I
1. Гэрэлд халхлагдсан газар туссан бараан дүрс - дэлгэрэнгүй...Гуч дундын насны энэ сайхан эр уг нь модны сүүдэр бараадан унтсан. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., сүүдэр барих (а. Нарны хурц гэрлийг халхлахын тулд ямар нэгэн зүйлээр халхавч сүүдрэвч хийх; б. Сүүдэртэй газрыг дагаж явах, эрж суух), сүүдэр буух (нар бууж уг зүйлийн сүүдэр нь уртсах) - Орой тийшээ бэлд сүүдэр суух үеэр олон адууны бараа бяцхан толгодын өврөөр гарч иржээ. Ч.Лувсанжав. Дамдины бага хүү., сүүдэр дагах (сүүдэртэй газрыг бараадах) - Гантулга ваадантай бичиг сэлтийг өвөрлөөд жалгын сүүдэр даган гүйж шөнийн бүдэг харанхуйд төдхөн үзэгдэхгүй болов. П.Хорлоо. Багш., сүүдэр газар (сүүдэр туссан, наргүй газар) - Үдийн халуунд Найдан сүүдэр газрыг хүсэв. Д.Цэвэгмид. Зохиолын түүвэр., сүүдэр мэт дагах (салахгүй дагах) - Багшийг хэдэн сарын турш сүүдэр мэт дагахдаа ядрах, тэвдэх ямар ч цагт түүний уурлах унтууцахыг би ганц ч үзсэнгүй. Б.Чойндон. Галбын говьд., сүүдэр дайрах (а. Сүүдэр тусах; б. Саа өвчин тохиох), бараа сүүдэр [хоршоо] (юмны үзэгдэх овор байдал түүний тусгал) - Гэтэл мань Арандал нөлөөтэй хүндтэй гавжийнхаа мөрийг нь алгадахаас наахнуур явжээ. Б.Нямаа. Арандалынхан., нөхөр сүүдэр [хоршоо] (а. Хань ижил; б. Найз нөхөд) - Ах дүү лүгээ алалдахад нөхөр хүн лүгээ уралдахад нөхөр сүүдэр бололцъё. Лу.Алтан товч., мөр сүүдэр [хоршоо] (явсан газарт үлдээх тэмдэг баримт), *сүүдэр суух (буурах, муудах), *сүүдэртэй тал (дутагдалтай тал), *сүүдрээрээ хуурах (мэхлэн гэнэдүүлэх), *сүүдрээ хөөх (үр ашиггүй дэмий үйлийг хийх), *сүүдэр мэт дагаж сүлд мэт шүтэх (зусардан бялдуучлах), *сүүдэр мэт дагаж сүнс мэт ханилах (салалгүй, дотно нөхөрлөх); *сүүдрээсээ өөр нөхөргүй (гав ганцаар), сүүдрээ үзэж биеэ зас, нөхрөө үзэж эрдэм сур [зүйр цэцэн үг] (бусдаас үлгэр дуурайл авч алдаа дутагдлаа засах гэсэн санаа), сүүдрийн бараа нь их боловч барьж болдоггүй, сүүний өнгө нь цагаан боловч будаж болдоггүй [зүйр цэцэн үг] (хэрэг юманд тус тусын онцлог чанартай гэсэн санаа), сүүдэрт нь суугаад салааг нь битгий хугал, амталсан рашааныхаа аягыг битгий хагал [зүйр цэцэн үг] (тусыг нь авбал ачийг нь бүү март гэсэн санаа);
2. [хуучирсан] Гэрэл зураг:
сүүдэр татуулах (гэрэл зураг авахуулах),
сүүдэр ший (кино) -
дэлгэрэнгүй...Тиймээ, би нэг жил шахмын өмнө сүүдэр ший үзчихээд эх эцэгтэйгээ цуг гэрийн зүг алхаж явсаан. Д.Цэдэв. Айргийн амт., сүүдэр зураг (а. [хуучирсан] Кино; б. Сүүдэгнэсэн дүрс), сүүдэр наадам (сүүдрээрээ тоглох нь), сүүдэр тал (юмны гэрэл тусаагүй тал, сүүдэртэй тал), сүүдрэн цаг [хуучирсан] (нарийн өвс, мод газарт хатган сүүдрээр нь хэдэн цаг болж буйг баримжаалах нь).
Ижил үг
