1. Цагаавтар өнгөтэй, өнгөлөг үнэт төмөрлөг, есөн эрдэнийн нэг: цалин мөнгө (а. Дээд зэргийн чанартай дэлгэрэнгүй...үнэт төмөрлөг; б. Ажлын хөлс), алт мөнгөний дархан (алт мөнгөн эдлэл урладаг хүн), мөнгөн ембүү (тусгай хэвд цутгасан мөнгө), гулууз мөнгө (ганжин хэлбэрт оруулсан цул мөнгө), мөнгө хайлуулах (үнэт төмөрлөгийг хайлуулах) - Хүрэл хайлж байгаа цутгуурын ваар саванд хоёулаа хэчнээн мөнгө холин хийж дуутай сайхан хүрэл найруулан хөөргийг ээлжлэн хөөрөгддөг билээ. Б.Ринчен. Түүвэр зохиол., мөнгө сувд (цагаавтар өнгийн төмөрлөг болон сувд эрдэнэ), алт мөнгө [хоршоо] (үнэт төмөрлөгүүд) - Чингис хаанд гүнж охиныг илгээж, алт мөнгө, эд таваарыг Жундуугаас гаргаж, цэргийн хүмүүст даахын хэрээр өгч… Монголын нууц товчоо., мөнгөний сайныг хайлуулаад мэддэг, нөхрийн сайныг ханилаад мэддэг [зүйр цэцэн үг] (хүний болон юмны мөн чанарыг туршин байж мэддэг гэсэн санаа), мөнх настай мөнгөн дөрөөтэй [зүйр цэцэн үг] (эдэлгээ урт гэсэн санаа);
2. Мөнгөөр хийсэн, мөнгөлөн чимсэн зүйл:
мөнгөн аяга (а. Мөнгөөр хийсэн аяга; б. Гадрыг нь мөнгөөр бүрсэн аяга),
дэлгэрэнгүй...мөнгөн гүц (мөнгөөр хийсэн буюу мөнгөөр өнгөлсөн гүц) - Цэвэгмид авгай мөнгөн гүцтэй шимийн архи хэлтгийдүү шургуулж гинжин зүүлттэй таглааг авч шар тос хийгээд дахин таглалаа. С.Удвал. Их хувь заяа., мөнгөн тоног (эмээл, хазаарын тоног чимгийг мөнгөөр хийсэн нь), мөнгөн хяр (эмээлийн бүүргийн ирмэгийг мөнгөөр даруулж хийсэн нь), мөнгөөр бөгжлөх (мөнгөөр бөгжлөн өнгөлөх), мөнгөн аяга барьж, будаа гуйх [зүйр цэцэн үг] (эд хөрөнгөтэй боловч хүнээс юм гуйх гэсэн санаа), мөнгөн цаас (цагаан тугалгаар хийсэн нимгэн ялтас);
3. Худалдах, худалдаалахад өртгийн хэмжүүр болж төлбөрийн үүрэг гүйцэтгэх төмөрлөг цаасан тэмдэгт -
дэлгэрэнгүй...Газар ус асар их ба мөнгө элбэгийг өгүүлвээс… Ж.Баккочо. Декамерон., мөнгө гуйвуулах (мөнгө төгрөгийг банк, шуудан, цахилгаанаар дамжуулан илгээх), мөнгө задлах (бутархай мөнгө болгох), мөнгөн сан (мөнгө хадгалах газар), мөнгөн тусламж (мөнгө төгрөг олгох тусламж), мөнгөн тэмдэгт (гүйлгээнд оруулахаар Улсын банкнаас батлан гаргасан үнэт цаас), мөнгөний ханш (мөнгөний үнэ), мөнгөн хөрөнгө (улсын үнэт хатуу хөрөнгө), мөнгөн шагнал (мөнгө төгрөгөөр өгөх урамшуулал), мөнгөний нярав (мөнгийг гардан барих, хариуцах хүн), мөнгөний реформ (улсаас мөнгөний эргэлтийг өөрчлөх шинэчлэлт), мөнгөний ханш буурах (аливаа улс оронд цаасан мөнгөний эргэлтийн хэмжээ асар их болсноос худалдан авах чадвар буурах), мөнгө хүүлэгч (хүүтэй мөнгө зээлэгч), мөнгөний эргэлт (мөнгөний байнгын гүйлгээ), бутархай мөнгө (өртгийн хэмжүүрийн бага дэвсгэртүүд), хуурамч мөнгө (хувь хүн, байгууллагын үйлдвэрлэсэн гүйлгээнд оруулах эрхгүй мөнгөн тэмдэгт, хууль бусаар үйлдвэрлэсэн мөнгөн тэмдэгт), хүүтэй мөнгө (хүү тооцогдох гүйлгээний хэрэглэл), мөнгө зоос [хоршоо] (мөнгөн тэмдэгт, төгрөг) - Их цэрэг алт торго, мөнгө зоос эл зүйлийг бүрэн хурааж, уул мэт овоолов. В.