1. Үг хийгээд хэлний хэрэглэгдэхүүний авиа, дүрсийг тэмдэглэх үсэг хэрэглэн санаа бодлоо буулгах үгсийн дэлгэрэнгүй...тогтолцоо: шаантаг бичиг (зөөлөн шавар дээр хурц үзүүртэй зүйлээр наалдуулан дарж бичдэг шаантган дүрст бичиг), дээсэн бичиг (дээс зангидан янз бүрийн гогцоо гарган түүгээрээ дохио болгон харилцах эртний бичиг), модон бичиг (арав орчим сантиметр хэмжээтэй хавтгай модон дээр элдэв дүрс сийлбэрлэн зурж, утга санаа илэрхийлдэг эртний бичиг), бичгийн боловсрол (бичиж найруулах чадвар, эрдэм), бичгийн хэл (ярианы хэлэнд тулгуурлан үүсэж хэлбэржсэн нарийн дүрэм журамтай харьцангуй тогтвортой хэл), бичиг бийр [хоршоо] (а. Бичгийн хэрэглэл; б. Эрдэм ном, бичгийн боловсрол) - Бичиг бийрийн эрдэмгүй эгэл харц тэр. А.Дашням. Өлзийнарангийн өчил., бичиг үсэг ~ үсэг бичиг [хоршоо] (үг хэлийг тэмдэглэж олон түмэнд болон хойч үедээ уламжлах харилцааны тэмдгийн тогтолцоо) - Энэ үед би хуучин монгол бичиг үсгийг уншиж бичдэг болж байв. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дурдатгалууд., бичиг сурдаггүй битүү толгой, эрдэм сурдаггүй эргүү толгой [зүйр цэцэн үг] (ном эрдэм сурдаггүй ой ухаан муутай гэсэн утгатай хэллэг), үсэг бичигт тайлагдах (уншиж, бичиж чаддаг болох);
2. Бичгийн хэрэглэл:
бичгийн зүү (бичиг үдэх хадаас),
бичгийн дугтуй (бичиг агуулах цаасан сав),
дэлгэрэнгүй...бичгийн машин (гар бичмэл болон бичмэл материал зэргийг шивэн оруулах машин), бичгийн сав (бичгийн хэрэглэл агуулах эдлэл), бичгийн таарцаг (бичиг цаас хийх цүнх маягийн зүйл), бичгийн хэрэглэл (бичиг бичихэд хэрэглэх зүйл), бичгийн цаас (бичиг бичихэд зориулсан цаас), бичгийн эд (цаас, бэх, бийр, зууруул зэрэг бичгийн хэрэглэл);
3. Бичигч:
бичгийн хүн (а. Бичиг сурсан хүн; б. Эрдэм номын мөр хөөсөн хүн; в. Бичгийн ажилд мэргэшсэн хүн),
дэлгэрэнгүй...их бичгийн хүн (а. Эртний гүн ухаанд мэргэжсэн эрдэмтэн тэнгэр, газар, хүн гурвыг туулсан хүн; б. Номын их гүүш);
4. Бичгийн төрөл:
албан бичиг (албан харилцаанд хэрэглэх тусгай хэв, тогтсон найруулга бүхий бичиг),
дэлгэрэнгүй...зурвас бичиг (нарийн уртхан цаасан дээр бичсэн бичиг), тунхаг бичиг (засаг төрийн дээд байгууллагаас олон нийтэд зарлан тараах албан бичиг), түүх бичиг (түүх тэмдэглэсэн бичиг), ухуулан зарлах бичиг (олон нийтийн санаа бодлыг нэгэн зүгт хандуулах зорилготой мэдээллийг цаасанд бичиж олны хөлийн газар нааж үзүүлэх бичиг), эх бичиг (хуулбар биш, гарын үсэг, тамга бүхий бодит эх), авцгаах бичиг [хуучирсан] (алба сангийн юмыг авахын тулд баримт тэмдэг болгох бичиг), бичиг баримт [хоршоо] (бичиж баримтжуулсан зүйл) - Монгол үсгийн бичиг баримтаас гадна орос герман хэлээр бичдэг байлаа. Б.