I  

Нийгмийн хүмүүсийн харьцааг зохицуулдаг төр засгаас тогтоон, хамгаалан бэхжүүлэх хэм хэмжээ: дэлгэрэнгүй...ардын эрх (иргэний эдлэх ёстой эрх), сонгуулийн эрх (сонгох сонгогдох эрх), эрх баригч (төр засгийн эрх мэдэлтэн хүн) - Ойрноос манай яам тамгын эрх баригчид зав чөлөө тун муутай байна. Т.Дэчингунгаа. Өөдрөг зам., эрх баригч нам (парламентад олон суудал бүхий засгийн эрх барих нам) - Парламентад олонхын суудал авсныг эрх баригч нам гэж үзэж болно. “Ардын эрх” сонин., эрх булаах (бусдын эрх мэдлийг эзэрхэн авах), эрх заах (эрх тушаалдаа эрдэж аашлах), эрхийг олох (бусдад алдсан мэдлээ эргүүлэн авах) - Эрхэмсэг баахан тэр минь эрхийг олох нь бусдаас хувьтай. Д.Равжаа. Зохиолын түүвэр., эрхийг нь хасах (а. Эрх барих тушаалаас буулгах; б. Улс төрийн эрх мэдлийн заримыг хууль ёсоор хязгаарлах), эрхийг эвдэх (хууль ёсоор эдэлбэл зохих эрхийн заримыг болон бүгдийг хасах) - Түүний дотор хэрэг шүүх яллан шийтгэх, эрхийг эвдэв. Ж.Дамдин. Үймээний жил., эрхэнд орох (а. Эрх мэдлийг авах, эзэмших; б. Бусдын мэдэлд орох, дуулгавартай дагах), эрхээ алдах (эрх мэдэлгүй болох, бусдын мэдэлд орох) - Харгис этгээдэд эрхээ алдаад харанхуй засгийн хуулийн дор алахыг хүлээх хөөрхий. С.Буяннэмэх. Түүвэр зохиол., эрхээр болгох (а. Үйл хэргийг өөрийн зориг санал тийш татан аваачих; б. Хэргийг шийдвэрлэх шийтгэхэд зүй зохисыг харж үзэх), эрх эзэмших (эрхтэй болох), эрх эзэрхэх (бусдын эрх мэдлийг ёс бусаар булаан авах), эрх олох (а. Хасагдсан эрхээ эгүүлэн авах; б. Эрх мэдэл бүхий тушаалд дэвших), эрхээ алдах (эрх мэдлээ бусдад алдах), эрхээр аваачих (албан тушаал, эрх мэдэл, сүр хүчээр хүчирхийлэн дагуулах), эрхээр болгох (ажил хэргийг өөрийн ашиг тусад нийцүүлэн шийдвэрлэх), эрх төгс (агуу хүчирхэг, сүр хүчтэй), эрх зүй (нийгмийн харилцааг зохицуулахын тулд төрөөс тогтоосон буюу зөвшөөрсөн, зөрчигдөх явдлаас төрийн албадлагаар хамгаалсан бөгөөд уг харилцаанд оролцогчдын дагаж баримтлах зан үйлийн журмыг тодорхойлсон бичиг), эрх зүйн зохицуулалт (нийгмийн харилцааг, төрөөс тогтоосон эрх зүйн хэм хэмжээ) - Эрх зүйн зохицуулалт нь эдийн засгийн шинэчлэлээс хоцорч, улсын болон хувийн үйлдвэр, хоршоо пүүс, нэгдэл, аж ахуйн газрын бие даасан үйл ажиллагаа, хувийн санаачилгыг боогдуулж байна. “Ардын эрх” сонин., эрх зүйн чадамж (тодорхой нэг хууль тогтоомжийг, өөрийн хүрээнд хэрэгжүүлж чадах, хариуцлага хүлээх боломж) - Насанд хүрээгүй хүүхдийн эрх зүйн чадамжийг, тэдгээрийн нэрийн өмнөөс хууль ёсны төлөөлөгчид эцэг эх, асран хамгаалагч хэрэгжүүлнэ. “Ардын эрх” сонин., эрх зүйн шинэчлэл (хуулийн цоорхойг ашиглан гарч буй зүй бус үйлдлүүдээс үндэслэн, зарим нэг хуульд өөрчлөлт оруулах үйл ажиллагаа), эрх ашиг [хоршоо] (нийтийн үйлсийн төлөө үр дүнтэй ажиллах хэм хэмжээ) - Улс орныхоо эрх ашгийг бодож, маш шударга ханддаг байсан юм. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., эрх дарх [хоршоо] (хүний гавьяа зүтгэлийг харж, сайшаан шагнаж олгосон эрх) - Шунал тачаал уу? Эрх дархаа улам их болгох гэсэн хомхойрол уу? Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., эрх дархтан (эрх мэдэл бүхий хүмүүс), эрх мэдэл [хоршоо] (ямар нэг ажил хэргийг өөрт олгосон эрхийн дагуу таслан шийдвэрлэх мэдэл) - Хятад цэрэг, нийслэл хүрээнд багтахгүй шахам олон болж, эрх мэдэл нь өссөөр байгаа аж. С.Удвал. Их хувь заяа., эрх тушаал [хоршоо] (ямар нэг ажил хэргийг эрхлэн гүйцэтгэх эрх мэдэл бүхий тушаал), эрх хэмжээ [хоршоо] (хүний эзэмшин эдэлж болох эрх), эрх чөлөө [хоршоо] (хуульд заасан хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулах эрх) - Эрх чөлөөг хайрладаг, монголын ард түмэн улаан армид тусалж буй тухай хэвлэл радиогоор тасралтгүй мэдээлэх боллоо. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., эрх сүр [хоршоо] (эрх мэдэлтэй болоод сүр бараатай байдал) - Лав эрх сүрд эрэмшин хэцүү баатар сүрээр омогшиж засаглана хэмээн санасан буй за. В.Инжаннаши. Хөх судар., эрх тэгш [хоршоо] (бүгдийн эрх адил байх) - Хоосон ядуу баян чинээлгийн ялгааг арилгаж, хүн бүр эрх тэгш ах дүү болж байна. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., эрх ямба [хоршоо] (том албан тушаалтны эдлэх онцгой эрх) - Лам багшид буян бурхан, надад эд агуурс л эрх ямба билээ. Г.Батаа нар. Онцгой даалгавартан., эрх сүр хүчтэй боловч эв найргүй бол тусгүй [зүйр цэцэн үг] (эвтэй байж эрх сүртэй байна гэсэн санаа).

