1. Тодорхой тоо, хэмжээнээс хэтрүү, хэрэгцээнээс их: илүү гаргах (а. Тоо хэмжээ хэтрэх: б. Бусдаас дэлгэрэнгүй...арга чадвараараа давах), илүү гэр (суух гэрээс гадна юм агуулах, мал оруулах зэрэг аахар шаахар зүйлд хэрэглэх гэр: бага гэр, банаг) - Шөнө ирээд илүү гэрт юмуу, хаа тохиолдсон газраа унтана. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., илүү зам явах (ахиу зам явах, заасан замаас давж явах), илүү орон тоо (а. Хүний ажиллах хүчин тогтоосон тооноос хэтрүү орон тоо - Танайх илүү орон тоотой байна. Яриа; б. Тогтоосон тоонд хүрээгүй дутуу орон тоо - Илүү орон тоонд хүн авч ажиллуул! Яриа), илүү сар (билгийн тооллоор гурван жил тутамд арван хоёр сарын оронд арван гурван сар болгож тоолох сар, арга билиг, нар сарны тооллыг тэнцүүлэх үүрэгтэй), илүү сартай жил (билгийн тооллын арван гурван сартай жил), илүү сартай зун (билгийн тооллын арван гурав дахь жил тохиосон зун), илүү сарын бямба өдөр (огт хэрэггүй, илүүц явдлыг зүйрлэсэн хэллэг), илүү цагийн ажил (сунгасан цагийн ажил, хөдөлмөрийн цагаас давсан цагийн ажил) - Над илүү хөрөнгө байхгүй, гэхдээ хамгийн цагаан сэтгэлээс чамд өгч байна. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., илүү тээх (жирэмсэн эх урагаа төрөх ёстой хоногоосоо илүү тээх хугацаа), илүү дутуу [хоршоо] (а. Яв цав биш; б. Хэрэгтэй хэрэггүй - Илүү дутуу юм чалчсан байвал уу! гэж Дулмаа хэлэв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир; в. Их бага - Илүү дутуу идэх юм хоол ундны зүйлээр би цаг үргэлж тодруулан нэг их өлсөж байхаа болилоо. Ж.Дамдин. Үймээний жил), илүү дутуу харах [хоршоо] (а. Шунах - Эцэг өвгөөс үлдсэн өв хөрөнгөөрөө хувьдаа болж явдаг тул илүү дутуу хардаггүй амгалан тайван хүн байлаа. Ж.Дамдин. Үймээний жил; б. Гоочлох), илүү дутуугүй (яв цав) - Бултын жаргал илүү дутуугүй тэгш. Д.Содномдорж. Түм буман хүүхэд;
2. Хэрэггүй, дэмий:
илүү ааш (хамаа, холбогдолгүй зүйлд хүрэлцэх зан),
илүү дутуу [хоршоо] (хэрэгтэй хэрэггүй зүйл,
дэлгэрэнгүй...дэмий илүүц юм), илүү дэлүү [хоршоо] (илүү, ахиу юм харах, шунахайрах байдал), илүү аашилбал есөн зоосны гарз, ихэмсэг аашилбал арван зоосны гарз [зүйр цэцэн үг] (хэмээс хэтрүү ааш гаргах ашиггүй гэсэн санаа), илүүгийн дотор дутуу буй, ихийн дотор бага буй [зүйр цэцэн үг] (их гэж бардамнаж болохгүй, хэдий элбэг ч хомсдох ядуурах үе буй гэсэн санаа), илүүд дурлан чулуу зуух [зүйр цэцэн үг] (шунахайрсаар байгаад тэр нь эцэстээ хор болох), илүү зан (хэмээс хэтрүү зан, хэрэггүй зан) - Үнэндээ улсын энэ чухал ажилд нөгөө муу Дашравдан нь ингэж явдаг нь илүү зан шүү дээ. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн: илүү санаа (а. Бүтэхгүй, хэрэггүй зүйл хийх оролдлого; б. Ихэд горилох хомхой сэтгэл), илүү үг (хэлэхгүй байвал зохих дэмий үг), илүү үзэх (а. Сайн харах; б. Өөрөөсөө давууд атаархах, ад үзэх - Илүү үзэж, хялдайж ч хардаггүй болсон. О.Бямбажав. Саруул зам), илүү харах (а. Сайн харах: б. Бусдын юманд шунах, улам авахыг хүсэх), илүү харж, билүү долоох [зүйр цэцэн үг] (шунаж хоосон хоцрох), илүү хэлэх (хэтрүү ярих), хүнийг илүү хэлэх дуртай хүн (хүнийг давуулж ярих дуртай хүн) - Илүү хэлсэн үг явцгүй. Ж.Дашдорж. Монгол цэцэн үгийн далай., илүү яриа (шаардлагагүй яриа, чалчаа үг) - Харин аманцар манаачийн илүү үг энэ удаа мань залууд гай тотгор тарьчихжээ. Б.Нямаа. Арандалынхан;
3. Давуу, сайн: -
Үсэг бичиг нэгтэйгээрээ Японд явуулах нь арай илүү бололтой. Б.Ринчен. Сандо амбан., дэлгэрэнгүй...илүү баярлах (улам их баярлах), илүү мэдэх (давуу сайн мэдэх) - Энэ хорвоо ертөнцөд хүмүүсийн амьдрах ёсыг би бусдаас илүү мэдсэн мэт санагдан заводын даргыг дуурайн ихэмсэгээр хоолойгоо засаж явсан санагдана. Д.Гармаа. Дайны сүүдэр., илүү од [зурхай] (сарны зурхайн ёсны арван нэгэн гарагийн нэг, хорин өдөр нэгэн хэмжээ, хорин есөн жилд нэгэн эргэлт болно), илүү сайхан (бусдаас сайхан), илүү тус хүргэх (арай их тус хүргэх), илүү ухаалаг хүн (давуу ухаантай хүн), илүү хайрлах (давуу хайрлах), илүү чадалтай (давуу чадалтай), илүү чухал (нэн чухал), илүү халиу [хоршоо] (давуу сайн) - Үзэгдэх царай чинь энгийн боловч үлгэрийн дагинаас илүү дээ хөө. Ч.Лхамсүрэн. Шүлэг.