Ринчен. Монгол бичгийн хэлний зүй., бичиг дурсгал [хоршоо] (бичгээр үлдсэн өв соёл), бичиг дэвтэр [хоршоо] (ном дэвтэр, цаас дэвтэр) - Бийр янтай, бичиг дэвтрээс түр ч гэсэн нэг хагацах юмсан. А.Дашням. Өлзийнарангийн өчил., бичиг захиа [хоршоо] (бусдад илгээн явуулах, дамжуулан өгөх бичиг) - Бичиг захиаг хошуу ноёнд хүргэнэ. Монгол ардын үлгэр., бичиг тэмдэглэл [хоршоо] (бичиж тэмдэглэсэн зүйл), бичиг айлтгах тэнгэр [хуучирсан] (оны тэнгэрийн дотоод арван хоёрдугаарт буй оны эрхэм тэнгэр, айлтгах тэмдэглэх хянах байцаах хэргийг даана), бичиг авцгаах [хуучирсан] (аливаа албаны юм зүйлийг авах учир тэмдэгт болгож өгүүлэх бичиг), дээдийн бичгийн гэр [хуучирсан] (ордны эмэгтэйчүүд буюу дотоод авгай нарын бичиг унших газар), бичгийн хэвийн гэр [хуучирсан] (хааны бичсэн зүйл бүрийн бичгийг сийлэх, дармал дарах газар), бичгийн дарга [хуучирсан] (дотоод яамны хэргийг бүгд захирах сайд), бичгийн дэслэн уншигч сайд [хуучирсан] (дотоод яамны жигүүрийн бичгийн даргын дараах түшмэл), бичгийн дэслэн хэлэлцэгч сайд [хуучирсан] (бичгийн яамны дэслэн уншигч түшмэлийн адил түшмэл), бичгийн дэд сайд [хуучирсан] (жигүүрийн сайдын зэрэг хавсаргасан дотоод яамны хэрэг шийтгэх сайд), бичгийн сайд [хуучирсан] (бичгийн эрхэм сайд, есөн сайдуудын зэрэг сайдыг хэлнэ), бичгийн эрхин сайд [хуучирсан] (дотоод яамны хэргийг бүгд захирах сайд), бичиг унших түшмэл [хуучирсан] (тайлгын бичиг унших түшмэл), цаг улирлын тооны бичигт тушаасан түшмэл [хуучирсан] (цаг улирлын тооны бичгийг сийлэх дармал дарах зэрэг хэргийг хамаарах түшмэл), бичгийн түшмэл [хуучирсан] (эрхэлсэн түшмэлээс дорогш, бага тушаалын түшмэл), бичгийн түшмэл тавих ариутгах хэлтэс [хуучирсан] (тэгш, сондгой сард манж, хятад бичгийн түшмэдийг томилон тавих, ухуулан нөхөх, нэмэх хасах зэрэг хэргийг эрхлэн шийтгэх газар), бичгийн түшмэлийн өргөмжлөлийн өчүүхэн салаа [хуучирсан] (дотоод, гадаад бичгийн түшмэлийн жуухын хэрэг зүйлийг хадгалах газар), бичгийн түшмэлийн тэмдэг [хуучирсан] (гадаад бичгийн түшмэлд бат болгон өгөх бичиг), бичгийн тэмдэг [хуучирсан] (чулуу, тоосго, яснаа тулгарын үсэг сийлж тэмдэглэн дарах зүйл; гарын тийз), бичгийн утгач [хуучирсан] (бичгийн дэслэн уншигч сайдаас дорогш, харцсын цогтноос дээш түшмэл), бичгийн хүний хив малгай [хуучирсан] (эртний бичгийн хүний өмсдөг байсан малгай), бичгийн яам [хуучирсан] (бичиг сурлага, өргөмжлөл жуух, гэрэлт хөшөө чулууны бичиг