ӨДӨР
1. Нар мандахаас шингэх хүртэлх хугацаа - Цэлмэг сайхан өдөр болов. Зуны аагим халуун эхлэх үеэс хонь ямааг өдөрт хоёр удаа усална. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага., маргааш өдөр (маргааш нар мандахаас эхлэн жаргах хүртэлх хугацаа) - Маргааш өдөр нь Хиагтад цэргүүд орон байртай болцгоов. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., хойч өдөр (дараа өдөр) - Хойч өдөр хэлэлцэж болох биз ээ. Ц.Дамбадорж. Толбо нуур., бүтэн өдөр (нар мандсанаас шингэх хүртэлх цаг), хагас өдөр (нар мандсанаас шингэх хүртэлх цагийн хагастай тэнцэх хугацаа) - Мөнхөө бүтэн өдөр... зах зээл сүм хийдээр тэнүүчлэн явсан. С.Эрдэнэ. Хонгорзул., хагас сайн өдөр (бямба гараг) - Хагас сайн өдөр цэргийн тооллого өнгөрөөж... Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., бүтэн сайн өдөр (ням гараг) - Нэг бүтэн сайн өдөр Дондог цонхныхоо тавцан дээр сууж байв. С.Эрдэнэ. Хонгорзул., хишиг өдөр (а. Бүтэн сайн өдөр; б. [хуучирсан] Сонгосон сайн өдөр - Хишиг өдөр алсын аянд гарна. И.Дамбажав. Монгол үгийн дээж), хонины хишиг өдөр (хонь хариулах ээлж таарсан өдөр) - Маргааш манай хонины хишиг өдөр юм байна. Яриа., гэгээн цагаан өдөр (нартай байх үеэр) - Гэгээн цагаан өдөр энэ их үер хаанаас орж ирэв. Л.Түдэв. Нүүдэл суудал., өдрийн сонин (а. Тухайн өдөрт тохиолдсон үйл явдал; б. Долоо хоногт таваас доошгүй удаа хэвлэгдэн гардаг тогтмол хэвлэл), өдрийн чөлөө (нар мандахаас шингэх хүртэлх хугацаанд өгсөн чөлөө) - Нөгөө хоёрт хагас өдрийн чөлөө өгөөд явуулчихлаа. Л.Түдэв. Нүүдэл суудал., өдрийн ээлж (өдрийн цагаар ажилладаг ээлж), өдрийн урт (нар мандахаас нар шингэх хүртэл хугацаа), өдрийн үнэ ханш (тухайн өдөрт бараа бүтээгдэхүүн зэргийг худалдан борлуулах үнэ), өдрийн тэмдэглэл (а. Хувь хүн тухайн өдөрт болсон хэрэг явдлынхаа талаар бичдэг тэмдэглэл; б. Зохиол бүтээлийн бичлэгийн нэг хэлбэр), өдрийн газар (өдөржин явж байж хүрэх), өдөр бүр~өдөр бүхэн (өдөр өнжихгүй) - Жамбал өдөр бүхэн л тэднийд байх боллоо. Л.Содов. Хаврын нар., өдөр өдөр (өдөр бүр), өдрөөс өдөрт (улам бүр, хоног өнгөрөх бүр) - Өдрөөс өдөрт тэнгэр цэлмэг сайхан болов. Б.Чойндон. Галбын говьд., өдөр туж~өдөр турш (нар мандахаас шингэх хүртэлх хугацааны турш) - Нийслэл Хүрээ өөд явах улаан цэрэг өдөр турш цувсан билээ. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., өдөр дүл (өдөр дунд), өдөр тутам (өдөр алгасахгүй байгаа нь) - Амьдрал тэмцэл нь өдөр тутам үргэлжилсээр байна. П.Хорлоо. Багш., өдөртөө ирэх (тухайн өдөртөө багтаж ирэх), өдөртөө гарах (нэг өдрийн дотор юманд явахаар хөдлөх), өдөртөө хүрэх (өдрийн хугацаанд зорьсон газраа очих), өдөртөө давхих (нэг өдрийн хугацаанд хурдлан явах) - Өдөртөө давхисаар очтол насан эцэс болсон байв. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., өдөр уртсах (нар мандахаас жаргах хүртэлх хоорондын хугацаа нэмэгдэх) - Хавар өдөр уртсахаар халуун төмрөө балбана. Л.Дашням. Нялх ногоо., өдөр тавих (өдөр урт болох), өдөр богиносох (өдөр богино болох), өдөр хугацах (ажил хэргийг гүйцэтгэх хугацаа тогтох), өдөр түлхэх (болзсон хугацаагаа сунгах), өдөр өнгөрөхгүй байх (а. Цаг хугацаа маш удаан өнгөрөх; б. [шилжсэн] Уйтгарлах, цаг нөгчөөх) - Энэ ажлаа л хийж суухгүй бол өдөр ч өнгөрөх гэж байхгүй. