1. Хүний мөрний үеийн доод этгээдийн хонхорхой; амьтны хааны угийн доорх хонхор - дэлгэрэнгүй...Сүвээ суга нь хэд хэдэн газраар тэсэж боломгүй өвдөвч шүд зуун явсаар орхисон уургаа авч хэсэг зогсов. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., суганы булчирхай (суганд байх тунгалгийн булчирхай) - Бас хошуу тамганд очиж суганыхаа булчирхай цочтол бичиг бичиж ирээд амсхийж байлаа. С.Удвал. Их хувь заяа., суганд хавчуулах (а. Их бие гар хоёрын завсар хавчуулах - Сугандаа хавчуулсан ноосон цамцаа сэтгэл хангалуун байдлаар үе үе харсаар явав. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө; б. [шилжсэн] Ивээлд байх - Нүүхэд бүл мөхөстөх тул ойр хавь явж, үрээ даага унаж, хонь сааль сааж, Болдын суганд хавчуулж явдаг залуу чадамгай хэдэн лам, хар хүмүүсийг авчирч гэрийг ачаалуулж, нүүх болоход дагаж яваа ядуу айлын зарим нь тэрэг дутуу ба хөллөх хөсөггүй тул баян Болдын гадаа байгаа хөсөг дутав. Ц.Дамдинсүрэн. Гологдсон хүүхэн., суга таяг (сугандаа тулж явах таяг) - Дугар суга таягаа тар тур хийлгэсээр гадаа гарлаа. Н.Банзрагч. Зам., суга цавь [хоршоо] (хүн, амьтны гарын уг болон гуяны угийн нимгэн хөрстэй хонхорхой) - Чоно суга цавиараа хүртэл ульдаг гэдэг. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., *сугыг нь өргөх (магтаж хөөрүүлэх, баярлуулах), *суга түших (бусдын дэм тусад найдах), *сугыг нь түших (бусдын тусламж, тэтгэлэгт итгэн найдаж нөмөр нөөлөгт нь явах) - Харийн газар, хартны дунд орохдоо Бух авгайгаа л сүүдэр шиг дагаж, сугыг нь түшиж явдаг юм шүү гэж хүүгээ явуулан хэлсэнд Бух, Залуудай хоёр олзны онгоцны нэгэнд суугаад чимээ гаргахгүй гэж сэмхэн хатгасаар харанхуйд үл үзэгдэн одов. Б.Ринчен. Заан Залуудай., *суганд нь хавчуулагдах~суганд нь хоргох (ивээлд нь байх), *суганд шургах (үл бүтэх этгээдийн эрх сүрийг даган түшиглэж аврагдах), *сугандаа хавчиж байгаад хийх (а. Тун амархан биелүүлнэ, хялбархан дөнгөнө гэсэн санаа; б. Илүү чадна, мэднэ гэсэн бардуу тавлах үг), сурсан эрдэм сугаар гарахгүй [зүйр цэцэн үг] (эзэмшсэн мэдлэг чадвар алга болдоггүй гэсэн санаа);
2. Дээл, цамц зэрэг хувцасны мөрний доод этгээдэд байх ухаадас:
цамцны суга (цамцны их бие ханцуй хоёрын уулзвар хэсэг),
дэлгэрэнгүй...суганы шилбэ хадах (дээлийн суга орчмын товчийг хадах) - Охиндоо шинэ дээл хийж суганы нь шилбийг хадаж дуусаад утасныхаа учгийг тасалж суув. П.Хорлоо. Багш;
3. Уулын хажуугийн завсар -
Морин зам зурайн их модот уулын суга руу ороод алга болох ба гэр минь байх ёстой. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., судаг суга [хоршоо] (уулын хажуугийн хонхор болон завсар газар).
- суганы булчирхай - суганд байх тунгалгийн булчирхай
- суганд хавчуулах -
а. Их бие гар хоёрын завсар хавчуулах - Сугандаа хавчуулсан ноосон цамцаа сэтгэл хангалуун байдлаар үе үе харсаар явав. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө; б. [шилжсэн] Ивээлд байх - Нүүхэд бүл мөхөстөх тул ойр хавь явж, үрээ даага унаж, хонь сааль сааж, Болдын суганд хавчуулж явдаг залуу чадамгай хэдэн лам, хар хүмүүсийг авчирч гэрийг ачаалуулж, нүүх болоход дагаж яваа ядуу айлын зарим нь тэрэг дутуу ба хөллөх хөсөггүй тул баян Болдын гадаа байгаа хөсөг дутав. Ц.Дамдинсүрэн. Гологдсон хүүхэн.,
- суга цавь - хүн, амьтны гарын уг болон гуяны угийн нимгэн хөрстэй хонхорхой
- сугыг нь өргөх - магтаж хөөрүүлэх, баярлуулах
- суга түших - бусдын дэм тусад найдах
- сугыг нь түших - бусдын тусламж, тэтгэлэгт итгэн найдаж нөмөр нөөлөгт нь явах
- суганд нь хавчуулагдах~суганд нь хоргох - ивээлд нь байх
- суганд шургах - үл бүтэх этгээдийн эрх сүрийг даган түшиглэж аврагдах
- сугандаа хавчиж байгаад хийх - а. Тун амархан биелүүлнэ, хялбархан дөнгөнө гэсэн санаа; б. Илүү чадна, мэднэ гэсэн бардуу тавлах үг
- сурсан эрдэм сугаар гарахгүй - эзэмшсэн мэдлэг чадвар алга болдоггүй гэсэн санаа
... үргэлжлүүлэн харах ...
Ижил үг