зохиож бичих, улсын судар, зүйл бүрийн шастирыг үйлдэх зэрэг хэргийг бүгд захирах яам), айлтгах бичиг [хуучирсан] (хууль ёсоор дээш дэвшүүлэн барих бичиг), ерийн айлтгах бичиг [хуучирсан] (мэдээлэх зорилгоор тамга даралгүй айлтгасан бичиг), илэрхийлэн айлтгах бичиг [хуучирсан] (баярын ёс хийж айлтгах албан барьж ирэх айлтгах бичиг; бодрол бичиг), өргөн барих айлтгах бичиг [хуучирсан] (ихэс дээдэст баярын ёсоор айлтгах бичиг), тамгатай айлтгах бичиг [хуучирсан] (тамга тэмдэг бүхий айлтгах бичиг), айлтгал бичгийг цохлох [хуучирсан] (айлтгах бичгийг дагуулсан хуудасны ёсоор буулгасан зарлигийг улаан бийрээр хичээнгүйлэн бичих хэрэг зүйлийг эрхлэн шийтгэх), буулгат бичиг [хуучирсан] (зургаан яамны айлтгасан ёсоор сийрүүлж данс үйлдэж яаманд хадгалах бичиг), гаргах бичиг [хуучирсан] (олон мужийн айлтгах хэргийг ёсоор сийрүүлэн хүргүүлэх бичиг), дашлах бичиг [хуучирсан] (айлтгах бичгийн ёсоор бичиж дотоод яаманд хүргэж хадгалуулах газар), дэвшүүлэх бичиг [хуучирсан] (тус явдлын яамны дотор олон хэлтсээс харилцан явуулах бичиг), тушаал илгээх бичиг [хуучирсан] (дээд түшмэлд илгээх бичиг), уламжлан буулгасан бичиг [хуучирсан] (зургаан явдлын яамны улам улмаар уламжлан гаргах хэрэг);
5. Ном зохиол:
бичиг орчуулах (ном зохиол орчуулах)
- Ном их үздэг, бичиг их орчуулдаг тийм нэг хүн байсан юм. дэлгэрэнгүй...style="font-size: 10px;">Б.Ринчен. Гүнж., бичиг зохиол [хоршоо] (утга зохиол, ном зохиол) - Хуучин бичиг зохиолоос өөр юм олж үзэх арга нөхцөлгүй. Б.Ринчен. Үүрийн туяа., бичиг ном ~ ном бичиг [хоршоо] (бичин тэмдэглэсэн зохиол бүтээл), бичиг судар [хоршоо] (ном судар, ном зохиол) - Тэр үед асрын дээр бичиг судар хурааж байжээ. В.Инжаннаши. Улаанаа ухилах тэнхим., бичиг суртал [хоршоо] (ном зохиол, үзэл санаа) - Дайчин улс тулгар тогтнохоос бичиг суртлаас бие гарч хөрөнгө бүтээхийн үүдгүй тул... В.Инжаннаши. Хөх судар., бичиг товхимол [хоршоо] (ном зохиол, товхимол) - Орчуулан эвлүүлж зохиох, бичиг товхимолд хэрэглэх орос монгол нэрийн зүйлийг бичих зэргээр… Б.Ринчен. Марк Твений минь махыг нь идэж дээ., бичиг утга [хоршоо] (ном зохиолын утга санаа, ойлголт) - Энэ сэтгэлийг юунаар ч саатуулан чадахгүйдээ бичиг утгыг эрсээр байв. В.Инжаннаши. Хөх судар., бичиг хар [хоршоо] (бичиг зохиол) - Аливаа бичиг харыг монголчлон орчуулахуйд хүрэв. Б.Ринчен. Марк Твений минь махыг нь идэж дээ., бичиг цаас [хоршоо] (бичиг номын зүйл), бичиг эрдэм [хоршоо] (эрдэм ном, боловсрол) - Мал хариулж явснаас бичиг эрдэм сурвал зохилтой билээ. Хоёр загалын тууж.