Инжаннаши. Хөх судар., мөнгө төгрөг [хоршоо] (а. Бутархай болон бүхэл төгрөг; б. Монгол улсын арилжаанд хэрэглэх мөнгөн дэвсгэрт, өртгийн хэмжүүр), *мөнгө идэх (улсын мөнгөн хөрөнгийг хувьдаа ашиглах), *мөнгө цутгах (хээл хахууль өгөх), *мөнгө уух (их цалин хөлс авах) - Түүний ярьснаас үзвэл Осор барилгад хэвээрээ байж байгаад ноднин төмөр замд оржээ. Өөрийн нь ярих нь мөнгийг уудаг гэнэ. С.Бадраа. Улаанбаатар минь сайн байна уу; б. Ажил хэргийг хийж гүйцэтгэхэд зардал их гарах), *мөнгө угаах (хууль зөрчиж олсон бохир мөнгийг гүйлгээнд оруулж өөрийн болгон арвижуулах), *сохор улаан мөнгө ч өгөхгүй (юу ч өгөхгүй), мөнгө цагаан, нүд улаан [зүйр цэцэн үг] (хэтэрхий их шуналтай, мөнгө олохын тулд яахаас ч буцахгүй гэсэн санаа), мөнгө нь ихэдвэл хоол нь гашилдаг [зүйр цэцэн үг] (хүн мөнгөтэй болбол тооцоогүй зардаг гэсэн санаа), мөнгөө барж, өнгөө гээх [зүйр цэцэн үг] (ядуурч хоосрох гэсэн санаа), мөнгөнд шунавал мөхнө, өнгөнд шунавал үхнэ [зүйр цэцэн үг] (өнгө мөнгөнд хэт их шунах амьдралд халтай гэсэн санаа), мөнгө муу бол эзэндээ, хүүхэн муу бол төрхөмдөө [зүйр цэцэн үг] (чанаргүй муу зүйл хэнд ч хэрэг болдоггүй гэсэн санаа);
4. Жижиг зоос, төгрөгийн зууны нэг хувь:
арван мөнгөний марк (арван зоосны үнэтэй марк),
мөнгөн янчаан (мөнгөн зоос)
дэлгэрэнгүй...- Дэмий л хөөрөгний уут урж балтуулж яваа тэр хэдэн мөнгөн янчааныг энэ үнэтэй цаасаар сольчихвол авч явахад ч адаглаад амар шиг санагдаж… байлаа. Б.Өлзийсүрэн. Замын хүзүү;
5. Төлбөр, үнэ хөлс:
байрны мөнгө (байрны үнэ хөлс),
бодын хөлийн мөнгө [хуучирсан] (малаас авч байсан татвар),
дэлгэрэнгүй...цахилгааны мөнгө (цахилгаан ашигласан төлбөр), зардал мөнгө [хоршоо] (аливаа зүйлийг хийж гүйцэтгэхэд зарцуулах хөлс), хөлс мөнгө [хоршоо] (хийсэн ажлын төлбөр);
6. Хөрөнгө зоорь:
бэл мөнгө [хоршоо] (хөрөнгө хогшил),
хөрөнгө мөнгө [хоршоо] (хураан хуримтлуулсан эд зүйл) -
дэлгэрэнгүй...…холын бодлогоор мөнгө хөрөнгө цутгаж, монгол ноёд хаадыг дотор зуур нь хямруулж… Б.Ринчен. Гүнж;
7. [шилжсэн] Мөнгө шиг цагаан өнгө:
мөнгөн сахал (цагаан өнгөтэй сахал) -
