II  

1. Аливаа юмны анх үүсгэл, эхлэл: голын эх (усны ундарга үүсэх газар) -дэлгэрэнгүй... Ар голын эхэнд, агар зандан найгана. Д.Равжаа. Зохиолын эмхэтгэл., эх үлгэр (анхны загвар), эх үсэг [хуучирсан] (монгол хэлний долоон эгшиг үсэг), эх ноорог (зохиогчийн анхны ноорог); эх бичиг (зохиол бүтээлийн хамгийн анхны хувилбар, гар эх) - Энэ ном бол гар эхийн байдалтай байгаа юм гэж Хемингуэйн гэргий сурвалжлагчид мэдэгджээ. “Цог” сэтгүүл., эх гаргах (а. Бичиг зохиол зэргийг анх үүсгэн зохиох, тогтоох; б. Юмыг үлгэр дуурайл болгох зорилгоор анхны загварыг гаргах), эх зохиогч (бичиг зохиолын үүсгэлийг гаргадаг хүн), эх компани (олон салбар компаниудыг үүсгэн бий болгосон анхдагч байгууллага) - Бусдын хувьцааны хяналтын хувийг эзэмшигч байгааг эх компани, түүний хяналтад байгааг нь охин компани гэнэ. “Ардын эрх” сонин., эх ноорог (анхны навтраг), эх татах (юмыг үйлдэх, зохиох, байгуулах зэрэгт өөр зүйлээс жишээ дүрэм болгож дуурайн авах), эх хүү (а. Анх хөлсөлсөн зээлдсэн мөнгө, түүний хөлс; б. Бичиг зохиол, зураг хөрөг, зэргийн юмны анх дуурайх үлгэр, загвар болгосон зүйл, түүнийг дуурайлган буулгасан хуулсан зүйл хоёрыг хавсран нэрлэх нэр), гэрээний эх (гэрээ хэлэлцэл хийхэд загвар болгох бичиг баримт), эх булаг [хоршоо] (эх үүсвэр), эх сурвалж [хоршоо] (а. Түүхийн сурвалж мэдээ; б. Тухайн зүйлийн тухай мэдээ хэлж өгөх нь), эх үүсвэр [хоршоо] (уг гарвал, анхны үүсэл), эх уурхай [хоршоо] (юмны уг үндэс), эх адаг [хоршоо] (эхлэл төгсгөл) - Эх адаг нь олдохгүй мэт болсон. Д.Содномдорж. Түм буман хүүхэд., эх адаггүй [хоршоо] (эмх замбараагүй; эцэс төгсгөлгүй), эх зах [хоршоо] (а. Юмны эхлэл; б. Ахмад), эх захгүй (дэс дараагүй, хүмүүсийн их багын хоорондын харилцааны ёс журамгүй нь) - Яасан эх захаа алдсан ороолонгууд вэ? С.Дашдэндэв. Улаан наран., эх сүүл [хоршоо] (юмны эхлэл төгсгөл), эх сүүлгүй (эмх замбараагүй, учир зүйгүй) - Муу сайн бичээч нар, эх сүүлгүй их бичиг бичиж сууна. С.Удвал. Их хувь заяа., эх толгой [хоршоо] (юмны эмх замбараа, эхлэл төгсгөл), эх толгойгоо алдах (юм учир зүйгээ алдах), эх толгойгүй (эмх замбараагүй, эхлэл төгсгөл нь мэдэгдэхгүй); 3. Хугацааны түрүүний хэсэг: өвлийн эх (өвлийн сарын түрүүч) - Ац голын шугуй бургас цан хүүрэг болон бууралтав. Б.Нямаа. Арандалынхан; 4. Хэвгий газрын эхлэх хэсэг: жалганы эх (газар хөдлөл, гол мөрний урсгал зэргээс үүсэж тогтсон хотгор газрын эхлэл хэсэг); 5. Юмны тэргүүн, дээд тал, ахлах зүйл - Үлгэрийн эхэнд үзэгдсэн, үгийн үзүүрт яригдсан. Ч.Лхамсүрэн. Хүрэн морь.

• голын эх - усны ундарга үүсэх газар
• эх үлгэр - анхны загвар
• эх үсэг - монгол хэлний долоон эгшиг үсэг
• эх ноорог - зохиогчийн анхны ноорог
• эх бичиг - зохиол бүтээлийн хамгийн анхны хувилбар, гар эх
• эх гаргах - а. Бичиг зохиол зэргийг анх үүсгэн зохиох, тогтоох; б. Юмыг үлгэр дуурайл болгох зорилгоор анхны загварыг гаргах
• эх зохиогч - бичиг зохиолын үүсгэлийг гаргадаг хүн
• эх компани - олон салбар компаниудыг үүсгэн бий болгосон анхдагч байгууллага
• эх ноорог - анхны навтраг
• эх татах - юмыг үйлдэх, зохиох, байгуулах зэрэгт өөр зүйлээс жишээ дүрэм болгож дуурайн авах
... үргэлжлүүлэн харах ...
эх хүү - а. Анх хөлсөлсөн зээлдсэн мөнгө, түүний хөлс; б. Бичиг зохиол, зураг хөрөг, зэргийн юмны анх дуурайх үлгэр, загвар болгосон зүйл, түүнийг дуурайлган буулгасан хуулсан зүйл хоёрыг хавсран нэрлэх нэр
гэрээний эх - гэрээ хэлэлцэл хийхэд загвар болгох бичиг баримт
эх булаг - эх үүсвэр
эх сурвалж - а. Түүхийн сурвалж мэдээ; б. Тухайн зүйлийн тухай мэдээ хэлж өгөх нь
эх үүсвэр - уг гарвал, анхны үүсэл
эх уурхай - юмны уг үндэс
эх адаг - эхлэл ба төгсгөл
эх адаггүй - эмх замбараагүй эцэс төгсгөлгүй
эх зах - а. Юмны эхлэл; б. Ахмад
эх захгүй - дэс дараагүй, хүмүүсийн их багын хоорондын харилцааны ёс журамгүй нь
эх сүүл - юмны эхлэл төгсгөл
эх сүүлгүй - эмх замбараагүй, учир зүйгүй
эх толгой - юмны эмх замбараа, эхлэл төгсгөл
эх толгойгоо алдах - юм учир зүйгээ алдах
эх толгойгүй - эмх замбараагүй, эхлэл төгсгөл нь мэдэгдэхгүй
өвлийн эх - өвлийн сарын түрүүч
жалганы эх - газар хөдлөл, гол мөрний урсгал зэргээс үүсэж тогтсон хотгор газрын эхлэл хэсэг