- бичгийн боловсрол - бичиж найруулах чадвар, эрдэм
- бичгийн хэл - ярианы хэлэнд тулгуурлан үүсэж хэлбэржсэн нарийн дүрэм журамтай харьцангуй тогтвортой хэл
- бичиг үсэг ~ үсэг бичиг - үг хэлийг тэмдэглэж олон түмэнд болон хойч үедээ уламжлах харилцааны тэмдгийн тогтолцоо
- бичиг сурдаггүй битүү толгой, эрдэм сурдаггүй эргүү толгой - ном эрдэм сурдаггүй ой ухаан муутай гэсэн утгатай хэллэг
- бичгийн зүү - бичиг үдэх хадаас
- бичгийн дугтуй - бичиг агуулах цаасан сав
- бичгийн машин - гар бичмэл болон бичмэл материал зэргийг шивэн оруулах машин
- бичгийн сав - бичгийн хэрэглэл агуулах эдлэл
- бичгийн таарцаг - бичиг цаас хийх цүнх маягийн зүйл
- бичгийн хэрэглэл - бичиг бичихэд хэрэглэх зүйл
... үргэлжлүүлэн харах ...- бичгийн цаас - бичиг бичихэд зориулсан цаас
- бичгийн эд - цаас, бэх, бийр, зууруул зэрэг бичгийн хэрэглэл
- бичгийн хүн - а. бичиг сурсан хүн; б. Эрдэм номын мөр хөөсөн хүн; в. Бичгийн ажилд мэргэшсэн хүн
- их бичгийн хүн - а. Эртний гүн ухаанд мэргэжсэн эрдэмтэн тэнгэр, газар, хүн гурвыг туулсан хүн; б. Номын их гүүш
- албан бичиг - албан харилцаанд хэрэглэх тусгай хэв, тогтсон найруулга бүхий бичиг
- зурвас бичиг - нарийн уртхан цаасан дээр бичсэн бичиг
- тунхаг бичиг - засаг төрийн дээд байгууллагаас олон нийтэд зарлан тараах албан бичиг
- түүх бичиг - түүх тэмдэглэсэн бичиг
- ухуулан зарлах бичиг - олон нийтийн санаа бодлыг нэгэн зүгт хандуулах зорилготой мэдээллийг цаасанд бичиж олны хөлийн газар нааж үзүүлэх бичиг
- шаантаг бичиг - зөөлөн шавар дээр хурц үзүүртэй зүйлээр наалдуулан дарж бичдэг шаантган дүрст бичиг
- эх бичиг - хуулбар биш, гарын үсэг, тамга бүхий бодит эх
- авцгаах бичиг - алба сангийн юмыг авахын тулд баримт тэмдэг болгох бичиг
- бичиг баримт - бичиж баримтжуулсан зүйл
- бичиг бийр - а. Бичгийн хэрэглэл; б. Эрдэм ном, бичгийн боловсрол
- бичиг дурсгал - бичгээр үлдсэн өв соёл
- бичиг дэвтэр - ном дэвтэр, цаас дэвтэр
- бичиг захиа - бусдад илгээн явуулах, дамжуулан өгөх бичиг
- бичиг тэмдэглэл - бичиж тэмдэглэсэн зүйл
- бичиг орчуулах - ном зохиол орчуулах
- бичиг зохиол - утга зохиол, ном зохиол
- бичиг ном ~ ном бичиг - бичин тэмдэглэсэн зохиол бүтээл
- бичиг судар - ном судар, ном зохиол
- бичиг суртал - ном зохиол, үзэл санаа
- бичиг товхимол - ном зохиол, товхимол
- бичиг утга - ном зохиолын утга санаа, ойлголт
- бичиг хар - бичиг зохиол
- бичиг цаас - бичиг номын зүйл
- бичиг эрдэм - эрдэм ном, боловсрол
- бичиг айлтгах тэнгэр - оны тэнгэрийн дотоод арван хоёрдугаарт буй оны эрхэм тэнгэр, айлтгах тэмдэглэх хянах байцаах хэргийг даана
- бичиг авцгаах - аливаа албаны юм зүйлийг авах учир тэмдэгт болгож өгүүлэх бичиг
- дээдийн бичгийн гэр - ордны эмэгтэйчүүд буюу дотоод авгай нарын бичиг унших газар