- илүү гаргах - а. Тоо хэмжээ хэтрэх; б. Бусдаас арга чадвараараа давах
- илүү гэр - суух гэрээс гадна юм агуулах, мал оруулах зэрэг аахар шаахар зүйлд хэрэглэх гэр бага гэр, банаг
- илүү зам явах - ахиу зам явах, заасан замаас давж явах
- илүү орон тоо - а. Хүний ажиллах хүчин тогтоосон тооноос хэтрүү орон тоо - Танайх илүү орон тоотой байна. Яриа; б. Тогтоосон тоонд хүрээгүй дутуу орон тоо - Илүү орон тоонд хүн авч ажиллуул Яриа
- илүү сар - билгийн тооллоор гурван жил тутамд арван хоёр сарын оронд арван гурван сар болгож тоолох сар, арга билиг, нар сарны тооллыг тэнцүүлэх үүрэгтэй
- илүү сартай жил - билгийн тооллын арван гурван сартай жил
- илүү сартай зун - билгийн тооллын арван гурав дахь жил тохиосон зун
- илүү сарын бямба өдөр - огт хэрэггүй, илүүц явдлыг зүйрлэсэн хэллэг
- илүү цагийн ажил - сунгасан цагийн ажил, хөдөлмөрийн цагаас давсан цагийн ажил
- илүү тээх - жирэмсэн эх урагаа төрөх ёстой хоногоосоо илүү тээх хугацаа
... үргэлжлүүлэн харах ...- илүү дутуу - а. Яв цав биш; б. Хэрэгтэй хэрэггүй - Илүү дутуу юм чалчсан байвал уу гэж Дулмаа хэлэв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир; в. Их бага - Илүү дутуу идэх юм хоол ундны зүйлээр би цаг үргэлж тодруулан нэг их өлсөж байхаа болилоо. Ж.Дамдин. Үймээний жил
- илүү дутуу харах - а. Шунах - Эцэг өвгөөс үлдсэн өв хөрөнгөөрөө хувьдаа болж явдаг тул илүү дутуу хардаггүй амгалан тайван хүн байлаа. Ж.Дамдин. Үймээний жил; б. Гоочлох
- илүү дутуугүй - яв цав
- илүү ааш - хамаа, холбогдолгүй зүйлд хүрэлцэх зан
- илүү дутуу - хэрэгтэй хэрэггүй зүйл, дэмий илүүц юм
- илүү дэлүү - илүү, ахиу юм харах, шунахайрах байдал
- илүү аашилбал есөн зоосны гарз, ихэмсэг аашилбал арван зоосны гарз - хэмээс хэтрүү ааш гаргах ашиггүй гэсэн санаа
- илүүгийн дотор дутуу буй, ихийн дотор бага буй - их гэж бардамнаж болохгүй, хэдий элбэг ч хомсдох ядуурах үе буй гэсэн санаа
- илүүд дурлан чулуу зуух - шунахайрсаар байгаад тэр нь эцэстээ хор болох
- илүү зан - хэмээс хэтрүү зан, хэрэггүй зан
- илүү санаа - а. Бүтэхгүй, хэрэггүй зүйл хийх оролдлого; б. Ихэд горилох хомхой сэтгэл
- илүү үг - хэлэхгүй байвал зохих дэмий үг
- илүү үзэх - а. Сайн харах; б. Өөрөөсөө давууд атаархах, ад үзэх - Илүү үзэж, хялайж ч хардаггүй болсон. О.Бямбажав. Саруул зам
- илүү харах - а. Сайн харах; б. Бусдын юманд шунах, улам авахыг хүсэх
- илүү харж билүү долоох - шунаж хоосон хоцрох
- илүү хэлэх - хэтрүү ярих
- хүнийг илүү хэлэх дуртай хүн - хүнийг давуулж ярих дуртай хүн
- илүү яриа - шаардлагагүй яриа, чалчаа үг
- илүү баярлах - улам их баярлах
- илүү мэдэх - давуу сайн мэдэх
- илүү од - сарны зурхайн ёсны арван нэгэн гарагийн нэг, хорин өдөр нэгэн хэмжээ, хорин есөн жилд нэгэн эргэлт болно
- илүү сайхан - бусдаас сайхан
- илүү тус хүргэх - арай их тус хүргэх
- илүү ухаалаг хүн - давуу ухаантай хүн
- илүү хайрлах - давуу хайрлах
- илүү чадалтай - давуу чадалтай
- илүү чухал - нэн чухал
- илүү халиу - давуу сайн
