1. Газар дэлхий оршин буй юмсын хамт; дэлхий: ертөнцийн амьдрал (хорвоогийн ахуй амьдрал) - дэлгэрэнгүй...Энэ ертөнцийн амьдрал даанч утгаа алджээ. П. Баярсайхан. Нохойн хэвтэр., ертөнцийн анир (дэлхийд оршин хөдөлж буй юмсын дуу чимээ), ертөнцийн дүр (дэлхийн төлөв байдал, хорвоогийн төрх), ертөнцийн тоос (ахуй амьдрал) - Хур бороонд ертөнцийн тоос угаагдан хязгааргүй уужим чөлөөтэй болсон тэнгэрт угааж савсан, ноос шиг сэвсгэр цагаан үүлс дүрсээ хувирган хувирган Онон голын усанд бууж алгуурхан урсан байх мэт үзэгдэх нь уул ус хоёрын урсах нүүх чиг таарсных ажээ. С. Эрдэнэ. Хөх хулгана жил., ертөнцийн үйл (хорвоогийн амьдрал, жам ёс), ертөнцийг үзэх үзэл (тусгаар хүмүүс, нийгмийн бүлэг, анги, бүх нийгмийн үйл ажиллагааны чиглэл, мөн бодит байдалд харилцах харилцааг тодорхойлогч зарчим үзэл, үнэмшлийн цогц), алзашгүй ертөнц (манай ертөнц), байгаль ертөнцийг таних (шим ертөнцийг танин мэдэх), гурав дахь ертөнц шашин (бурхны шашны ойлголтоор насан эцэслэсний дараах амьдрал), нийгэм журамт ертөнц (социализм), ертөнц дахин (дэлхий даяар), ертөнц даяараа (дэлхий нийтээрээ), манай ертөнц (энэ ертөнц), орчлон ертөнц [хоршоо үг] (орон зай, цаг хугацааны хувьд хязгааргүй ертөнц) - Учир шалтгааны холбоогүй юм орчлон ертөнцөд байхгүй болохоор та гурвын учрал, хувь заяа ийм л байсан биш үү. Б. Пүрэвдорж. Нууцхан сэтгэл; энэ ертөнц (амьдран буй дэлхийн бөмбөрцөг) - Ганцхан хүсэх юм энэ ертөнц, энх амгалан л байдаг болоосой. С.Эрдэнэ. Хонгор зул., ертөнцийн ухаан хүнд, хүний ухаан эрдэмд [зүйр цэцэн үг] (хүний хүч чадал эрдэм боловсрол дээр тогтдог гэсэн санаа);
2. Сансрын хязгааргүйд орших, од гараг, огторгуйн зарим хэсэг:
ертөнцийн үзэгдэл (хорвоогийн юмс үзэгдэл) -
дэлгэрэнгүй...Зайлуу сайхан гэдэг чинь ертөнцийн үзэгдэл, маргааш урсаад алга болох цустай адилхан, аа харин буян баян хоёр бол хэзээ ч мөнх. Ч. Ойдов. Далан худалч., ертөнцийн физик төрх төлөв (ертөнцийн гадарга, цаг уурын ерөнхий төлөв байдал), нарны аймгийн ертөнц (нарны аймгийн орон зай, гараг эрхэс), оддын ертөнц (оддын орчил) - Оддын ертөнцийг зорихоор Алексей Леонов, Томас Стаффордын удирдсан зөвлөлт америкийн баг нисэх дохио хүлээж байна. М.Чойжил. Андын нутаг алсдахгүй;
3. Адгуус, амьтан ургамлын ай:
амьтдын ертөнц (амьтдын амьдрах жам ёс),
ургамлын ертөнц (ургамлын аймаг)
дэлгэрэнгүй...- Хүний ертөнц гэдэг чинь хилэнцийн хар тулам байж гэдгийг би гүйцэд ойлгосон. Б.Нямаа. Арандалынхан., *ертөнцийн гурав (монгол аман зохиол дахь юм үзэгдлийг адил төстэй байдлаар нь “сүүл” холбон зохиосон гурван мөрт шүлэг), ертөнцийн гурван цагаан (өсөхөд шүд цагаан, өтлөхөд үс цагаан, үхэхэд яс цагаан), ертөнцийн гурван хурдан (салхитай тэнгэрийн үүл хурдан, саруул ухаантны санаа хурдан, сайн морины давхих хурдан), ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлэх (үхэх, нас барахын хүндэтгэл) - Хайрт эцэг нь нэгэнт ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлсэн байх тул нэгэн хэсэгтээ сэтгэл санаа ихэд хямран гуньж явлаа. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., ертөнцөөс халих (ертөнцийн мөнх бусын хувирлыг үзүүлэх) - Ингээд хоёр хөгшин бие биендээ дэмтэй хэдэн жил жаргаад бие биеийнхээ хойноос цувж энэ ертөнцөөс халих болно биз дээ, яах вэ гэж ярив. Л.Түдэв. Уулын үер; 5. Нийгэм: хөрөнгөт ертөнц (хөрөнгөт нийгэм), хүний ертөнц (хүний нийгэм, хүний аж төрөн буй орчин ахуй); 6. [шашин] Бурхны шашны домогт гардаг орчлон дэлхий дээрх гурван ертөнц: өнгөт ертөнц (хүний нийгэм), сав ертөнц (сансар огторгуй) - Саваагүй юманд савсганаж явж, сав ертөнцөд багтахгүй шившиг болж магадгүй нь байна. Д. Намдаг. Шинэ байшинд., шим ертөнц (байгаль орчин) - Ертөнц дахин бээр амар сайн болтугай. Зуун билиг. дээд ертөнц (бурхан сахиусуудын орших орон), дунд ертөнц (хүн төрөлхтний оршин суудаг орон), доод ертөнц (чөтгөр шулмын орон буюу тамын орон).