• ардын эрх - иргэний эдлэх ёстой эрх
• сонгуулийн эрх - сонгох сонгогдох эрх
• эрх баригч - төр засгийн эрх мэдэлтэн хүн
• эрх баригч нам - сонгуулиар олонх болж засгийн эрх авсан нам
• эрх булаах - бусдын эрх мэдлийг эзэрхэн авах
• эрх заах - эрх тушаалдаа эрдэж аашлах
• эрхийг олох - бусдад алдсан мэдлээ эргүүлэн авах
• эрхийг нь хасах - а. Эрх барих тушаалаас буулгах; б. Улс төрийн эрх мэдлийн заримыг хууль ёсоор хязгаарлах
• эрхийг эвдэх - хууль ёсоор эдэлбэл зохих эрхийн заримыг болон бүгдийг хасах
• эрхэнд орох - а. Эрх мэдлийг авах, эзэмших; б. Бусдын мэдэлд орох, дуулгавартай дагах
... үргэлжлүүлэн харах ...
эрхээ алдах - эрх мэдэлгүй болох, бусдын мэдэлд орох
эрхээр болгох - а. Үйл хэргийг өөрийн зориг санал тийш татан аваачих; б. Хэргийг шийдвэрлэх шийтгэхэд зүй зохисыг харж үзэх
эрх эзэмших - эрхтэй болох
эрх эзэрхэх - бусдын эрх мэдлийг ёс бусаар булаан авах
эрх олох - а. Хасагдсан эрхээ эгүүлэн авах; б. Эрх мэдэл бүхий тушаалд дэвших
эрхээ алдах - эрх мэдлээ бусдад алдах
эрхээр аваачих - албан тушаал, эрх мэдэл, сүр хүчээр хүчирхийлэн дагуулах
эрхээр болгох - ажил хэргийг өөрийн ашиг тусад нийцүүлэн шийдвэрлэх
эрх төгс - агуу хүчирхэг, сүр хүчтэй
эрх зүй - нийгмийн харилцааг зохицуулахын тулд төрөөс тогтоосон буюу зөвшөөрсөн, зөрчигдөх явдлаас төрийн албадлагаар хамгаалсан бөгөөд уг харилцаанд оролцогчдын дагаж баримтлах зан үйлийн журмыг тодорхойлсон бичиг
эрх зүйн зохицуулалт - нийгмийн харилцааг, төрөөс тогтоосон эрх зүйн хэм хэмжээ
эрх зүйн чадамж - тодорхой нэг хууль тогтоомжийг, өөрийн хүрээнд хэрэгжүүлж чадах, хариуцлага хүлээх боломж
эрх зүйн шинэчлэл - хуулийн цоорхойг ашиглан гарч буй зүй бус үйлдлүүдээс үндэслэн, зарим нэг хуульд өөрчлөлт оруулах үйл ажиллагаа
эрх ашиг - нийтийн үйлсийн төлөө үр дүнтэй ажиллах хэм хэмжээ
эрх дарх - хүний гавьяа зүтгэлийг харж, сайшаан шагнаж олгосон эрх
эрх дархтан - эрх мэдэл бүхий хүмүүс
эрх мэдэл - ямар нэг ажил хэргийг өөрт олгосон эрхийн дагуу таслан шийдвэрлэх мэдэл
эрх тушаал - ямар нэг ажил хэргийг эрхлэн гүйцэтгэх эрх мэдэл бүхий тушаал
эрх хэмжээ - хүний эзэмшин эдэлж болох эрх
эрх чөлөө - хуульд заасан хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулах эрх
эрх сүр - эрх мэдэлтэй болоод сүр бараатай байдал
эрх тэгш - бүгдийн эрх адил байх
эрх ямба - том албан тушаалтны эдлэх онцгой эрх
эрх сүр хүчтэй боловч эв найргүй бол тусгүй - эвтэй байж эрх сүртэй байна гэсэн санаа