1. Амьд биеийн амь тасрах, амьгүй болох: баатарлагаар үхэх (ямар нэг үйл хэргийн төлөө эрэлхэг дэлгэрэнгүй...зоригтойгоор амь насаа алдах), боож үхэх (өөрийгөө боомилон алах), зуурдаар үхэх (өвчний улмаас үхэх, цаг бусаар үхэх), өлсөж үхэх (өлссөнөөс болж амиа алдах), үхсэн амьдын хооронд (а. Ухаангүй байх; б. Сулбайх, унжийх, ядрах; в. Дорой үхээнц байх; г. Айснаас болж яахаа мэдэхээ болих); үхэх өтлөх [хоршоо] (хөгшрөх, нас эцэслэх) - Үхэх өтлөхийн цаг ирж буурал боловч үндэс язгуураа ертөнцөд үлдээсэндээ бахархана. Д.Нацагдорж. Нялхас., үхэх сэхэх [хоршоо] (а. Өөдлөх уруудах; б. Ялах ялагдах; в. Амьдрах үхэх), үхэх сэхэхээ үзэх (а. Ана мана үзэх, ажил явдлын бүтэх бүтэхгүйг харах; б. Ширүүн зодолдох, ширүүн тулалдаж ялах ялагдахаа үзэх) - Үхэх сэхэхийн шийдвэр бас тодроогүй байна шүү дээ гээд унаа тэмээнээсээ дэвхрэн бууж ирэв. Д.Намдаг. Цаг төрийн үймээн., үхэх мөхөх [хоршоо] (үхэж үрэгдэж үгүй болох), үхэх төрөх [хоршоо] (хүн, амьтан эхээс мэндлэх, нас барах) - Аав ээж ахан дүүс минь ээ, үхэх төрөх хооронд хагацал зовлон салдаггүй хорвоод бид төрсөн биш үү. С.Эрдэнэ. Нарангарвуу., үхэх амьдрах [хоршоо] (хүн, амьтны амьд явах, нас эцэслэх) - Үхэх амьдрах чинь өөрийн нэгэн өмхий хэлэнд болой. В.Инжиннаши. Хөх судар., *төрийн төлөө оготно боож үхэх (хүч хүрэхгүй зүйлд санаархах) - Улс төрийн тухай гэвэл “төрийн төлөө оготно боож үхнэ” гэгчээр миний элдвийг бодон санаа сэтгэлээ зовоохын хэрэг юу билээ? гэж өөртөө асуулт тавина. Д.Намдаг. Цаг төрийн үймээн., *зүрх үхэх (шантрах, бэрхшээх, халирах) - Маргааш хонинд явна гэхээс бүүр зүрх үхэх шиг болж байлаа. Д.Мягмар. Уянгын туужууд., *мэх үхэх (арга барагдах), *уйдаж үхэх шахах (маш их уйдах), *үхэхээс бусдыг үзэх (а. Хашир, догь болсон; б. Маш их зовлон үзэх), *үхэхдээ үхэр буу тавих (а. Гар татах; б. Эцсийн аргаа хэрэглэх), *үхсэн чавганцаас унгас гуйх (үл бүтэх юм бодож, санах) - Хөдөө хөхөрч гадаа гандсан, үдээр дэвтээх гэж үйлээ барж, хөгшин намайг ухуулганд орвол, үхсэн чавганцаас унгас гуй. Д.Пүрэвдорж. Шарлингийн “хар” хас., *үнээ үхэхдээ сүү орох (бүтэхгүй зүйлд санаархах гэсэн санаа), үхэх завгүй [зүйр цэцэн үг] (маш завгүй), үхнэ үхнэ гэсээр үхрийн мах барах, явна явна гэсээр ямааны мах барах [зүйр цэцэн үг] (баашлах, арга бач гаргах, ажил явдалд саад болох), үхэвч амь нэг, өргөвч тоос нэг [зүйр цэцэн үг] (маш дотно), үхсэн буурын толгойноос амьд ат айх [зүйр цэцэн үг] (нэр сүр, хүч чадлаас нь айх гэсэн санаа), үхтэл үр харам [зүйр цэцэн үг] (өөрийн үр хүүхэд), дааганаас унаж үхдэггүй, дарвагараас болж үхдэг [зүйр цэцэн үг] (бодлогогүй хэлсэн үг хэрэгт хийдэг), үхсэнийг газартаа амьдыг явдалдаа [зүйр цэцэн үг] (хэрэг явдлыг цаг тухайд нь хийх, ажил явдлыг дор дор нь гүйцэлдүүлэх гэсэн санаа) - Үхсэнийг газартаа, амьдыг явдалдаа гэж байдаг тул хамрынх нь буйлыг авч өвөрлөөд орхин явав. Д.Намдаг. Цаг төрийн үймээн;
2. Ургамал ус, чийгээр дутаж гандаж хатах -
Тасалгааны цэцгийг удаан хугацаагаар орхихдоо чийгтэй даавуу саванд нь дүрж орхивол үхэхгүй. дэлгэрэнгүй...“Зууны мэдээ” сонин., үхсэн газар (а. Ургамал ургахгүй болсон газар; б. Ус чийггүй газар).