- бичгийн хэвийн гэр - хааны бичсэн зүйл бүрийн бичгийг сийлэх, дармал дарах газар
- бичгийн дарга - дотоод яамны хэргийг бүгд захирах сайд
- бичгийн дэслэн уншигч сайд - дотоод яамны жигүүрийн бичгийн даргын дараах түшмэл
- бичгийн дэслэн хэлэлцэгч сайд - бичгийн яамны дэслэн уншигч түшмэлийн адил түшмэл
- бичгийн дэд сайд - жигүүрийн сайдын зэрэг хавсаргасан дотоод яамны хэрэг шийтгэх сайд
- бичгийн сайд - бичгийн эрхэм сайд, есөн сайдуудын зэрэг сайдыг хэлнэ
- бичгийн эрхин сайд - дотоод яамны хэргийг бүгд захирах сайд
- бичиг унших түшмэл - тайлгын бичиг унших түшмэл
- цаг улирлын тооны бичигт тушаасан түшмэл - цаг улирлын тооны бичгийг сийлэх дармал дарах зэрэг хэргийг хамаарах түшмэл
- бичгийн түшмэл - эрхэлсэн түшмэлээс дорогш, бага тушаалын түшмэл
- бичгийн түшмэл тавих ариутгах хэлтэс - тэгш, сондгой сард манж, хятад бичгийн түшмэдийг томилон тавих, ухуулан нөхөх, нэмэх хасах зэрэг хэргийг эрхлэн шийтгэх газар
- бичгийн түшмэлийн өргөмжлөлийн өчүүхэн салаа - дотоод, гадаад бичгийн түшмэлийн жуухын хэрэг зүйлийг хадгалах газар
- бичгийн түшмэлийн тэмдэг - гадаад бичгийн түшмэлд бат болгон өгөх бичиг
- бичгийн тэмдэг - чулуу, тоосго, яснаа тулгарын үсэг сийлж тэмдэглэн дарах зүйл гарын тийз
- бичгийн утгач - бичгийн дэслэн уншигч сайдаас дорогш, харцсын цогтноос дээш түшмэл
- бичгийн хүний хив малгай - эртний бичгийн хүний өмсдөг байсан малгай
- бичгийн яам - бичиг сурлага, өргөмжлөл жуух, гэрэлт хөшөө чулууны бичиг зохиож бичих, улсын судар, зүйл бүрийн шастирыг үйлдэх зэрэг хэргийг бүгд захирах яам
- айлтгах бичиг - албан ёсоор дээд тушаалтанд өргөх бичиг
- ерийн айлтгах бичиг - мэдээлэх зорилгоор тамга даралгүй айлтгасан бичиг
- илэрхийлэн айлтгах бичиг - баярын ёс хийж айлтгах албан барьж ирэх айлтгах бичиг бодрол бичиг
- өргөн барих айлтгах бичиг - ихэс дээдэст баярын ёсоор айлтгах бичиг
- тамгатай айлтгах бичиг - тамга тэмдэг бүхий айлтгах бичиг
- айлтгал бичгийг цохлох - айлтгах бичгийг дагуулсан хуудасны ёсоор буулгасан зарлигийг улаан бийрээр хичээнгүйлэн бичих хэрэг зүйлийг эрхлэн шийтгэх
- буулгат бичиг - зургаан яамны айлтгасан ёсоор сийрүүлж данс үйлдэж яаманд хадгалах бичиг
- гаргах бичиг - олон мужийн айлтгах хэргийг ёсоор сийрүүлэн хүргүүлэх бичиг
- дашлах бичиг - айлтгах бичгийн ёсоор бичиж дотоод яаманд хүргэж хадгалуулах газар
- дэвшүүлэх бичиг - тухайн яамны хүрээнд харьяа хэлтсийн харилцан явуулах бичиг
- тушаал илгээх бичиг - дээд түшмэлд илгээх бичиг
- уламжлан буулгасан бичиг - зургаан явдлын яамны улам улмаар уламжлан гаргах хэрэг
- бичиг үсэгт тайлагдах - уншиж, бичиж чаддаг болох
- дээсэн бичиг - дээс зангидан янз бүрийн гогцоо гарган түүгээрээ дохио болгон харилцах эртний бичиг