- ертөнцийн амьдрал - хорвоогийн ахуй амьдрал
- ертөнцийн анир - дэлхийд оршин хөдөлж буй юмсын дуу чимээ
- ертөнцийн дүр - дэлхийн төлөв байдал, хорвоогийн төрх
- ертөнцийн тоос - ахуй амьдрал
- ертөнцийн үйл - хорвоогийн амьдрал, жам ёс
- ертөнцийг үзэх үзэл - тусгаар хүмүүс, нийгмийн бүлэг, анги, бүх нийгмийн үйл ажиллагааны чиглэл, мөн бодит байдалд харилцах харилцааг тодорхойлогч зарчим үзэл, үнэмшлийн цогц
- алзашгүй ертөнц - манай ертөнц
- байгаль ертөнцийг таних - шим ертөнцийг танин мэдэх
- гурав дахь ертөнц - бурхны шашны ойлголтоор насан эцэслэсний дараах амьдрал
- нийгэм журамт ертөнц - социализм
... үргэлжлүүлэн харах ...- ертөнц дахин - дэлхий даяар
- ертөнц даяараа - дэлхий нийтээрээ
- манай ертөнц - энэ ертөнц
- энэ ертөнц - амьдран буй дэлхийн бөмбөрцөг
- ертөнцийн ухаан хүнд, хүний ухаан эрдэмд - хүний хүч чадал эрдэм боловсрол дээр тогтдог гэсэн санаа
- ертөнцийн үзэгдэл - хорвоогийн юмс үзэгдэл
- ертөнцийн физик төрх төлөв - ертөнцийн гадарга, цаг уурын ерөнхий төлөв байдал
- нарны аймгийн ертөнц - нарны аймгийн орон зай, гараг эрхэс
- оддын ертөнц - оддын орчил
- амьтдын ертөнц - амьтдын амьдрах жам ёс
- ургамлын ертөнц - ургамлын аймаг
- ертөнцийн гурав - монгол аман зохиол дахь юм үзэгдлийг адил төстэй байдлаар нь сүүл холбон зохиосон гурван мөрт шүлэг
- ертөнцийн гурван цагаан - өсөхөд шүд цагаан, өтлөхөд үс цагаан, үхэхэд яс цагаан
- ертөнцийн гурван хурдан - салхитай тэнгэрийн үүл хурдан, саруул ухаантны санаа хурдан, сайн морины давхих хурдан
- ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлэх - үхэх, нас барахын хүндэтгэл
- ертөнцөөс халих - ертөнцийн мөнх бусын хувирлыг үзүүлэх
- хөрөнгөт ертөнц - хөрөнгөт нийгэм
- хүний ертөнц - хүний нийгэм, хүний аж төрөн буй орчин ахуй
- өнгөт ертөнц - хүний нийгэм
- сав ертөнц - сансар огторгуй
- шим ертөнц - байгаль орчин
- дээд ертөнц - бурхан сахиусуудын орших орон
- дунд ертөнц - хүн төрөлхтний оршин суудаг орон
- доод ертөнц - чөтгөр шулмасын орон буюу тамын орон
- орчлон ертөнц - орон зай, цаг хугацааны хувьд хязгааргүй ертөнц