- баатарлагаар үхэх - ямар нэг үйл хэргийн төлөө эрэлхэг зоригтойгоор амь насаа алдах
- боож үхэх - өөрийгөө боомилон алах
- зуурдаар үхэх - өвчний улмаас үхэх, цаг бусаар үхэх
- өлсөж үхэх - өлссөнөөс болж амиа алдах
- үхсэн амьдын хооронд - а. Ухаангүй байх; б. Сулбайх, унжийх, ядрах; в. Дорой үхээнц байх; г. Айснаас болж яахаа мэдэхээ болих
- үхэх өтлөх - хөгшрөх, нас эцэслэх
- үхэх сэхэх - а. Өөдлөх уруудах; б. Ялах ялагдах; в. Амьдрах үхэх
- үхэх сэхэхээ үзэх - а. Ана мана үзэх, ажил явдлын бүтэх бүтэхгүйг харах; б. Ширүүн зодолдох, ширүүн тулалдаж ялах ялагдахаа үзэх
- үхэх мөхөх - үхэж үрэгдэж үгүй болох
- үхэх төрөх - хүн, амьтан эхээс мэндлэх, нас барах
... үргэлжлүүлэн харах ...- үхэх амьдрах - хүн, амьтны амьд явах, нас эцэслэх
- төрийн төлөө оготно боож үхэх - хүч хүрэхгүй зүйлд санаархах
- зүрх үхэх - шантрах, бэрхшээх, халирах
- мэх үхэх - арга барагдах
- уйдаж үхэх шахах - маш их уйдах
- үхэхээс бусдыг үзэх - а. Хашир, догь болсон; б. Маш их зовлон үзэх
- үхэхдээ үхэр буу тавих - а. Гар татах; б. Эцсийн аргаа хэрэглэх
- үхсэн чавганцаас унгас гуйх - үл бүтэх юм бодож, санах
- үнээ үхэхдээ сүү орох - бүтэхгүй зүйлд санаархах гэсэн санаа
- үхэх завгүй - маш завгүй
- үхнэ үхнэ гэсээр үхрийн мах барах явна явна гэсээр ямааны мах барах - баашлах, арга бач гаргах, ажил явдалд саад болох
- үхэвч амь нэг өргөвч тоос нэг - маш дотно
- үхсэн буурын толгойноос амьд ат айх - нэр сүр, хүч чадлаас нь айх гэсэн санаа
- үхтэл үр харам - өөрийн үр хүүхэд
- дааганаас унаж үхдэггүй дарвагараас болж үхдэг - бодлогогүй хэлсэн үг хэрэгт хийдэг
- үхсэнийг газартаа амьдыг явдалдаа - хэрэг явдлыг цаг тухайд нь хийх, ажил явдлыг дор дор нь гүйцэлдүүлэх гэсэн санаа
- үхсэн газар - а. Ургамал ургахгүй болсон газар; б. Ус чийггүй газар