дэлгэрэнгүй...Хэрхэн энэ шархдсан хүний амь авах гэж хичээснийг нэгт нэгэнгүй тоочсонд өвгөн мөнгөн сахлаа байн байн шувтарч өгүүлрүүн… Б.Ян. Чингис хаан., мөнгөн уруул (морины хамрын үзүүрт байх бяцхан цагаан толбо), мөнгөн ус (химийн үндсэн махбод, мөнгөн цагаан өнгөтэй, шингэн төмөрлөг), мөнгөн хяруу (гялтганасан цагаан хяруу), цалин мөнгөн дуулга (цав цагаан дуулга) - Цаст их Богдын тэргүүний, цалин мөнгөн дуулгаас, цагаан орог тэргүүтэй цалгих усан мандлаас… Ж.Бадраа. Уяхан хорвоон хань., мөнгөн гүйлс [ургамал] (нүцгэн үртэн маягийн мод, үрийг нь иднэ), мөнгөн улиас [ургамал] (мөчир нь нэл цагаан ноолууран үстэй, навч нь өндгөлжин хэлбэртэй, хуурай ногоон газар, ууланд ургадаг тураг мод), мөнгөн хөвөөр өвс [ургамал] (цэцэг нь навчны өвөрт ургадаг, нэг наст өвс), мөнгөн цацагт [ургамал] (бут бутаар ургадаг, ялам модны навчтай адил навчтай цагаан өнгөтэй, найман хэлтэстэй, тоорцгоос нь нарийн түрүү ургадаг нэгэн зүйл цэцэг), мөнгөн загас [амьтан] (мах нь маш амттай, уртаараа сөөм илүүхэн, ус хөлдсөн хойно гол нуураас олддог нэгэн зүйл загас), мөнгөн ус чимхүүрт үл баригдана, газрын зэрэглээ хөөж үл гүйцэгдэнэ [зүйр цэцэн үг] (болж бүтэхгүй зүйл гэсэн санаа), мөнгөн толгой биш мөгөөрсөн толгой, мөнхөрдөг толгой биш өнхөрдөг толгой [зүйр цэцэн үг] (мөнх болоод бат бөх зүйл биш хэврэг гэсэн санаа).
- цалин мөнгө - а. Дээд зэргийн чанартай үнэт төмөрлөг; б. Ажлын хөлс
- алт мөнгөний дархан - алт мөнгөн эдлэл урладаг хүн
- мөнгөн ембүү - тусгай хэвд цутгасан мөнгө
- гулууз мөнгө - ганжин хэлбэрт оруулсан цул мөнгө
- мөнгө хайлуулах - үнэт төмөрлөгийг хайлуулах
- мөнгө сувд - цагаавтар өнгийн төмөрлөг болон сувд эрдэнэ
- алт мөнгө - үнэт төмөрлөгүүд
- мөнгөний сайныг хайлуулаад мэддэг, нөхрийн сайныг ханилаад мэддэг - хүний болон юмны мөн чанарыг туршин байж мэддэг гэсэн санаа
- мөнх настай мөнгөн дөрөөтэй - эдэлгээ урт гэсэн санаа
- мөнгөн аяга - а. Мөнгөөр хийсэн аяга; б. Гадрыг нь мөнгөөр бүрсэн аяга
... үргэлжлүүлэн харах ...- мөнгөн гүц - мөнгөөр хийсэн буюу мөнгөөр өнгөлсөн гүц
- мөнгөн тоног - эмээл, хазаарын тоног чимгийг мөнгөөр хийсэн нь
- мөнгөн хяр - эмээлийн бүүргийн ирмэгийг мөнгөөр даруулж хийсэн нь
- мөнгөөр бөгжлөх - мөнгөөр бөгжлөн өнгөлөх
- мөнгөн аяга барьж будаа гуйх - эд хөрөнгөтэй боловч хүнээс юм гуйх гэсэн санаа
- мөнгөн цаас - цагаан тугалгаар хийсэн нимгэн ялтас
- мөнгө гуйвуулах - мөнгө төгрөгийг банк, шуудан, цахилгаанаар дамжуулан илгээх
- мөнгө задлах - бутархай мөнгө болгох
- мөнгөн сан - мөнгө хадгалах газар
- мөнгөн тусламж - мөнгө төгрөг олгох тусламж
- мөнгөн тэмдэгт - гүйлгээнд оруулахаар Улсын банкнаас батлан гаргасан үнэт цаас
- мөнгөний ханш - мөнгөний үнэ
- мөнгөн хөрөнгө - улсын үнэт хатуу хөрөнгө
- мөнгөн шагнал - мөнгө төгрөгөөр өгөх урамшуулал
- мөнгөний нярав - мөнгийг гардан барих, хариуцах хүн
- мөнгөний реформ - улсаас мөнгөний эргэлтийг өөрчлөх шинэчлэлт
- мөнгөний ханш буурах - аливаа улс оронд цаасан мөнгөний эргэлтийн хэмжээ асар их болсноос худалдан авах чадвар буурах
