I
1. Дүрс, царай, овор байдал: дүр байдал [хоршоо] (гадаад төрх, төлөв) - дэлгэрэнгүй...Алексейд энэ ноёны дүр байдал бусад ноёдоос ялгагдаж байлаа. С. Удвал. Их хувь заяа., дүр дүрс [хоршоо] (хэлбэр байдал), дүр дүрслэл [хоршоо] (дүр төрхийн хэлбэржүүлэл, урлал), дүр зураг [хоршоо] (үзэгдэх зураг) - Сэтгэлд нь Бадрангуйн дүр зураг сүүмэлзэн тодорч, түүний царайг харж, дууг нь сонсмоор санагдаж, нүүрээ битүүлэн хэвтэж байгаа Даланбаярт уур хүрнэ. С. Лочин. Сэтгэлийн өнгө., дүр төрх [хоршоо] (дүр байдал) - Чагдарын ойролцоо боргио хоржигнон, тэрхүү цойлох урсгалын дотор, өчигдрийн учирсан гоолиг нуруут хар нүдэн охины дүр төрх үзэгдэх шиг болов. М.Дэмчигжав. Мэдээ хүргэгч Дампил., дүрээрээ (бодит байдлаараа) - Сая сая оддын дунд байраа эзлэн Долоон бурхан дүрээрээ, зүсээрээ бүрнээ тодрон гийжээ. Д. Цэдэв. Орчлонгийн хүрд., баримал дүр (баримал хөрөг), бодит дүр (жинхэнэ үнэн төрх), гэгээн дүр (а. Талийгаачийн дүр төрх - Цагийн урсгалд эцгийн гэгээн дүр элэгдэж үгүй болсонгүй, нутгийнхантайгаа хамт өдийг хүрчээ. Т. Баасансүрэн. Амьдрал, тэмцлийн шивнээ; б. Хүндэтгүүштэй хүний царай төрх), ихэмсэг дүр (сүр жавхлан үзүүлсэн дүр) - Тэр хоёр чулуугаа солилцон, тамхилж байгаа ихэмсэг дүр үзүүлээд буцаан өгч хоёр тийш нь шидэв. Ч. Лодойдамба. Тунгалаг тамир., хувилгаан дүр (хойд дүр), хуурамч дүр (хуурамч төрх, хуурамч баг) - Баасангийн хуурамч дүр есдүгээр ангид байснаасаа өнөөдөр сүрхий өсжээ. Ц. Доржготов. Тэнгэр дуугарахын өмнө., авир дүр [хоршоо] (зан байдал), овор дүр [хоршоо] (а. Хүний нүүр царайны байдал - Мянхай нэлээд удаан сөгдөн суухдаа Начин баатрын овор дүр бусдаас их өөр ба дэргэд нь үе тэнгийн буюу түүнээс арай ахмад насны тав зургаан хөвгүүд байхыг ажиглан харж байв. Ш. Нацагдорж. Мандхай цэцэн; б. Юмны гаднах дүр хэмжээ), үлгэр дүр [хоршоо] (а. Даган баримтлах дүрэм болон хүний ажил хөдөлмөрийн бахархан дуурайх хувь; б. Хүн амьтан ба эд зүйлийн хэлбэр янз, төрх), хэлбэр дүр [хоршоо] (гадаад төрх байдал), царай дүр [хоршоо] (царай төрх);
2. Утга зохиол, урлагт юмны бодит байдал түүний хувь хувийн тодорхой онцлог үзэгдэл, хэлбэрийг уран зохиолын аргаар ерөнхийлөн гаргасан тусгал:
дэлгэрэнгүй...дүр бүтээх (а. Зохиолч уран зохиолын баатрыг урлах; б. Тайз, дэлгэцийн бүтээлд жүжигчин хэн нэг баатрыг амилуулах), гол дүр (үйл явдлыг хөтлөгч гол баатар), тод дүр (онцгой содон дүр) - Тэгээд ч тэр “сүүлчийн зун” яагаад ч юм тэр ганцхан зун миний санаанд хамгийн тод дүр зурагтайгаа үлдсэн байдаг. С. Эрдэнэ. Зүүдний цагаан унага., уран дүр (урлаг, уран зохиолын дүрслэгдэхүүн), хэв шинжит дүр (бодит амьдралын үзэгдлийг нэгтгэн уран зохиолд дүрээр тусгасан нь), эерэг дүр (сайн сайхны төлөөлөл болсон дүр), эсрэг дүр (сөрөг, муу талын баатар) - Энэ дүр нь ардын журамт цэргийн нийтлэг зан төрхөд их ойр болжээ. “Цог” сэтгүүл;
3. Хэв шинж, зан төлөв:
дүр үзүүлэх (хуурамч зан гаргах)
- Цалинг чинь өгүүлсэн гэж их л санаа тавьсан дүр үзүүлсэн байна. дэлгэрэнгүй...Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., дүр хувилах (а. Үхэх; б. Их амарлингуй байдал үзүүлэх), *дүрдээ итгэх (а. Өөрийн хэрээс хэтрүүлэн чадах мэдэх бодолтой байх; б. Байгаа байдалдаа хэт эрэмших).
Ижил үг
