1. Хүн, амьтны сонсох эрхтэнд өртсөн долгион, чихэнд сонсогдох чимээ анир: авиа гаргах (ямар нэгэн дэлгэрэнгүй...чимээ гаргах, хүчдэлээр агаарын хэлбэлзэх хөдөлгөөн үүсгэх), авиа сонсогдох (ямар нэгэн чимээ дуулдах), авиа анир [хоршоо] (анир чимээ) - Том хотын их дэлгүүр балт зөгийн үүр шиг дүнгэнэж, олон давхрын нь өргөн шатаар шаагин зөрөх хүмүүсийн их цуваа үдийн саалийн дараа хонь хурга нийлж байгаа юм шиг олон янзын авиа анир холилдон, өвөрмөц нэгэн зүйл дэлгүүрийн аялгуунд шингэжээ. Ж.Лхагва. Их дэлгүүрийн бэлэг., авиа чимээ [хоршоо] (дуу чимээ) - Хашир догь агнуурчин энэ үед авиа чимээгүй таг явах нь чухал гэж мэдэв. Ж.Верн. Арван таван наст капитан., чимээ авиа [хоршоо] (чимээ анир) - Хоорондоо ярих, чимээ авиа гаргах, үүрэглэх зэрэг зүйлийг хатуугаар цээрлэхийг сануулав. Д.Сүхбаатарын тухай дурдатгалууд;
2. [хэл шинжлэл] Хүний хэл яриаг бүтээхэд оролцох авиа авиалбар:
авиа зүй (тухайн хэлний авианы бүтэц тогтолцоо, хөгжлийг судлах хэл
дэлгэрэнгүй...шинжлэлийн салбар ухаан), монгол хэлний авиа зүй (монгол хэлний авианы байгуулал), зэрэгцүүлсэн авиа зүй (хоёр буюу хэд хэдэн хэлний авианы байгууллыг зэрэгцүүлэн судлах ухаан), түүхэн авиа зүй (авианы хувирал, өөрчлөлтийн түүхийг судлах ухаан) - Авиа зүй бол хэлний шинжлэлийн маш чухал салбарын нэг юм. Т.Пагва. Хэл шинжлэлийн удиртгал., авиа ижилсүүлэх ёс (уран зохиол, яруу найрагт мөр бадаг сонсголонтой яруу дуулдах, утгыг урнаар илэрхийлэх зорилгоор нэг төрлийн гийгүүлэгчийг давтах арга), авиа ижилсэхүй (хоёроос дээш үетэй үгийн доторх авиа зэргэлдээх үеийнхээ хүчтэй авианд татагдан, хэлэгдэх байдлаараа адил болох авианы хувьсал), авиа нөлөөтөн хувьсах (үг, бүтээвэрт зэрэгцэн орсон авиа бие биедээ нөлөөлснөөс авианы шинж өөрчлөгдөх юмуу үгийн эхэн, дунд, адагт тохиолдох байраас шалтгаалан авиа хувирах ёс), авиа ондооших (хэлэх явцад үг, холбоо үгийн зэрэгцсэн, алгассан байрлалтай бүтэц дэх ижил юмуу төсөөтэй хоёр авианы нэг нь өөр авиагаар солигдох үзэгдэл), авиа солигдох (нэг авиаг нөгөө авиагаар сольж хэлэх), авиа сэлгэх (хэлэх явцад авиа өөрчлөгдөн хэлэгдэх), авиа тусгаарлал (дууны долгионы тархалтыг саатуулах зорилго бүхий дуу шуугианыг бууруулах хэрэгсэл), авиа хувиргуур (ярьж буй хүний төвөнхийн мөгөөрс, дууны хөвчийн механик хэлбэлзэл буюу доргиурыг цахилгаан хэлбэлзэлд хувиргах төхөөрөмж); авианы бичиг (хэлний авиа юм уу авиалбарт тусгай тэмдэг, үсэг оноон хэрэглэдэг бичгийн тогтолцоо, цагаан толгойт бичиг), авианы гажиг (авиа хэвийн хэмжээнээс өөрчлөгдөж хэлэгдэх нь), авианы сэлгэлт (нэг авиа нөгөө авиатайгаа өгүүлэх эрхтний оролцооны талаас болон үүргийн хувьд өөрчлөгдөн хэлэгдэх нь), авианы хууль (нутгийн аялгуу, төрөл, бүлэг хэлний авиа ижилсэх, ондооших, сулрах, гээгдэх, нэмэгдэх, дуугүйших, анирших зэрэг зүй тогтол), авианы ялгарал (нэг авиа нөгөө авианаас ялгагдах шинж), гийгүүлэгч авиа (өгүүлэхэд хийн урсгал амны хөндийгөөр гарахдаа зохих саадыг даван хэлэгдэх авиа), эгшиг авиа (өгүүлэхэд амны хөндийн дотор саад үл тохиолдон хэлэгдэх авиа);
3. [мэргэжил] Шуугианаас ялгарах тодорхой өндөр хэлбэлзэлтэй хөг аялгуу;
авиа бичлэг (дуу авианы мэдээллийг хадгалан үлдээх, дахин
дэлгэрэнгүй...сонсох зорилгоор дуу авиаг буулгаж авах үйл явц), авианы үсэг (хэлийг авиагаар нэгж болгон тэмдэглэдэг гэх маягийн үсэг. Авианы үсгийн тэмдэг нь цөөн, хэрэглэхэд хамгийн дөхөм байдаг. Авианы үсгийг дотор нь үет үсэг ба авиалбарын үсэг, гийгүүлэгчээр бүтсэн үсэг гэж гурван зүйл хуваана).