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., өдрөө хүлээх (үхэх цаг нь ойртсон байх), хулгана өдөр [зурхай] (хулгана эзэлсэн, тохиосон өдөр), үхэр өдөр [зурхай] (үхэр эзэлсэн, тохиосон өдөр), бар өдөр [зурхай] (бар эзэлсэн, тохиосон өдөр), туулай өдөр [зурхай] (туулай эзэлсэн өдөр), луу өдөр [зурхай] (луу эзэлсэн өдөр), могой өдөр [зурхай] (могой тохиосон өдөр), морь өдөр [зурхай] (морь тохиосон өдөр), хонь өдөр [зурхай] (хонь тохиосон өдөр), бич өдөр [зурхай] (бич тохиосон өдөр), тахиа өдөр [зурхай] (тахиа тохиосон өдөр), нохой өдөр [зурхай] (нохой тохиосон өдөр), модон хохимой өдөр [зурхай] (зурхайн ёсоор ураг барилдах, үхэгсэдийн үйл, хишиг даллага авах, замд гарах, шинэ гэр байранд орох зэрэг бүхий л үйлүүдийг цээрлэх өдөр), гахай өдөр [зурхай] (гахай эзэлсэн, тохиосон өдөр), өдөр судар [хоршоо] (ажил хэргийг гүйцэтгэх цаг хугацаа), өдөр судар үзүүлэх (тухайн ажил хэргийг хэдийд хийж гүйцэтгэвэл тохиромжтойг мэргэлүүлэх) - Өдөр судар үзүүлэхсэн. Л.Түдэв. Нүүдэл суудал., өдөр цаг [хоршоо] (цаг хугацаа) - Өдөр цаг өнгөрөх тутам Сэргэлэн улам гангарч... байлаа. Б.Бааст. Алтайн цэцэг., өдөр шөнө [хоршоо] (нар, сар мандах болон шингэх бүхий л хугацаа, хоног) - Бидний гурван анги цэрэг зургаан хаалга, есөн ээлжээр тэдний гурван ангийг өдөр шөнө зогсолгүйгээр байлдан нэхсүгэй. В.Инжаннаши. Хөх судар., өдөр шөнөгүй (өдөр шөнийн ялгаагүй) - Өргөн дэлгэр орны минь хөгжил өдөр шөнөгүй мандаж байна. Ч.Лхамсүрэн. Шүлэг., *өдрийн од шиг (маш ховор, чухал) - Шүтлэгтэй бүсгүйчүүд алчуургүй явах гэдэг өдрийн од мэт ховор тохиолдол байдаг. Д.Маам. Тэмээний дууль., хар өдөр [яриа] (таагүй хэрэг явдал тохиолдох өдөр), *өдөр шөнө хоёр шиг (эрс тэс ялгаатай) - Энэ ч учраас Дугар Сүхбат хоёрыг... харахад өдөр шөнө хоёр шиг ялгаатай харагдана. С.Банзрагч. Зам., *өдрийн бодол, шөнийн зүүд (ямар нэгэн хэрэг явдал болон хэн нэгэн сэтгэлээс гарахгүй байх, цаг ямагт бодогдох) - Би арван есхөн настай цэврүү шиг охин Мөнхбатыг харсан өдрөөсөө сэтгэл амрахаа байж, өдрийн бодол, шөнийн зүүд болсон шүү. С.Эрдэнэ. Дөрвийн бодол., өдөр алдаж шөнө [зүйр цэцэн үг] (ажил төрлөө нартайд хийхгүй алмайрч суусаар харанхуй болсон хойно хийх гэсэн санаа), өлсөх гэдэг ёолж болдоггүй өвчин, өдрөөр төөрөх гэдэг хашхирч болдоггүй зовлон [зүйр цэцэн үг] (бусдад үл мэдэгдэх зовуурьт байдал гэсэн санаа);
2. Хоног: арван өдөр болох (арван хоног болох), өдөр хоног [хоршоо] (хорин дөрвөн цагийн хоорондох хугацаа) - дэлгэрэнгүй...
3. Нэг хоногийн дотор гүйцэтгэх ажлын хугацаат цаг: ажлын өдөр (хуулиар тогтоосон ажил хийх ёстой цаг хугацаа) - дэлгэрэнгүй...
4. Тэмдэглэлт үйл явдал болсон цаг хугацаа: баярын өдөр (түүхэн тэмдэглэлт үйл явдлыг тэмдэглэх өдөр) - дэлгэрэнгүй...
5. [хуучирсан] Газар тариалангийн талбайг хэмжих нэгж.
- маргааш өдөр - маргааш нар мандахаас эхлэн жаргах хүртэлх хугацаа
- хойч өдөр - дараа өдөр
- бүтэн өдөр - нар мандсанаас шингэх хүртэлх цаг
- хагас өдөр - нар мандсанаас шингэх хүртэлх цагийн хагастай тэнцэх хугацаа
- хагас сайн өдөр - бямба гараг
- бүтэн сайн өдөр - ням гараг
- хишиг өдөр - а. Бүтэн сайн өдөр; б. [хуучирсан] Сонгосон сайн өдөр Хишиг өдөр алсын аянд гарна. И.Дамбажав. Монгол үгийн дээж
- хонины хишиг өдөр - хонь хариулах ээлж таарсан өдөр
- гэгээн цагаан өдөр - нартай байх үеэр
- өдрийн сонин - а. Тухайн өдөрт тохиолдсон үйл явдал; б. Долоо хоногт таваас доошгүй удаа хэвлэгдэн гардаг тогтмол хэвлэл ... үргэлжлүүлэн харах ...
