I
1. Шим: шим шүүс [хоршоо] (шим тэжээл) дэлгэрэнгүй...- Унасан газрын минь шим шүүсийг хадгалж, урган төлждөг гацуур чамайг хямгадна. Б.Жамд. Сэтгэлийн нууц., шим шүүс сайтай (шим тэжээл сайтай);
2. [хүндэтгэл] Хурим найр, дайллага цайллага, тахилга тавилгад хэрэглэх хонины болгосон бүхэл мах:
шүүс барих (зочдод, бүхэл махан
дэлгэрэнгүй...идээний зүйл өгөх), шүүс нийлүүлэх [хуучирсан] (а. Хамжлага ардаас феодалуудад малаар өгөх татвар; б. Албан хэргээр өртөөлөн явагсдад, махан хоол нийлүүлэх), шүүс тавих (бүхэл хонины махаар дайлах), хуурай шүүс [хуучирсан] (албаны хүний хоол хүнсийг мөнгөөр төлөх), идээ шүүс [хоршоо] (унд цай, бүхэл мах тэргүүтэн зоог), мах шүүс [хоршоо] (махан зоог) - Идээ унд, архи айраг, мах шүүсийг хэвтүүл даргалж мэдтүгэй! гэж зарлиг болов. Монголын нууц товчоо., - Үнэнийг хэлэхэд би эдүгээ болтол янз бүрийн газраар орж, зүсэн бүрийн амьтны цус шүүсийг амтал үзсэн билээ. В. Шарма. Таван сургамж;
3. Хоолонд шим шүлт оруулах зүйл:
шүүс ихтэй (хоолны шүлт их),
*хөлс шүүсийг нь шахах (а. Мөлжиж дарлах, шулах; б.
дэлгэрэнгүй...Зодох, занчих - Таних танихгүй хүний аманд ороод л муу хүүгийггнхээ шүүсийг юуны урьд шахахыг байя даа! гэж өөрөө өөртөө зөвлөн шивнэв. Ж.Пүрэв. Бээлий; в. Хүнийг цаг наргүй ажиллуулж, тамир тэнхээг нь барах).
- шим шүүс - шим тэжээл
- шим шүүс сайтай - шим тэжээл сайтай
- шүүс барих - зочдод, бүхэл махан идээний зүйл өгөх
- шүүс нийлүүлэх - а. Хамжлага ардаас феодалуудад малаар өгөх татвар; б. Албан хэргээр өртөөлөн явагсдад, махан хоол нийлүүлэх
- шүүс тавих - бүхэл хонины махаар дайлах
- хуурай шүүс - албаны хүний хоол хүнсийг мөнгөөр төлөх
- идээ шүүс - унд цай, бүхэл мах тэргүүтэн зоог
- мах шүүс - махан зоог
- шүүс ихтэй - хоолны шүлт их
- хөлс шүүсийг нь шахах - а. Мөлжиж дарлах, шулах; б. Зодох, занчих - Таних танихгүй хүний аманд ороод л муу хүүгийггнхээ шүүсийг юуны урьд шахахыг байя даа гэж өөрөө өөртөө зөвлөн шивнэв. Ж.Пүрэв. Бээлий; в. Хүнийг цаг наргүй ажиллуулж, тамир тэнхээг нь барах
Ижил үг