- авиа гаргах - ямар нэгэн чимээ гаргах, хүчдэлээр агаарын хэлбэлзэх хөдөлгөөн үүсгэх
- авиа сонсогдох - ямар нэгэн чимээ дуулдах
- авиа анир - анир чимээ
- авиа чимээ - дуу чимээ
- чимээ авиа - чимээ анир
- авиа зүй - тухайн хэлний авианы бүтэц тогтолцоо, хөгжлийг судлах хэл шинжлэлийн салбар ухаан
- монгол хэлний авиа зүй - монгол хэлний авианы байгуулал
- зэрэгцүүлсэн авиа зүй - хоёр буюу хэд хэдэн хэлний авианы байгууллыг зэрэгцүүлэн судлах ухаан
- түүхэн авиа зүй - авианы хувирал, өөрчлөлтийн түүхийг судлах ухаан
- авиа ижилсүүлэх ёс - уран зохиол, яруу найрагт мөр бадаг сонсголонтой яруу дуулдах, утгыг урнаар илэрхийлэх зорилгоор нэг төрлийн гийгүүлэгчийг давтах арга
... үргэлжлүүлэн харах ...- авиа ижилсэхүй - хоёроос дээш үетэй үгийн доторх авиа зэргэлдээх үеийнхээ хүчтэй авианд татагдан, хэлэгдэх байдлаараа адил болох авианы хувьсал
- авиа нөлөөтөн хувьсах - үг, бүтээвэрт зэрэгцэн орсон авиа бие биедээ нөлөөлснөөс авианы шинж өөрчлөгдөх юмуу үгийн эхэн, дунд, адагт тохиолдох байраас шалтгаалан авиа хувирах ёс
- авиа ондооших - хэлэх явцад үг, холбоо үгийн зэрэгцсэн, алгассан байрлалтай бүтэц дэх ижил юмуу төсөөтэй хоёр авианы нэг нь өөр авиагаар солигдох үзэгдэл
- авиа солигдох - нэг авиаг нөгөө авиагаар сольж хэлэх
- авиа сэлгэх - хэлэх явцад авиа өөрчлөгдөн хэлэгдэх
- авиа тусгаарлал - дууны долгионы тархалтыг саатуулах зорилго бүхий дуу шуугианыг бууруулах хэрэгсэл
- авиа хувиргуур - ярьж буй хүний төвөнхийн мөгөөрс, дууны хөвчийн механик хэлбэлзэл буюу доргиурыг цахилгаан хэлбэлзэлд хувиргах төхөөрөмж
- авианы бичиг - хэлний авиа юмуу авиалбарт тусгай тэмдэг, үсэг оноон хэрэглэдэг бичгийн тогтолцоо, цагаан толгойт бичиг
- авианы гажиг - авиа хэвийн хэмжээнээс өөрчлөгдөж хэлэгдэх нь
- авианы сэлгэлт - нэг авиа нөгөө авиатайгаа өгүүлэх эрхтний оролцооны талаас болон үүргийн хувьд өөрчлөгдөн хэлэгдэх нь
- авианы хууль - нутгийн аялгуу, төрөл, бүлэг хэлний авиа ижилсэх, ондооших, сулрах, гээгдэх, нэмэгдэх, дуугүйших, анирших зэрэг зүй тогтол
- авианы ялгарал - нэг авиа нөгөө авианаас ялгагдах шинж
- гийгүүлэгч авиа - өгүүлэхэд хийн урсгал амны хөндийгөөр гарахдаа зохих саадыг даван хэлэгдэх авиа
- эгшиг авиа - өгүүлэхэд амны хөндийн дотор саад үл тохиолдон хэлэгдэх авиа
- авиа бичлэг - дуу авианы мэдээллийг хадгалан үлдээх, дахин сонсох зорилгоор дуу авиаг буулгаж авах үйл явц
- авианы үсэг - хэлийг авиагаар нэгж болгон тэмдэглэдэг гэх маягийн үсэг. Авианы үсгийн тэмдэг нь цөөн, хэрэглэхэд хамгийн дөхөм байдаг. Авианы үсгийг дотор нь үет үсэг ба авиалбарын үсэг, гийгүүлэгчээр бүтсэн үсэг гэж гурван зүйл хуваана
