наст капитан., амар төвшин [хоршоо] (тайван амгалан, тогтуун, үймээн самуунгүй) - Дайн дайсан дарагдан амар төвшин, амгалан жаргалантай жилийг өнгөрч хар нохой жилийн хавар болж... В.Инжаннаши. Хөх судар., амар энх ~ энх амар [хоршоо] (өвчин зовлонгүй, амар тайван) - Амар энхээр аж төрөх олныг аюул зовлонд учруулан... Замлин Сэнчиний намтар оршив., амар мэнд ~ мэнд амар [хоршоо] (а. Тайван амгалан, эрүүл саруул, энх тунх; б. Мэнд мэдэх үг) - Эзэгтэй авгай хоёрын амар мэндийг айлтгаж асуув. А.Дашням. Хүрэндэлтийн хүүхэн., *амар заяа үзүүлэхгүй (байнга зовоодог, тайван байлгадаггүй) - Өдөртөө хэрээ шар шувууны амар заяаг үзүүлэхээ больсон юм гэнэ. Монгол ардын үлгэр., сүх далайтал үхэр амар, сүүж автал чөмөг амар [зүйр цэцэн үг] (хэрэг явдлыг болох хүртэл тайван амгалан байх гэсэн санаа);
2. Мэндлэхэд хэрэглэх хүндэтгэл үг, гачигдал зовлонгүй, амгалан тайван байхыг ерөөсөн утгатай -
Анд нөхөд та нар минь амар сайн байцгаана уу. дэлгэрэнгүй...Ч.Чимид. Ерөөлийн дээж., амрыг эрэх (мэндийг нь асуух) - Хурц нэгэн өвгөн хурдлан давхиж ирээд, амрыг эрж уулзаад, алсын замыг нэгтгэв. Д.Цэвэгмид. Зохиолын түүвэр., амар байна уу? (дүү хүн ахмад настантай уулзаж мэндчилэхэд хэрэглэнэ), амар мэнд үү? (мэнд сайн уу?), амар тайван уу? (тайван сайхан уу?), амар зургаа (цагаан гаа, гишүүн зэрэг зургаан хөлөөр бүрэлдсэн монгол эм. Эс шингэснийг шингээх чадалтай).
- амар тавиу - орон даяар энх төвшин
- биеийн амрыг харах - үйл ажлын амар хялбарыг эрэх
- мэнд амар суух - сайн суух
- амар амгалан - аж амьдрал, санаа сэтгэл тайван
- амар атар - амар жимэр, сул тааваар
- амар жаргал - төвшин жаргал
- амар жимэр - а. Тайван амгалан; б. Хэл ам, хэрүүл тэмцэлгүй
- амар заяа - амгалан тайван
- амар сайн - амар мэнд, аюул осолгүй
- амар сайхан - тайван сайхан
... үргэлжлүүлэн харах ...- амар сул - чөлөөтэй
- амар тайван - айх аюулгүй, үймээн шуугиангүй, тайван амгалан
- амар төвшин - тайван амгалан, тогтуун, үймээн самуунгүй
- амар энх~энх амар - өвчин зовлонгүй, амар тайван
- амар мэнд~мэнд амар - а. Тайван амгалан, эрүүл саруул, энх тунх; б. Мэндлэх мэдэх үг
- амар заяа үзүүлэхгүй - байнга зовоодог, тайван байлгадаггүй
- сүх далайтал үхэр амар, сүүж автал чөмөг амар - хэрэг явдлыг болох хүртэл тайван амгалан байх гэсэн санаа
- амрыг эрэх - мэндийг нь асуух
- амар байна уу - дүү хүн ахмад настантай уулзаж мэндчилэхэд хэрэглэнэ
- амар мэнд үү - мэнд сайн уу
- амар тайван уу - тайван сайхан уу
- амар зургаа -
цагаан гаа, гишүүн зэрэг зургаан хөлөөр бүрэлдсэн монгол эм. Эс шингэснийг шингээх чадалтай
Ижил үг