- мөнгө хүүлэгч - хүүтэй мөнгө зээлэгч
- мөнгөний эргэлт - мөнгөний байнгын гүйлгээ
- бутархай мөнгө - өртгийн хэмжүүрийн бага дэвсгэртүүд
- хуурамч мөнгө - хувь хүн, байгууллагын үйлдвэрлэсэн гүйлгээнд оруулах эрхгүй мөнгөн тэмдэгт, хууль бусаар үйлдвэрлэсэн мөнгөн тэмдэгт
- хүүтэй мөнгө - хүү тооцогдох гүйлгээний хэрэглэл
- мөнгө зоос - мөнгөн тэмдэгт, төгрөг
- мөнгө төгрөг - а. Бутархай болон бүхэл төгрөг; б. Монгол улсын арилжаанд хэрэглэх мөнгөн дэвсгэрт, өртгийн хэмжүүр
- мөнгө идэх - улсын мөнгөн хөрөнгийг хувьдаа ашиглах
- мөнгө цутгах - хээл хахууль өгөх
- мөнгө уух - их цалин хөлс авах
- мөнгө угаах - хууль зөрчиж олсон бохир мөнгийг гүйлгээнд оруулж өөрийн болгон арвижуулах
- сохор улаан мөнгө ч өгөхгүй - юу ч өгөхгүй
- мөнгө цагаан, нүд улаан - хэтэрхий их шуналтай, мөнгө олохын тулд яахаас ч буцахгүй гэсэн санаа
- мөнгө нь ихэдвэл хоол нь гашилдаг - хүн мөнгөтэй болбол тооцоогүй зардаг гэсэн санаа
- мөнгөө барж өнгөө гээх - ядуурч хоосрох гэсэн санаа
- мөнгөнд шунавал мөхнө, өнгөнд шунавал үхнэ - өнгө мөнгөнд хэт их шунах амьдралд халтай гэсэн санаа
- мөнгө муу бол эзэндээ, хүүхэн муу бол төрхөмдөө - чанаргүй муу зүйл хэнд ч хэрэг болдоггүй гэсэн санаа
- арван мөнгөний марк - арван зоосны үнэтэй марк
- мөнгөн янчаан - мөнгөн зоос
- байрны мөнгө - байрны үнэ хөлс
- бодын хөлийн мөнгө - малаас авч байсан татвар
- цахилгааны мөнгө - цахилгаан ашигласан төлбөр
- зардал мөнгө - аливаа зүйлийг хийж гүйцэтгэхэд зарцуулах хөлс
- хөлс мөнгө - хийсэн ажлын төлбөр
- бэл мөнгө - хөрөнгө хогшил
- хөрөнгө мөнгө - хураан хуримтлуулсан эд зүйл
- мөнгөн сахал - цагаан өнгөтэй сахал
- мөнгөн уруул - морины хамрын үзүүрт байх бяцхан цагаан толбо
- мөнгөн ус - химийн үндсэн махбод, мөнгөн цагаан өнгөтэй, шингэн төмөрлөг
- мөнгөн хяруу - гялтганасан цагаан хяруу
- цалин мөнгөн дуулга - цав цагаан дуулга
- мөнгөн гүйлс - нүцгэн үртэн маягийн мод, үрийг нь иднэ
- мөнгөн улиас - мөчир нь нэл цагаан ноолууран үстэй, навч нь өндгөлжин хэлбэртэй, хуурай ногоон газар, ууланд ургадаг тураг мод
- мөнгөн хөвөөр өвс - цэцэг нь навчны өвөрт ургадаг, нэг наст өвс
- мөнгөн цацагт - бут бутаар ургадаг, ялам модны навчтай адил навчтай цагаан өнгөтэй, найман хэлтэстэй, тоорцгоос нь нарийн түрүү ургадаг нэгэн зүйл цэцэг
- мөнгөн загас - мах нь маш амттай, уртаараа сөөм илүүхэн, ус хөлдсөн хойно гол нуураас олддог нэгэн зүйл загас
- мөнгөн ус чимхүүрт үл баригдана, газрын зэрэглээ хөөж үл гүйцэгдэнэ - болж бүтэхгүй зүйл гэсэн санаа
- мөнгөн толгой биш мөгөөрсөн толгой, мөнхөрдөг толгой биш өнхөрдөг толгой - мөнх болоод бат бөх зүйл биш хэврэг гэсэн санаа
